Αυξάνεται στο 85% η πληρότητα στα λεωφορεία – Τι δείχνουν οι έρευνες

Το γεγονός ότι αρχίζει η εφαρμογή του δακτυλίου στην πρωτεύουσα θα στρέψει πολλούς κατ’ ανάγκη στα μαζικά μέσα μεταφοράς και αυτό χρησιμοποιείται ως βασικός λόγος για να αυξηθεί η πληρότητα σε αυτά. Παρότι σήμερα σημειώθηκαν άλλα 3.500 κρούσματα και 36 θάνατοι, αποφασίσθηκε πλέον σε λεωφορεία, τρόλεϊ και μετρό η πληρότητα να πάει στο 85% από το σημερινό 65%.

Η πρωτεύουσα, αλλά και η Θεσσαλονίκη, πάσχουν σημαντικά όσον αφορά στη συχνότητα των δρομολογίων. Ειδικά η Αθήνα και ο Πειραιάς διαθέτουν μικρό στόλο για τον πληθυσμό τους και ο κόσμος συχνά περιμένει πάνω από μισή ώρα για το επόμενο όχημα, καθώς όλα περνούν γεμάτα από την προηγούμενη στάση. Η πολιτεία πιστεύει ότι θα αντιμετωπίσει τις ανάγκες των πολιτών με την αύξηση της πληρότητας στο 85% (κάτι που είχε ήδη “δοθεί” στα ΚΤΕΛ). Όμως, διεθνώς τα έσοδα των μαζικών μέσων μεταφοράς έχουν μειωθεί λόγω της πανδημίας και η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση.

Ο υπουργός Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, που επιδιώκει να αυξηθούν τα έσοδα για τα μέσα μεταφοράς, από το βήμα του Olympia Forum την περασμένη Τετάρτη παρουσίασε το ζήτημα, σχεδόν σαν… ψυχολογικό: «Καταλαβαίνω ότι στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και όπως σε όλη την Ευρώπη λόγω του κορονοϊού πολλοί συμπολίτες μας επέλεξαν να μη χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Αυτό είναι κάτι όμως που σταδιακά πρέπει να το ξεπεράσουμε και να αλλάξει», είπε.

Η σχετική απόφαση θα δημοσιευτεί αύριο σε ΦΕΚ και με την εφαρμογή της πλέον όλα τα μέσα θα έχουν την ίδια μέγιστη δυνατή πληρότητα. Το μεγάλο πρόβλημα, ειδικά για τις ώρες αιχμής στη πρωτεύουσα, παραμένει άλυτο. Σύμφωνα με τον ΟΑΣΑ από τον Σεπτέμβριο του 2021 κυκλοφορούν καθημερινά στο δίκτυο άνω των 1.300 οχημάτων, έναντι 1.000 περίπου οχημάτων τον Σεπτέμβριο του 2020, αλλά η αύξηση των δρομολογίων έγινε μόνον σε έξι συγκεκριμένες γραμμές του δικτύου.

Τι λέει ο ΟΑΣΑ

Ο ΟΑΣΑ υποστηρίζει ότι η πληρότητα άνω του 65%, στα οχήματα σε ώρες αιχμής, διατηρείται σε χαμηλά ποσοστά (2%-3%) επί του συνόλου των δρομολογίων και ότι τα περισσότερα μέσα εξακολουθούν να έχουν πληρότητα της τάξης του 50%, όμως η προσωπική εμπειρία των επιβατών, μιλά για το αντίθετο, καθώς και για πολύωρες αναμονές.

Από τη Δευτέρα 25 Οκτωβρίου που ξεκινά η εφαρμογή του δακτυλίου στο κέντρο της Αθήνας, ο ΟΑΣΑ υποστηρίζει ότι θα παρακολουθεί συστηματικά τη λειτουργία του δικτύου με επόπτες που θα ελέγχουν την κίνηση στις λεωφορειακές γραμμές, αλλά και μέσω των συστημάτων τηλεματικής και των ηλεκτρονικών εισιτηρίων. «Κατ’ αυτόν τον τρόπο και εφόσον απαιτηθεί, δύναται να προβεί σε βελτιωτικές παρεμβάσεις και να προσαρμόζει δυναμικά τα δρομολόγια, στις γραμμές εκείνες που παρουσιάζονται φαινόμενα συνωστισμού» υποστηρίζει σε ανακοίνωση του.

