Έγινε θρησκεία η κλιματική αλλαγή; – Μία απάντηση στον καθηγητή Φώσκολο

«Όταν η κλιματική αλλαγή γίνεται θρησκεία» είναι επόμενο τότε να εμφανιστούν οι αιρετικοί και οι ολωσδιόλου αρνητές της. Αυτό καμιά “θρησκεία” δεν μπόρεσε να το αποφύγει και ο κ. Αντώνης Φώσκολος είναι – λόγω κυρίως της ελληνικής του καταγωγής και της ακαδημαϊκής του σταδιοδρομίας στο Πολυτεχνείο Κρήτης – ο γνωστότερός μας εδώ στην Ελλάδα και δημοφιλέστερος σε κανάλια, έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης αρνητής της “θρησκείας” της κλιματικής αλλαγής, της ανθρωπογενούς για την ακρίβεια και ειδικότερα κλιματικής αλλαγής.

Βέβαια ο κ. Φώσκολος υπήρξε (δεν γνωρίζω αν εξακολουθεί να είναι) και σημαίνουσα προσωπικότητα συνδεδεμένη με φορείς που ασχολούνται με εξορύξεις ορυκτών καυσίμων, αλλά, υποθέτω, αυτό δεν παίζει κανένα ρόλο στην προσωπική του στάση έναντι της “θρησκείας” της κλιματικής αλλαγής, της ανθρωπογενούς. Πέραν όλων των προηγουμένων ο κ. Φώσκολος είναι κατά βάση γεωλόγος και άρα ως τέτοιος κυρίως εκφράζεται με τα λεγόμενά του.

Στην πιο πρόσφατη δημόσια παρέμβασή του, με αφορμή τις τελευταίες πυρκαγιές στη χώρα μας και με τίτλο: “Όταν η κλιματική αλλαγή γίνεται θρησκεία”, που φιλοξενήθηκε στον παρόντα ιστότοπο (2/8/2023) ο κ. Φώσκολος ξεδιπλώνει άλλη μια φορά τη γνωστή επιχειρηματολογία του που, υποτίθεται, αντικρούει όλη την παγκόσμια κλιματολογική κοινότητα.

Η οποία στο σύνολό της ομονοεί επί του θέματος της κυρίαρχα λόγω ανθρωπογενών αιτίων παρατηρούμενης στον καιρό μας και εν εξελίξει κλιματικής αλλαγής (της σταδιακής αλλά εντυπωσιακά γρήγορης ως προς τον ρυθμό της σε σχέση με όσες άλλες υπήρξαν στο παρελθόν αύξηση της μέσης γήινης θερμοκρασίας σε στεριές και ωκεανούς). Και τα επιχειρήματα αυτά στηρίζονται, όπως ο κ. Φώσκολος σημειώνει, στα δεδομένα από την Γεωλογία του Τεταρτογενούς.

Κυρίαρχος ο ανθρωπογενής παράγοντας

Και εδώ, στο άρθρο αυτό του γεωλόγου κ. Φώσκολου, βλέπουμε και πάλι, όπως έχει γίνει και σε άλλη περίπτωση, να υπάρχει η εντύπωση μεταξύ κάποιων γεωλόγων μας πως τα σχετικά με τις κλιματικές αλλαγές κατά το Τεταρτογενές είναι θέματα που δεν τα κατέχουν και ως εκ τούτου δεν τα έλαβαν υπόψη τους οι κλιματικοί επιστήμονες («Γιατί άραγε δεν μπαίνουν στις βιβλιοθήκες όλου του κόσμου για να δουν τις διαχρονικές κλιματικές αλλαγές. Αυτή η παραπλάνηση που αποσκοπεί άραγε;» αναρωτιέται ο κ. Φώσκολος).

Αυτοί που δεν μπαίνουν κατά τον κ. Φώσκολο στις βιβλιοθήκες όλου του κόσμου είναι η παγκόσμια κλιματική κοινότητα, που κατέληξαν/ξε στο συμπέρασμα πως η ανθρωπογενής επίδραση (μέσω της εκτεταμένης χρήσης ορυκτών καυσίμων και της εκ τούτου συνεχούς και αυξανόμενης απελευθέρωσης στην ατμόσφαιρα διοξειδίου του άνθρακα) επιτείνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου, του κύριου αιτίου της παρατηρούμενης κλιματικής αλλαγής.

Στην πραγματικότητα, όλα τα στοιχεία, τα δεδομένα και τα διαγράμματα που παραθέτει ο κ. Φώσκολος είναι από δεκαετίες τώρα ευρέως γνωστά, όλα τους πολύ γνωστά επίσης και στους κλιματικούς επιστήμονες, οι οποίοι ασφαλώς και τα έλαβαν υπόψη τους όταν διερευνούσαν το θέμα και πριν καταλήξουν (με εκατοντάδες εκτεταμένες και περισπούδαστες δημοσιεύσεις στα εγκυρότερα σχετικά με το θέμα επιστημονικά περιοδικά) στην κοινή τους διαπίστωση πως, και μετά την συμπερίληψή τους και πέραν όλων αυτών, πολύ σημαντικός – αν όχι ο μακράν κυρίαρχος, παραμένει ο ανθρωπογενής παράγοντας για την εξήγηση της εν εξελίξει κλιματικής αλλαγής.

