Αμείλικτοι οι αριθμοί για την περιβαλλοντική καταστροφή

Η φετινή διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική κρίση (COP28) στο Ντουμπάι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων είναι βέβαιο ότι μια ακόμα φορά θα αποτελέσει μια κενού περιεχόμενου Σύνοδο μη λήψης ουσιαστικών αποφάσεων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης που βρίσκεται πλέον ante portas. Οι αριθμοί δείχνουν την έκταση που έχει λάβει η περιβαλλοντική καταστροφή. Ήδη η φετινή χρονιά, όπως ανακοίνωσε ο Ευρωπαϊκός Μετεωρολογικός Σταθμός Copernicus, ήταν η θερμότερη κατά δύο βαθμούς, εν σχέσει με την προβιομηχανική εποχή.

Θα πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι η κλιματική κρίση αποτελεί συνδυασμό δύο βασικών παραγόντων: αφενός των παρενεργειών του Ήλιου προς τον πλανήτη μας, αφού σύμφωνα με τις πλέον έγκυρες επιστημονικές απόψεις εμφανίζονται τέτοια φαινόμενα (ο πλανήτης έχει ξαναζήσει την ίδια φάση πριν από τρία με πέντε εκατομμύρια χρόνια, όπου ήταν δύο-τρεις βαθμούς θερμότερος) και αφετέρου από την επιθετική, άναρχη καπιταλιστική επέκταση που πραγματοποιείται χωρίς κανένα φραγμό, επιβαρύνοντας τον πλανήτη και την ανθρώπινη ζωή.

Η επικοινωνιακή διαχείριση αυτού του ακανθώδους ζητήματος απεικονίζεται στο ότι οι μέχρι τώρα άτυπες διαπραγματεύσεις για την εν λόγω σύνοδο κινούνταν στο αν θα ληφθεί μια γενική απόφαση, χωρίς όμως δεσμεύσεις, που θα αφορά τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων ή τη σταδιακή τους μείωση. Οι εργασίες της παρούσας Συνόδου χαρακτηρίζονται από τον Διεθνή Τύπο ως «παράσταση του πετρελαϊκού πλούτου» των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Αυτό σηματοδοτείται και από το γεγονός ότι πρόεδρος της Συνδιάσκεψης με σημαντικές αρμοδιότητες είναι ο διευθύνων σύμβουλος της κρατικής εταιρείας πετρελαίου Adnog των ΗΑΕ (Σουλτάν Αντ Τζαμπέρ) που είναι μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες ορυκτών καυσίμων στον κόσμο με αυτοτελή αντίρροπα συμφέροντα, τόσο της ίδιας, όσο και των ομοειδών με αυτήν άλλων εταιρειών.

Αμείλικτοι οι αριθμοί

Είναι συνεπώς προφανές ότι, όπως άλλωστε αποδείχθηκε και από τις προηγούμενες αντίστοιχες συνεδριάσεις σε Αίγυπτο και Γαλλία, παρά την κρισιμότητα των στιγμών, η φιλοδοξία για δεσμευτικές συμφωνίες περιορισμού της χρήσης ορυκτών καυσίμων και του τριπλασιασμού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε όλο το πλανήτη, σε συνδυασμό με την οικονομική ενίσχυση των ευάλωτων χωρών, βρίσκονται στο κενό, αφού οι μεγάλοι παγκόσμιοι ρυπαντές του πλανήτη (ΗΠΑ , Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κλπ) πέραν των υποκριτικών διακηρύξεων τους συνεχίζουν απρόσκοπτα τη χρήση των προϊόντων άνθρακα, πετρελαίου και λιγνίτη, χωρίς καμία ουσιαστική δέσμευση για περιορισμό τους και παράλληλα πρωταγωνιστούν στην τεράστια ενεργειακή κρίση, που συνθλίβει τις κοινωνίες. Αυτό επιτείνεται και από τις συνεχείς πολεμικές συγκρούσεις, με υπόστρωμα την πλανητική ηγεμονία στον υπό διαμόρφωση νέο πολυπολικό κόσμο.

