Candida auris: Ο δολοφόνος των νοσοκομείων

Aν και σήμερα προβάλλεται ως είδηση το γεγονός ότι έχουν πεθάνει από εκτεταμένη λοίμωξη από τον μύκητα candida auris τέσσερις διασωληνωμένοι στην Πάτρα, η πικρή αλήθεια είναι ότι έχουν πεθάνει πολύ περισσότεροι και απλά έτυχε να κάνει σχετική δήλωση η πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πάτρας Άννα Μαστοράκου, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό Max Fm.

Ο δε διοικητής της υγειονομικής περιφέρειας, άγνωστο για ποιο λόγο, έσπευσε να διαψεύσει την πρόεδρο του Ιατρικού Συλλόγου, λέγοντας ότι δεν έχει καταγραφεί θάνατος από αυτή τη λοίμωξη στην Αχαΐα. Πιθανολογείται, επειδή ο μύκητας προσβάλλει κυρίως διασωληνωμένους, ότι νοσούντες με Covid υπέκυψαν λόγω του μύκητα σε πολλά νοσοκομεία της χώρας μας.

Είναι, δηλαδή, αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις από ανθεκτικά παθογόνα έχουν σκοτώσει πολλούς ασθενείς σε ΜΕΘ σε όλο τον κόσμο, της Ελλάδας περιλαμβανομένης, όπως δήλωσε εξάλλου και προ ημερών ο καθηγητής κ. Νικόλαος Σύψας. Ανάμεσα σε αυτές τις θανατηφόρες μολύνσεις που δεν υποχωρούν καθόλου εύκολα στη φαρμακευτική αγωγή είναι και οι λοίμωξη από τον συγκεκριμένο μύκητα. Αυτός πρωτοκαταγράφηκε πριν από 26 χρόνια στην Κορέα, αλλά άρχισε να απασχολεί τη διεθνή επιστημονική κοινότητα πριν από 13 χρόνια, όταν καταγράφηκαν πολλά περιστατικά στην Ιαπωνία.

Οι γιατροί έκτοτε τον έχουν εντοπίσει σε πολλούς ασθενείς διεθνώς, κυρίως όμως σε χειρουργημένους, σε διαβητικούς και σε ανοσοκατεσταλμένους, καθώς και σε ασθενείς που έχουν διασωληνωθεί για οιονδήποτε λόγο, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους. Φαίνεται πως ο κίνδυνος αυξάνει σε όσους χρειάσθηκε να λάβουν μεγάλες δόσεις αντιβίωσης ευρέος φάσματος, καθώς είναι γνωστό ότι η αντιβίωση σκοτώνει μεν πολλά μικρόβια, αλλά δυστυχώς “ενισχύει” έμμεσα κάποιες μυκητιάσεις.

Τι είναι ο candida auris

Ονομάσθηκε μύκητας auris από τη λατινική λέξη για το “αυτί”, επειδή αρχικά εντοπίσθηκε σε ωτίτιδες, παρότι δυστυχώς μολύνει πολλά όργανα. Μέχρι το 2021 τα κρούσματα καταγράφονταν αναλυτικά, αλλά στη συνέχεια επειδή πλέον ήταν πολλά, σταμάτησε η λεπτομερής καταγραφή. Επίσης όλοι οι ειδικοί έκτοτε “έπεσαν με τα μούτρα” στον κορονοϊό. Το παθογόνο δεν πρέπει να συγχέεται με τον επίσης ανθεκτικό χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο (staphylococcus aureus), ο οποίος είναι βακτήριο.

Ο μύκητας auris έχει εντοπισθεί σε πάνω από 30 χώρες μέχρι στιγμής. Το πιθανότερο είναι να έχει προκαλέσει θανάτους σε πολύ περισσότερες, αλλά να μην έχει διαγνωσθεί ως αιτία θανάτου, επειδή η εξέταση που τον εντοπίζει και καταλήγει σε ορθή διάγνωση με βεβαιότητα, είναι αρκετά εξειδικευμένη και πολλά νοσοκομεία δεν έχουν τον κατάλληλο εξοπλισμό.