Παράλληλα, βρίσκεται ήδη σε συνεχή επαφή με την Τροχαία, για τη διαρκή αστυνόμευση των λεωφορειολωρίδων, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή ροή των λεωφορείων, να τηρούνται οι προβλεπόμενες χρονοαποστάσεις και κατά συνέπεια να εξυπηρετούνται οι επιβάτες με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Σε ότι αφορά το δίκτυο της ΣΤΑΣΥ, έγιναν όλες οι απαιτούμενες ενέργειες, προκειμένου να βελτιωθούν οι χρονοαποστάσεις, ιδιαίτερα κατά τις ώρες αιχμής.

Συγκεκριμένα, εξασφαλίστηκε η μέγιστη δυνατή διαθεσιμότητα συρμών, ώστε οι χρονοαποστάσεις στη γραμμή 1 να διαμορφώνονται στα έξι λεπτά τις ώρες αιχμής, στη γραμμή 2 στα 4,5 λεπτά και στη γραμμή 3 στα τέσσερα λεπτά. Αυτά όμως στην πράξη αποδεικνύονται θεωρητικά σχήματα, καθώς η αναμονή είναι πολύ μεγαλύτερη και ο κόσμος που περιμένει να “χωθεί” στα μέσα μεταφοράς πολύ περισσότερος από τον ασφαλή αριθμό για περίοδο πανδημίας.

Τι δείχνου οι έρευνες

Η υψηλή μεταδοτικότητα μέσα σε κλειστούς χώρους έκανε όλα τα κράτη να μειώσουν τον επιτρεπόμενο αριθμό επιβατών στα μέσα μεταφοράς. Στην Μαδρίτη, στη Νέα Υόρκη, αλλά ακόμα και στη Νιγηρία η πληρότητα περιορίστηκε στο 50% λόγω της πανδημίας. Στην Ελλάδα περιορίστηκε στο 65% και πρόσφατα επιτράπηκε στα ΚΤΕΛ και στα τρένα εκτός Αθηνών το 85%. Τώρα το 85% θα ισχύσει και για μετρό, τρόλεϊ και λεωφορεία.

Οι διεθνείς έρευνες έδειξαν ότι οι περισσότερες μολύνσεις προέρχονται από συγγενείς πρώτου βαθμού ή άτομα που μένουν στο ίδιο σπίτι. Όμως, κατά σειρά δεύτερος χώρος μετάδοσης, αποδείχτηκε πως ήταν κάποιο μέσο μεταφοράς. Κινεζική έρευνα  έδειξε ότι ένας επιβάτης μόλυνε δέκα επιβάτες στα δύο λεωφορεία που χρησιμοποίησε για να πάει στη δουλειά του, τους επτά στο πρώτο (που είχε χειρότερο εξαερισμό) και τους τρεις στο δεύτερο (που είχε συχνότερη ανανέωση αέρα).

Οι ειδικοί συμπεραίνουν στη συγκεκριμένη έρευνα ότι τα λεωφορεία είναι επισφαλή, αλλά ότι μπορεί κάπως να μειωθεί ο αριθμός των κρουσμάτων αν ο αέρας ανανεώνεται με μεγαλύτερη ταχύτητα και ο κόσμος εκτίθεται για λιγότερη ώρα σε ιικό φορτίο (φαινόμενο αεροζόλ, από σταγονίδια μολυσμένου ατόμου, τα οποία αιωρούνται στην κλειστή ατμόσφαιρα του μέσου μεταφοράς).

Στην κινεζική έρευνα με τους δέκα που μολύνθηκαν, η διάρκεια της διαδρομής ήταν 45 λεπτά έως μία ώρα. Από τους συνολικά 65 επιβάτες των δύο μέσων μόνον 10 φορούσαν μάσκα, γιατί ακόμη ήταν η αρχή της πανδημίας στην Κίνα. Δεν μολύνθηκε κανείς από τους 10, αλλά επειδή ήταν λίγοι, μπορεί η μάσκα να προστάτευσε μεν, αλλά να μην έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο, αφού δεν κόλλησαν ούτε οι άλλοι 45 που δεν φορούσαν μάσκες.

