Αυλόπορτα Παλαιομάνινας: Ένα αρχαίο μνημείο τριάντα χρόνια στην αναμονή

Στις 16 Σεπτεμβρίου 2021 δημοσίευσα άρθρο μου υπό τον τίτλο «Δεν είναι τσαντίρι, δεν είναι  μαντρί, δεν είναι παράγκα, είναι επιβλητική αρχαία πύλη!», όπου παρουσίαζα  το μαρτύριο  της στερέωσης  του επιβλητικού υπό κατάρρευση μνημείου του χωριού, της Παλαιομάνινας Αιτωλοακαρνανίας (Αυλόπορτα), με καδρόνια επί … 24 χρόνια.

Στο άρθρο αυτό, αντί της υπουργού Πολιτισμού στην οποία απευθυνόταν, απάντησε με επιστολή της η τότε προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος και σημερινή γενική διευθύντρια  του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού κυρία Ολυμπία Βικάτου, αφού προηγουμένως, με επικοινωνιακή απρέπεια για κρατικό λειτουργό, την είχε στείλει και είχε … δημοσιευτεί  σε φίλα προσκείμενο επικοινωνιακό τοπικό μέσο ενημέρωσης!

Στην επιστολή της αυτή η κυρία Βικάτου, πέρα από τις απαράδεκτες αιχμές κρατικού λειτουργού κατά επαγγελματία  δημοσιογράφου που κατήγγελλε πράξεις και παραλείψεις  γύρω από την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού του,  μάς είχε ενημερώσει, μεταξύ άλλων, και για το σχετικό πρόγραμμα  του υπουργείου Πολιτισμού για  τη στερέωση και την ανάδειξη  του εμβληματικού αυτού αρχαίου μνημείου, αναφέροντας τα ακόλουθα:

«Σύμφωνα με τον προγραμματισμό  που ξεκίνησε το έτος 2019, με στόχο την ανάδειξη του μνημείου, η Εφορεία μας ενέταξε στο Πρόγραμμα δράσης της για το έτος 2021 την  (sic) σύνταξη των απαιτούμενων μελετών και η Υπουργός Πολιτισμού ενέκρινε άμεσα τη διάθεση των απαιτούμενων πιστώσεων για τη σύνταξη της αρχιτεκτονικής μελέτης (15.000 ευρώ) και της στατικής (12.000 ευρώ, έχει ήδη εκδοθεί η σχετική Υπουργική απόφαση υπ’ αρ. πρωτ. 361078 / 11-08-2021 – ΑΔΑ: Ψ5ΣΗ4653Π4-6ΩΣ). Με την ολοκλήρωση των μελετών στερέωσης–συντήρησης και αποκατάστασης του πύργου-πύλης και μίας δεύτερης παρακείμενης πύλης και εν συνεχεία την έγκρισή τους, η Υπηρεσία μας θα υποβάλλει (sic) σχετικό φάκελο ένταξης του έργου στην επόμενη προγραμματική περίοδο (ΕΣΠΑ 2021–2027).

Σημειώνω ότι με την αναφερόμενη στην παραπάνω επιστολή υπ΄ αριθμόν υπουργική απόφαση 661078/12.8.2021 (ΑΔΑ: Ψ5ΣΗ4653Π4-6ΩΣ) εγκρίθηκε μία πολύ σημαντική μελέτη υπό τον τίτλο  «Αρχιτεκτονική μελέτη αποτύπωσης, τεκμηρίωσης, αποκατάστασης  και ανάδειξης  παραποτάμιων πυλών Παλαιομάνινας (αρχιτεκτονική αποτύπωση και Παθολογία), η οποία ανετέθη απ’ ευθείας σε ιδιωτική μελετητική εταιρεία που εδρεύει στην Αττική (Πεντέλη) με δαπάνη από τον κρατικό προϋπολογισμό  ποσού 14.694  ευρώ.

Η μελέτη αυτή, σύμφωνα με τη σύμβαση, πρέπει να παραδόθηκε  στις 15 Νοεμβρίου 2021.