Παρέμεινε, έτσι, μόνη η ΕΕ ως υπέρμαχη των επιβεβλημένων μέτρων για τη πράσινη μετάβαση και αυτό γιατί έχει πλήρη έλλειψη αποθεμάτων υδρογονανθράκων με συνέπεια να συνδέεται η ανάγκη και της ενεργειακής αυτονομίας και απεξάρτησης της από το ρωσικό φυσικό αέριο και το σουδαραβικό πετρέλαιο. Πλην όμως, λόγω της απρονοησίας και της επιπολαιότητας των ηγετών της βρίσκεται εν μέσω της βαθιάς παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης “γυμνή”, με τη δραματική αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου με αποτέλεσμα να απειλούνται οι οικονομίες της και οι κοινωνίες της, εμφανίζοντας την εικόνα του “χρήσιμου ηλιθίου” της Ιστορίας. Την ώρα που αυτή λαμβάνει μέτρα για τη μείωση των ρύπων και βγάζει από το σύστημα τις μονάδες παραγωγής άνθρακα και λιγνίτη, οι υπόλοιποι παγκόσμιοι ρυπαντές, αφενός συνεχίζουν τη χρήση υδρογονανθράκων και αφετέρου χρησιμοποιούν αυτούς για την πρόκληση της παρούσας παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης.

Αμείλικτοι επ’ αυτού είναι οι αριθμοί, όπως προαναφέραμε. Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος στην ΕΕ, που προέρχεται από άνθρακα ανέρχεται σε ποσοστό 17%, όταν στην Κίνα το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται σε 65%, στην Ινδία σε 72% και στις ΗΠΑ σε 25%. Ακόμα και αν η ΕΕ εξάλειφε πλήρως τη χρήση του άνθρακα και του λιγνίτη, η συνεισφορά της στο παγκόσμιο αυτό πρόβλημα θα ήταν ελάχιστη, δεδομένου ότι οι υπόλοιποι παγκόσμιοι ρυπαντές δεν αναλαμβάνουν καμία υποχρέωση μείωσης, αλλά αντιθέτως λόγω της ενεργειακής κρίσης, αυξάνουν περαιτέρω τη χρήση του άνθρακα.

Έτσι, η πολυδιαφημισμένη και φιλόδοξη “πράσινη μετάβαση” δεκαετούς διάρκειας της ΕΕ, που ξεκίνησε εδώ και τρία χρόνια κατέληξε να συντρίβεται από τους άγριους ενεργειακά χειμώνες. Ο στόχος να απομακρυνθεί άμεσα και γρήγορα από τη χρήση άνθρακα και λιγνίτη, χωρίς όμως να προχωρήσει με την ανάλογη ταυτόχρονη ταχύτητα στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες και κοστοβόρες, την άφησαν βαριά εκτεθειμένη στη κρίση των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, απειλώντας πλέον την οικονομία και τη κοινωνική συνοχή των χωρών της.

Η σπουδή για τον λιγνίτη

Η ευρωπαϊκή αυτή πολιτική έχει όλα τα στοιχεία της επιπολαιότητας και της αφέλειας, τη στιγμή που όπως καταδείχθηκε στις συνόδους για τη κλιματική κρίση, η οφειλόμενη παγκόσμια συνεργασία για το ζήτημα της μετάβασης σε νέο ενεργειακό παραγωγικό μοντέλο δεν υφίσταται, λόγω των αποκλινόντων συμφερόντων οικονομικών και γεωπολιτικών των παγκόσμιων καπιταλιστικών πόλων. Στο χορό αυτό εντάσσεται και η Ελλάδα, με χαρακτηριστικό της τραγικής οικονομικής πολιτικής της να είναι το γεγονός ότι την ώρα που αυτή έκλεισε τις λιγνιτικές μονάδες της (ένα τρις ευρώ υπολογίζεται ο λιγνιτικός πλούτος της χώρας) η Γερμανία από την οποία η χώρα μας εισάγει τις ανεμογεννήτριες, τις μηχανές και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, θα κρατήσει τις δικές της λιγνιτικές μονάδες και τις μονάδες άνθρακα ως το 2040.