Χονδρικά οι Αμερικανοί εκτιμούν ότι πεθαίνει το 30% έως 60% όσων μολύνονται από αυτό το μύκητα, όμως πολλοί ανταποκρίνονται θετικά στις τρεις διαθέσιμες ισχυρές αντιμυκητησιακές θεραπείες και αναρρώνουν. Η θνησιμότητα εξαρτάται από την κατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος κάθε ασθενούς συνήθως, όπως και από τις συννοσηρότητες, καθώς πιο ευάλωτοι είναι όσοι αντιμετωπίζουν πολλαπλά προβλήματα υγείας, ακόμα κι αν το ανοσοποιητικό τους είναι κατά τα άλλα επαρκές.

Ο τρόπος μετάδωσης

Δεν είναι βέβαιο με ποιο τρόπο μεταδίδεται από χώρα σε χώρα. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι πρόκειται για “αυθόρμητη” μετάλλαξη του μύκητα η οποία συντελέσθηκε τις τελευταίες δεκαετίες σχεδόν ταυτόχρονα σε πολλά νοσοκομεία στον κόσμο, ίσως επειδή στα νοσοκομεία χορηγούνται ισχυρά αντιβιοτικά και έτσι ο μύκητας “προχωρεί” πιο εύκολα σε μεταλλάξεις. Δεν θεωρούν δηλαδή ότι αυτό το παθογόνο μεταφέρθηκε αερόβια από ταξίδια ή αντικείμενα από χώρα σε χώρα, αλλά ότι εν πρώτοις μεταλλάχθηκε και αναπτύχθηκε σε κάθε τόπο χωριστά.

Εντούτοις εκτιμούν ότι μπορεί να επιβιώσει εύκολα σε επιφάνειες εντός του χώρου στον οποίο “γεννήθηκε”, δηλαδή σε ένα νοσοκομειο ή σε έναν συγκεκριμένο ασθενή, και να μεταδοθεί έμμεσα και σε άλλους είτε με επαφή με τον ασθενή είτε με επιφάνειες. Θεωρείται ότι επικάθηται σε επιφάνειες, αλλά και στον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για χειρουργικές επεμβάσεις ή για επεμβατικές θεραπείες όπως η διασωλήνωση ή για την ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων. Η ενδοφλέβια χορήγηση δυστυχώς μαζί με το φάρμακο, άπαξ και έχει “αρπάξει” από το περιβάλλον τον μύκητα, τον διαχέει στον οργανισμό και αυτός πλέον απειλεί όλα τα όργανα.

Η μόνη άμυνα είναι η συχνή απολύμανση αντικειμένων σε κάθε νοσηλευτική μονάδα. Τα αντικείμενα μιας χρήσης δεν απασχολούν ιδιαίτερα, αλλά μόνον τα επαναχρησιμοποιούμενα. Όμως συνιστούν σε όλους τους υγειονομικούς να πλένουν σχολαστικά τα χέρια τους και να αλλάζουν συχνά γάντια, επειδή μπορεί με το γάντι να μεταφέρουν το συγκεκριμένο μύκητα ή και άλλα ισχυρά μικρόβια που ανθίστανται σε θεραπείες.

Η Ελλάδα είναι μεταξύ των κρατών που έχουν αναφέρει ήδη από το 2020 περιστατικά με τον μύκητα αυτό, οπότε ασφαλώς και συνεχίζει να έχει κρούσματα. Το Ιλινόις, που έχει ίσο πληθυσμό με τη χώρα μας, έχει 271 περιστατικά, ενώ το Τέξας μέσα σε ένα χρόνο αν και έχει τριπλάσιο πληθυσμό, κατέγραψε μόνον τρία. Δεν έχουμε δυστυχώς καμία ενημέρωση για τον αριθμό των περιστατικών που έχουν απασχολήσει τα ελληνικά νοσοκομεία την τελευταίο διετία.