Η διαπερατότητα της μάσκας

Με εξαίρεση τις σχετικά ακριβές μάσκες του ενός ευρώ, οι υπόλοιπες ελάχιστη προστασία παρέχουν από ιούς αν ο άλλος βήξει, μιλήσει στο κινητό ή στον διπλανό του που μπορεί να βρίσκεται σε λιγότερο από μισό μέτρο απόσταση, όπως στο λεωφορείο. Ο λόγος είναι ότι οι χειρουργικές μάσκες, αλλά και οι υφασμάτινες είναι ως επί το πλείστον διαπερατές.

Αυτός είναι και ο λόγος που η Γερμανία από πέρσι στους δημόσιους χώρους επέβαλε (αλλά και μοίρασε δωρεάν) μάσκες FFP2 / KN95 / N95 και “έκοψε” τις απλές χειρουργικές και τις υφασμάτινες, ενώ η Ελλάδα προτίμησε την φτηνή λύση, δηλαδή την χειρουργική πάνω από την υφασμάτινη. Αυτό πάντως δεν σημαίνει ότι και οι FFP2 είναι απόλυτες “ασπίδες” και είναι εξάλλου ασύμφορο για έναν εργαζόμενο που μετακινείται καθημερινά να δίνει ουσιαστικά 30 ευρώ το μήνα για μάσκα. Μια λύση είναι να χρησιμοποιεί την ίδια μάσκα κάθε επτά-οκτώ ημέρες.

Άλλη έρευνα (Qian et al., 2020) ανέλυσε 318 συρροές κρουσμάτων στην Κίνα και  απέδωσε στα μέσα μεταφοράς το 34% των κρουσμάτων. Έχουν γίνει πολλές έρευνες πάνω στη μεταδοτικότητα σε σχέση με τα μέσα μεταφοράς και όλες δείχνουν ότι η μετάδοση σχετίζεται με τον αριθμό των επιβατών, τον σωστό εξαερισμό και τη διάρκεια παραμονής στο μέσο μεταφοράς. Επίσης έδειξαν ότι η μετάδοση στα μέσα μεταφοράς είναι συχνότερη το χειμώνα, όχι μόνον επειδή είναι κλειστά τα παράθυρα, αλλά και επειδή ο ιός επιβιώνει καλύτερα στο κρύο.

Η μεταδοτικότητα της μετάλλαξης Δέλτα θα είναι ένα επιπλέον πρόβλημα για τους κλειστούς χώρους με συνωστισμό, όπως τα μέσα μεταφοράς φέτος το χειμώνα. Η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη έχουν έλλειμμα σε μέσα μεταφοράς και ειδικά η Αθήνα έχει πρόβλημα και λόγω της μεγάλης κίνησης στους δρόμους της. Η συμφόρηση παρατείνει την παραμονή μέσα στο λεωφορείο, αλλά και προκαλεί συνωστισμό μέσα στο μεταφορικό μέσο, καθώς πολύς κόσμος δεν αντέχει να περιμένει μισή ώρα στη στάση το επόμενο λεωφορείο ή τρόλεϊ.

Σε άλλα κράτη έχουν γίνει συστάσεις στους επιβάτες των λεωφορείων να μη μιλούν ούτε στο κινητό, ούτε στους διπλανούς τους όσο ταξιδεύουν, για να μην εκσφενδονίζονται σταγονίδια. Οι έρευνες δείχνουν ότι η μετάδοση είναι μεν συχνότερη αν κάποιος είναι κοντά στον φορέα, αλλά δυστυχώς είναι εξίσου υπολογίσιμη στατιστικά ακόμα και σε μεγάλη απόσταση από αυτόν, λόγω των “πτητικών” σταγονιδίων που αιωρούνται στο χώρο, ακόμα και όταν ο φορέας έχει αποβιβαστεί.