Αυλόπορτα: Έγκρισης ίδιας ακριβώς μελέτης ύστερα από … τέσσερα χρόνια

Πράγματι, στις 7 Οκτωβρίου 2021 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας  και Λευκάδος ανέθεσε απευθείας στην παραπάνω εταιρεία  το παραπάνω έργο, με επανάληψη  του περιεχομένου  της παραπάνω απόφασης.

Με έκπληξη, λοιπόν,  διάβασα  ότι στις 9 Φεβρουαρίου 2025, δηλαδή ύστερα από τέσσερα περίπου χρόνια μετά  τη σημαντική εκείνη μελέτη του 2021, που θα αποτελούσε  τάχα προϋπόθεση για ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ 2021-2027, όπως μας διαβεβαίωνε  το 2021, η  κυρία Βικάτου με επιστολή – απάντηση στεο άρθρο μου, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κυρία Λίνα Μενδώνη υπέγραψε νέα απόφαση (ΑΔΑ: ΨΛΙΨ46ΝΚΟΤ-Κ36) έγκρισης δύο μάλιστα νέων μελετών από τις οποίες η πρώτη έχει ακριβώς τον ίδιο τίτλο με εκείνη του 2021 που ανετέθη απ’ ευθείας σε μελετητική εταιρεία, όπως:

α) Αρχιτεκτονική μελέτη αποτύπωσης, τεκμηρίωσης, αποκατάστασης και ανάδειξης παραποτάμιων πυλών (βλέπε ίδια παραπάνω με εκείνη  του … 2021!). Η δεύτερη μελέτη έχει τίτλο «β) στατική μελέτη των παραποτάμιων πυλών της Παλαιομάνινας,  Δ.Ε. Αστακού του Δήμου Ξηρομέρου, ης Περιφερειακής Ενότητας Αιτωλοακαρνανίας στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος».

Αυτή η νέα υπουργική απόφαση υπεγράφη, αφού ελήφθησαν «υπ’ όψιν», όπως αναφέρεται, μεταξύ πολλών άλλων, «το υπ’ αρ. ΥΠΠΟΑ /196112/2404/2023 διαβιβαστικό έγγραφο  της ΕΦΑ Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος  με το οποίο  μας διαβιβάστηκαν  οι μελέτες από τους μελετητές», «το υπ. αρ. ΥΠΠΟ/1996112/12.11.24 έγγραφο με τις απόψεις  της ΔΙΠΚΑ επί του θέμα τος»,» η  εισήγηση  του αρμόδιου εισηγητή της ΔΑΑΜ, επί του θέματος» και «τα στοιχεία του φακέλου».

Αμείλικτα ερωτήματα

Η απ’ ευθείας ανάθεση της μελέτης του 2021   σε ιδιωτική εταιρεία, η έγκριση ίδιας μετά από τέσσερα περίπου το 2025, ύστερα, μάλιστα, από την  ενημέρωση των αρμόδιων Διευθύνσεων, όπως της  Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΔΙΠΚΑ) επί  του θέματος, καθώς και  της εισήγησης του αναφερόμενου στην ίδια υπουργική απόφαση αρμόδιου εισηγητή της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων (ΔΑΑΜ), εγείρουν αμείλικτα ερωτήματα προς διερεύνηση κυρίως από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Πρώτον, γιατί η υπουργική απόφαση  661078/12.8.2021, ΑΔΑ: Ψ5ΣΗ4653Π4-6ΩΣ  του έργου «Αρχιτεκτονική  μελέτη αποτύπωσης , τεκμηρίωσης, αποκατάστασης  και ανάδειξης  παραποτάμιων πυλών  Παλαιομάνινας» επαναλαμβάνεται ως πρώτη και στη νέα ΑΔΑ:ΨΛΙΨ46ΝΚΟΤ-36 αυτολεξεί ως έγκριση, ήτοι «α) αρχιτεκτονική  μελέτη αποτύπωσης , τεκμηρίωσης, αποκατάστασης  και ανάδειξης  παραποτάμιων πυλών  Παλαιομάνινας»;