Τί είχε πει ο Σύψας

Αν προσβληθεί από τον μύκητα ασθενής που είναι ανοσοκατασταλμένος ή έχει σοβαρά προβλήματα υγείας ενδέχεται να αποβεί θανατηφόρος, καθώς εμφανίζει μεγάλη ανθεκτικότητα στη θεραπεία. Ο πρώτος που είχε μιλήσει για τον συγκεκριμένο μύκητα ήταν ο καθηγητής παθολογίας και λοιμωξιολογίας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, Νίκος Σύψας στην σχετική ημερίδα που είχε γίνει προ ημερών.

Ο καθηγητής σημείωσε ότι το συγκεκριμένο παθογόνο υπήρχε και πριν την πανδημία και στοίχιζε πολλές ζωές. Όπως είπε, η κατάσταση επιδεινώθηκε αισθητά κατά τη διάρκεια της πανδημίας αφού, όσοι ήταν υπεύθυνοι για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων σταμάτησαν να ασχολούνται με οτιδήποτε άλλο πέραν του κορονοϊού. «Η επιτήρηση χάθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ένα σημαντικό ποσοστό των θανάτων οφείλεται στο πρόβλημα αυτό. Όλοι οι γιατροί που ήταν στον έλεγχο των λοιμώξεων πήγαν στις μονάδες Covid-19», είπε, προσθέτοντας ότι οι λοιμώξεις που προκαλούν τα ανθεκτικα παθογόνα σε ασθενείς, θα είναι πλέον το πρώτο αίτιο θανάτου στα νοσοκομεία.

Το πρόβλημα είναι ότι παρά τις απολυμάνσεις, έχει παρατηρηθεί ότι άπαξ και ο μύκητας αυτός εμφανισθεί σε ένα νοσοκομειο, δεν εκριζώνεται. «Όταν μπαίνει στα νοσοκομεία δεν βγαίνει ποτέ. Είχαμε στην Αθήνα νοσοκομεία με πολύ μεγάλο πρόβλημα. Ο Ευαγγελισμός. Θα τα βρούμε μπροστά μας», υπογράμμισε και πρόσθεσε ότι, όταν μειωθούν τα κρούσματα του κορονοϊού, η πολιτεία οφείλει να επικεντρωθεί πλέον σε αυτό το πρόβλημα.

Ο ίδιος είπε ότι επειδή ακριβώς το παθογόνο αυτό δεν εκριζώνεται με απολυμάνσεις, στο εξωτερικό διέλυσαν και δόμησαν από το μηδέν ολόκληρες ΜΕΘ προκειμένου να απαλλαγούν από τον συγκεκριμένο μύκητα. Και πρόσθεσε ότι οι αυξημένοι θάνατοι στη χώρα μας κατά την περίοδο της πανδημίας, οφείλονται και στην ύπαρξη των πολυανθεκτικών μικροβίων στα νοσοκομεία μας.

Σε σχετική ανακοίνωση ο ΕΟΔΥ, αν και αποφεύγει να αναφέρει πόσοι θάνατοι οφείλονται στο παθογόνο ή έστω πόσα περιστατικά θανατηφόρα και μη έχουν καταγραφεί στον τόπο μας, αναφέρει ότι ο μύκητας αυτός ανευρίσκεται μόνον σε νοσοκομεία και η μετάδοση του δεν αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας στην κοινότητα (εξωνοσοκομειακό περιβάλλον). Ο συγκεκριμένος μύκητας επιμολύνει τις επιφάνειες στο χώρο του νοσοκομείου και οι ασθενείς μπορεί να αποτελέσουν φορείς του παθογόνου κατόπιν αποικισμού του γαστρεντερικού συστήματός τους.