Ασθένειες που θερίζουν στη σκιά του κορωνοϊού  

Ακόμη και πριν την πανδημία η εξάπλωση του κορωνοϊού είχε ρίξει σε δεύτερη μοίρα την προσοχή για άλλες ασθένειες, επίσης επικίνδυνες και θανατηφόρες. Ασθένειες που δεν αφορούν αποκλειστικά χρόνιες παθήσεις, αλλά και μολυσματικές, ο δείκτης θνητότητας των οποίων έχει αυξηθεί, καθώς η πανδημία  εμπόδισε την πρόσβαση σε θεραπευτικά μέσα, φρενάροντας ακόμη και εμβολιασμούς ρουτίνας.

Ήδη, με την εξάπλωση της επιδημίας στην Κίνα και την εμφάνιση της ασθένειας Covid-19 σε γειτονικές χώρες, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χτύπησε καμπάνα κινδύνου για τα εμβολιαστικά προγράμματα στη νοτιοανατολική Ασία. Τον ίδιο κίνδυνο επισήμανε και λίγες εβδομάδες αργότερα για την Αφρική, χώρες της οποίας αντιμετώπιζαν ήδη σοβαρά προβλήματα με τον ιό Έμπολα, το Έιτζ και άλλες ασθένειες.

Ο διεθνής Οργανισμός και η Unicef εστίασαν αρκετές φορές, όλο αυτό το διάστημα, στον εμβολιασμό των παιδιών και υπερτόνισαν τους κινδύνους, ιδιαίτερα για τις φτωχές και εμπόλεμες χώρες, αλλά και για τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα αναπτυσσόμενων χωρών. Οι ανησυχίες αφορούσαν κυρίως το Αφγανιστάν, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Σομαλία, τις Φιλιππίνες, τη Συρία, το Νότιο Σουδάν και την Υεμένη. Χώρες που βρίσκονται αντιμέτωπες με τις επιδημίες της ιλαράς, της χολέρας και της πολιομυελίτιδας, και με την πανδημία κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν και την Covid-19.

Πρώτος στόχος τα παιδιά 

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε προσφάτως η Unicef, το Αφγανιστάν, το  Πακιστάν και τη Νιγηρία είναι οι τρεις χώρες, όπου η πολιομυελίτιδα συνεχίζει να είναι ενδημική. Στο Αφγανιστάν μάλιστα, οι υγειονομικές αρχές της Καμπούλ, εκτός από τις καθημερινές συγκρούσεις, είχαν να αντιμετωπίσουν και την καχυποψία μεγάλης μερίδας πολιτών, οι οποίοι δεν αποδέχονται τον εμβολιασμό. Αυτό συμβαίνει κυρίως στις αγροτικές περιοχές και οφείλεται στην παραπληροφόρηση στην οποία επιδίδονται κάποιοι Ταλιμπάν και υπερσυντηρητικοί μουσουλμάνοι, διαδίδοντας φήμες ότι τα εμβόλια περιέχουν συστατικά απαγορευμένα από το Ισλάμ ή ότι προκαλούν στειρότητα.

Η Unicef προειδοποίησε τον προηγούμενο μήνα ότι, εξαιτίας της αναστολής των εμβολιασμών, 117 εκατομμύρια παιδιά κινδυνεύουν να προβληθούν από ιλαρά, μια ασθένεια από την οποία πέθαναν το 2018 περισσότεροι από 140.000 άνθρωποι, η πλειονότητα των οποίων ήταν παιδιά κάτω των 5 ετών. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, περισσότερα από 2.500 παιδιά πεθαίνουν κάθε ημέρα από πνευμονία, παρότι πρόκειται για μια μικροβιακή μόλυνση που μπορεί να θεραπευθεί αποτελεσματικά και μάλιστα με φθηνά φάρμακα. Ειδικά για τη Νιγηρία, όπου η πνευμονία είναι η βασική αιτία της βρεφικής θνησιμότητας, η οργάνωση του ΟΗΕ εξέφρασε ανησυχίες ότι πολλά παιδιά δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε θεραπείες, εξαιτίας και της εξάπλωσης της πανδημίας.