Έτσι, ενώ έχουμε τη δραματική επιδείνωση στο οικονομικό ισοζύγιο της χώρας, όπου το δημόσιο χρέος έχει ξεπεράσει τα 400 δις, και την πρόδηλη αδυναμία της να δημιουργήσει στοιχειωδώς ένα ενδογενές παραγωγικό ανταγωνιστικό σύστημα, την ίδια ώρα απαξιώνουμε τα τεράστια αποθέματα λιγνίτη και κωλυσιεργούμε τρομακτικά στην εξόρυξη του φυσικού αερίου, που πλέον έχει πιστοποιηθεί ότι υφίσταται σε μεγάλες ποσότητες νότια της Κρήτης, κάτι που θα αποτελούσε και την ευρωπαϊκή ενεργειακή λύση.

Η παγκόσμια κλιματική κρίση είναι βέβαιο ότι θα σημαδέψει ανεξίτηλα το μέλλον του πλανήτη, ο οποίος ήδη βιώνει τις τεράστιες συνέπειες της άναρχης και ανεξέλεγκτης καπιταλιστικής επέκτασης. Οι επιστημονικές προβλέψεις είναι απολύτως ανησυχητικές. Μέχρι το 2080, η έλλειψη νερού πιθανολογείται ότι θα απειλήσει τη ζωή ενάμισι έως και τριών δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Η ξηρασία, που προκαλείται από την ολοένα και μεγαλύτερη υπερθέρμανση του πλανήτη και στοιχίζει τη ζωή σε δύο εκατομμύρια περίπου παιδιά ετησίως, εξαιτίας της κατανάλωσης μολυσμένου νερού, αναμένεται να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις τα επόμενα χρόνια.

Τα ποσοστά θανάτων στους φτωχούς του πλανήτη από τις ασθένειες, που σχετίζονται με την παγκόσμια υπερθέρμανση, όπως ο υποσιτισμός και η διάρροια, θα αυξηθούν δραματικά στο άμεσο μέλλον, έως το 2030. Οι παγετώνες προβλέπεται ότι θα συρρικνωθούν σε μεγάλο βαθμό μέχρι το 2050, ενώ οι μικροί παγετώνες της Ευρώπης θα εξαφανιστούν και μέχρι το 2100, τα μισά, δε, και πλέον είδη των φυτών της Ευρώπης κινδυνεύουν να εκλείψουν.

Μαζική καταστροφή

Κάθε χρόνο καταστρέφονται δάση, που ισοδυναμούν με τέσσερις φορές την έκταση της Ελβετίας, τα, δε, αποθέματα φυσικού νερού, μέχρι το 2100, θα έχουν μειωθεί στο ελάχιστο, ενώ πρόσβαση στις πηγές θα έχουν μόνο οι αναπτυγμένες χώρες. Τρομακτικές καταστροφές από πλημμύρες έχουν προκληθεί στην κεντρική Ευρώπη, που ανήκει στον μητροπολιτικό καπιταλισμό από πλευράς ανάπτυξης, στις Φιλιππίνες, το Ιράν, το Βιετνάμ, την Ινδία, την ίδια ώρα, που η Αφρική, η Αυστραλία, η Νότια Ευρώπη και οι ΗΠΑ μαστίζονται από έντονη ξηρασία.