Δεύτερον, η μελέτη αυτή, η οποία μάλιστα έγινε με απ’ ευθείας ανάθεση από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος, όπως προαναφέρθηκε, η οποία παρελήφθη από την παραπάνω Εφορεία, όπως προαναφέρθηκε, για την οποία υπάρχει έγγραφο με τις απόψεις  της ΔΙΠΚΑ επί του θέματος, όπως προαναφέρθηκε, και για την οποία υπάρχει σχετική εισήγηση επί του θέματος, όπως προαναφέρθηκε γ ιατί δεν  μπήκε στον φάκελο για ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ 2021-2027, όπως μας διαβεβαίωνε με την απαντητική επιστολή της σε άρθρο μου στον «Ελεύθερο Τύπο» το 2021 η τότε προϊσταμένη, βραβευθείσα και σημερινή γενική διευθύντρια του υπουργείου Πολιτισμού κυρία Ολυμπία Βικάτου, στην οποία ο δήμαρχος Ξηρομέρου εκφράζει τις «ιδιαίτερες ευχαριστίες»;

Τρίτον, αυτή η επανέγκριση ίδιας μελέτης ύστερα από … τέσσερα περίπου χρόνια ή η μη ένταξη ακόμα, μετά την κατάθεση της μελέτης από τους  «απ’ ευθείας» αναδόχους μελετητές στις 15 Νοεμβρίου 2021, παραβιάζει ή όχι τη νομοθεσία περί των απ’ ευθείας αναθέσεων δημόσιων έργων, όπως  συνεχώς καταγγέλλει με ευρήματα το Ελεγκτικό Συνέδριο, τονίζοντας στις εκθέσεις του ότι «οι αναθέσεις δημοσίων συμβάσεων χωρίς διαγωνισμό αποτελούν πεδίο διαρκούς αμφισβήτησης στον δημόσιο διάλογο».

Για παράδειγμα, ελέγχοντας 64 δημόσιους φορείς και ένα δείγμα 5.073 συμβάσεων το Ελεγκτικό Συνέδριο επιχείρησε να απαντήσει στο ερώτημα πώς μπορεί να διασφαλιστεί η αντικειμενική ακεραιότητα της διαδικασίας στις περιπτώσεις των απευθείας αναθέσεων εντοπίζοντας τις πρακτικές που δύνανται να εγείρουν υπόνοιες καταχρηστικής προσφυγής σε αυτές, αδιαφάνειας και αυθαιρεσίας.

Απορίες δίχως τέλος

Τέταρτον, τί από όσα προβλέπει η σχετική νομοθεσία και απαριθμεί στις εκθέσεις του το Ελεγκτικό Συνέδριο (θα τεθούν υπόψη των ελεγκτών του, που παραθέτει ως πορίσματα του ελέγχου  το ανώτατο ελεγκτικό δικαστήριο οδήγησε την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος  στη διαδικασίας της απ’ ευθείας ανάθεσης του έργου σε εταιρεία που εδρεύει στην Αττική (Πεντέλη);

Πέμπτον, αφού, λοιπόν, προφανώς ως «επείγον», το έργο ανετέθη απ’ ευθείας  σε «ανάδοχο», γιατί το έργο  δεν εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ 2021 -2017, όπως  μας διαβεβαίωσε η κυρία Βικάτου πριν από … τέσσερα χρόνια ότι είχε προγραμματιστεί;

Έκτον, ποιες είναι οι απόψεις  της αναφερόμενης στην υπουργική απόφαση  Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΔΙΠΚΑ) επί  του θέματος, καθώς και ποια είναι η εισήγηση του αναφερόμενου στην ίδια υπουργική απόφαση αρμόδιου εισηγητή της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων (ΔΑΑΜ),  οι οποίες ελήφθησαν «υπ΄όψιν»  για την υπογραφή της  νέας  παρεμφερούς υπουργικής απόφασης της 9^ης Φεβρουαρίου 2025;

Έβδομον, συμφώνησαν ή όχι  για την υπογραφή της νέας υπουργικής απόφασης της 9^ης Φεβρουαρίου 2025;

Υπάρχει χρεία άλλων ερωτημάτων για να πάει στη Βουλή το θέμα με κατάθεση επερώτησης (κι όχι ερώτησης)  από Αιτωλοακαρνάνες βουλευτές, τουλάχιστον  της αντιπολίτευσης;

Ίδωμεν…