Στο μάτι του κυκλώνα βρίσκεται και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η οποία ακόμη και πριν την εξάπλωση του κορωνοϊού ήταν αντιμέτωπη με πολλές επιδημίες, ανάμεσά τους αυτή που οφείλεται στον ιό Έμπολα. Μια επιδημία, το τέλος της οποίας, στη χώρα, ετοιμαζόταν να ανακοινώσει ο ΠΟΥ, τον προηγούμενο μήνα. Αυτό ωστόσο δεν έγινε, καθώς εμφανίστηκαν νέα κρούσματα.

Μόνιμη απειλή το AIDS

Στην ίδια χώρα, από το 2019 μέχρι σήμερα πέθαναν από ιλαρά 6.000 άνθρωποι, κυρίως παιδιά, ενώ η ελονοσία, που απειλεί μόνιμα τα βρέφη, σκοτώνει κάθε χρόνο περίπου 13.000 ανθρώπους. Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ζοφερή, εξαιτίας του υποσιτισμού και επιδεινώνεται από τις διεθνείς επιπτώσεις της πανδημίας.

Ο ΠΟΥ προειδοποιεί επίσης, ότι ο αριθμός των θανάτων από AIDS στην υποσαχάρια Αφρική μπορεί να διαπλασιαστεί, αν διαταραχθεί, εξαιτίας της πανδημίας, η πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες. Εκφράζει μάλιστα φόβους ότι μια εξάμηνη αποδιοργάνωση στην πρόσβαση στα αντιρετροϊκών φαρμάκων  μπορεί να προκαλέσει περισσότερους από 500.000 πρόσθετους θανάτους στην περιοχή, μέσα σε έναν χρόνο.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΟΗΕ για το HIV/AIDS (UNAIDS), στην υποσαχάρια Αφρική καταγράφηκαν το 2018 470.000 θάνατοι από την ασθένεια. Ένας αριθμός που δεν είχε καταγραφεί από την μεγάλη έκρηξη του 2008, όταν είχαν καταγραφεί 950.000 θάνατοι. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το 2018, ζούσαν στην περιοχή 25,7 εκατομμύρια φορείς του ιού HIV, από τους οποίους 16,4 εκατομμύρια λάμβαναν αντιρετροϊκή θεραπεία.

Η “αρρώστια των φτωχών”

Ο ΠΟΥ εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία και για το ενδεχόμενο, η διακοπή των εκστρατειών πρόληψης και πρόσβασης σε θεραπείες να εξαλείψει την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε ό,τι αφορά τον περιορισμό της μετάδοσης από τη μητέρα στο παιδί. Έναν τρόπο μετάδοσης που μειώθηκε κατά 43% την περίοδο 2010-2018. Ο διεθνής Οργανισμός προειδοποιεί και για τον κίνδυνο οι παιδικές λοιμώξεις να αυξηθούν κατά 37% στη Μοζαμβίκη, κατά 78% στο Μαλάουι και τη Ζιμπάμπουε και κατά 104% στην Ουγκάντα.

Μεγάλος κίνδυνος υπάρχει όμως και για την αύξηση των θυμάτων από φυματίωση, με το δίκτυο Stop TB (Σταματήστε τη φυματίωση) να προειδοποιεί  ότι το lockdown ενδέχεται να προκαλέσει έως και 1,4 εκατομμύρια θανάτους. Η οργάνωση προχωρά σε αυτές τις εκτιμήσεις, καθώς, εξαιτίας της covid-19 και του AIDS, που απορροφούν το κύριο βάρος των ερευνών, έχουν σταματήσει οι εκστρατείες για τη διεξαγωγή τεστ και η παροχή θεραπειών.

Σημειώνεται ότι η φυματίωση παραμένει η πλέον φονική μολυσματική ασθένεια στον κόσμο (10 εκατομμύρια νέα κρούσματα και 1,5 εκατομμύριο νεκροί ετησίως), παρότι υπάρχει θεραπεία. Είναι, άλλωστε, η “ασθένεια των φτωχών” και η covid-19, πέραν όλων των άλλων φέρνει και φτώχεια.