Η αύξηση της θερμοκρασίας συνετέλεσε στην εμφάνιση τεράστιων πυρκαγιών δασών, όπως σε Καναδά, Σουηδία, Σιβηρία, Αυστραλία, ΗΠΑ κλπ, όπου αποψιλώθηκαν εκατομμύρια εκτάρια εδαφών, κάτι που βιώνει η χώρα μας πλέον κάθε καλοκαίρι με την καταστροφή περίπου 1.5 εκατομμυρίων στρεμμάτων δασικού πλούτου. Ειδικά, το τελευταίο καλοκαίρι η πλήρης καταστροφή του Νομού Έβρου, της Ρόδου, αλλά και της Θεσσαλίας αποτελεί αντικειμενικά ένα ισχυρό πλήγμα, με απροσδιόριστες συνέπειες για τη χώρα σε οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο.

Αναμφισβήτητα έχουμε την μαζικότερη καταστροφή του πλανήτη από την εποχή των δεινοσαύρων, αφού το 20% της παγκόσμιας κοινότητας καταναλώνει ενέργεια και πόρους που ισοδυναμεί με δύο πλανήτες σαν τη Γη. Και όλα αυτά στην εποχή του θριάμβου της επιστήμης και της τεχνολογίας, που θα μπορούσαν να λυθούν όλα τα προβλήματα της ανθρωπότητας, εάν υπήρχε ένα άλλο σύστημα ανάπτυξης, φιλικό προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Γιατί πίσω από τις συγχύσεις και τις υπεραπλουστεύσεις, αποκλειστική αιτία του περιβαλλοντικού ολοκαυτώματος, πέραν των περιοδικών παρενεργειών του Ηλίου προς τον πλανήτη μας, είναι η άνιση και άναρχη ανάπτυξη του παγκόσμιου κεφαλαιοκρατικού συστήματος, ενός ανεξέλεγκτου δηλαδή καπιταλισμού, ο οποίος ωθεί την ανθρωπότητα ολοταχώς στον νέο αιώνα προς την βαρβαρότητα και τον όλεθρο χάριν της ασυδοσίας των πολυεθνικών και στην “τυραννία” των ισχυρότερων.

Η σφοδρότητα, πλέον, των φυσικών φαινομένων, που συνδέονται με την αύξηση της θερμοκρασίας, την αύξηση της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, την δραματική αύξηση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, με ορατή πρόβλεψη την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη στον 21ο αιώνα από 3,5 οC έως 4,2 οC, με συνέπεια την αύξηση των ημερών καύσωνα από 15 ως 30 συνεχείς ημέρες, φέρνουν στο προσκήνιο με δραματικό τρόπο την έννοια του “οικολογικού χρέους”. Έννοια, που είχε εισαχθεί στον διεθνή προβληματισμό το 1992, στη Συνδιάσκεψη για το κλίμα στο Rio De Janeiro, από το, τότε, κίνημα για την Κλιματική Δικαιοσύνη και το οποίο, κατά την πολιτική οικολογία, είναι το αποτέλεσμα σωρευτικών άνισων ανταλλαγών μεταξύ ροών εμπορευμάτων, αποβλήτων, πρώτων υλών και φυσικών πόρων στις οικονομικές σχέσεις αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων Χωρών.

Έτσι σήμερα απαιτείται η ισχυρή αντίσταση κάθε ανθρώπου και η ισχυρή κριτική στάση στους πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς εκφραστές των παραπάνω σύγχρονων “τυράννων” της ανθρωπότητας. Η συνειδητοποίηση της καταστροφής του περιβάλλοντος, που έχει φτάσει σε σημείο ώστε να απειλείται ο πλανήτης, πρέπει να αποτελέσει έναν κεντρικό πυλώνα αντίστασης και αντίδρασης, αλλά και κεντρικό αίτημα του κοινωνικού κινήματος σε παγκόσμιο επίπεδο. Αποτελεί ένα νέο δυναμικό στοιχείο σε ένα κατακερματισμένο κοινωνικό κίνημα, που δεν έχει κατορθώσει ακόμα να οριστικοποιήσει μεθόδους αντιμετώπισης αντάξιες των προκλήσεων της σημερινής δομικής κρίσης του καπιταλισμού και των δραματικών απειλών του στην ανθρωπότητα.