Η απάντηση 

Λίγα μόνο εδώ σχετικά με τα επιχειρήματα του κ. Φώσκολου:

α) Οι “κύκλοι Milankovitch” και το αίτιό τους (orbital variation) είναι γνωστά εδώ και εκατό περίπου χρόνια. Αλίμονο αν δεν εξετάστηκαν κατά τους υπολογισμούς και τα μοντέλα με τα οποία υποστηρίζεται επιστημονικά η ανθρωπογενής επίδραση στην τρέχουσα κλιματική αλλαγή. Με μια απλή αναζήτηση στη wikipedia διαβάζει κανείς (υπόψη και οι παραπομπές):

“Since orbital variations are predictable, any model that relates orbital variations to climate can be run forward to predict future climate, with two caveats: the mechanism by which orbital forcing influences climate is not definitive; and non-orbital effects can be important (for example, the human impact on the environment principally increases greenhouse gases resulting in a warmer climate”.

β) Αντώνης Φώσκολος: «Το σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι κατά την διάρκεια του Τεταρτογενούς, ιδιαίτερα τα τελευταία 450.000 χρόνια, είχαμε περιόδους με μέσες γήινες θερμοκρασίες πολύ μεγαλύτερες από ότι έχουμε σήμερα και για πολύ μεγάλες περιόδους, χωρίς να λιώσουν οι πάγοι στον Βόρειο και Νότιο Πόλο».

Το ότι δεν έλιωσαν (τελείως) οι πάγοι στους πόλους όταν στο παρελθόν η μέση γήινη θερμοκρασία υπερέβη τους 15 βαθμούς κελσίου, δεν μπορεί να αναιρέσει το άμεσα σήμερα παρατηρήσιμο γεγονός της σημαντικότατης υποχώρησης της παγοκάλυψης στους πόλους και τη σχεδόν εξαφάνιση πολλών ηπειρωτικών παγετώνων. Και αυτά είναι οπωσδήποτε φαινόμενα εξαιρετικά δυσοίωνα για την ανθρωπότητα.

γ) «Κατά την περίοδο αυτή των 10.000 ετών δεν έλειωσαν οι πάγοι και δεν πέθαναν οι αρκούδες στον Βόρειο Πόλο, ούτε οι πιγκουίνοι στον Νότιο Πόλο. Άρα, οι ισχυρισμοί των περιβαλλοντολόγων ότι ο πλανήτης θα καταστραφεί αν η μέση γήινη θερμοκρασία ανέβει κατά ένα βαθμό Κελσίου, δηλαδή αν φτάσει στους 16,8 βαθμούς Κελσίου, είναι ψευδείς», γράφει σχετικά.

Βέβαια, αν οι πάγοι δεν έλιωσαν ποτέ τελείως στο Βόρειο και Νότιο Πόλο κατά την περίοδο των προηγούμενων 10.000 ετών και αν οι αρκούδες και οι πιγκουίνοι κατάφεραν να επιβιώσουν (με άγνωστες τις απώλειές τους) αυτό δεν εξασφαλίζει και την άνετη και χωρίς απώλειες επιβίωση των ανθρώπων, υπό τις ίδιες κατά περιόδους αντίξοες συνθήκες. Και επί πλέον, κανείς δεν ισχυρίστηκε πως ο πλανήτης θα καταστραφεί (!) αν η ατμοσφαιρική του θερμοκρασία φτάσει τους 16,8 βαθμούς κελσίου, ποιοι ισχυρισμοί λοιπόν είναι ψευδείς.

Η άνοδος της θερμοκρασίας

Συνεχίζει ο Αντώνης Φώσκολος: «Παρατηρούμε επίσης ότι η άνοδος της ατμοσφαιρικής περιεκτικότητας σε διοξείδιο του άνθρακος διαμέσου των αιώνων έπεται της ανόδου της θερμοκρασίας σε όλες τις μέσο-παγετώδεις περιόδους (περιόδους μεταξύ παγετώνων). Ήτοι παρουσιάζει χρονική υστέρηση έναντι της ανόδου της θερμοκρασίας (εικόνα 7) γεγονός που μας οδηγεί στο να συμπεράνουμε ότι η άνοδος της ατμοσφαιρικής περιεκτικότητας σε διοξείδιο του άνθρακος είναι το αποτέλεσμα της ανόδου της γήινης μέσης θερμοκρασίας».

Ακόμα και αν παραδεχτούμε προς στιγμή πως αυτή είναι πράγματι η σχέση αιτίου-αιτιατού (πράγμα για το οποίο δεν έχει προταθεί σχετικός αξιόπιστος μηχανισμός), παραμένει γεγονός πως η, έστω, επακολουθούσα της αύξησης της θερμοκρασίας αύξηση και του διοξειδίου του άνθρακα θα ενισχύσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου, άρα θα αυξήσει παραπέρα τη θερμοκρασία και άρα παραπέρα και την αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα κ.ο.κ. ατέρμονα, μέχρι βρασμού. Και σ’ αυτό προσθέστε και την ανθρωπογενή συμμετοχή στην άνευ αντιρρήσεως αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από την καύση ορυκτών καυσίμων – κόλαση.

Τέλος, ότι υπήρξαν διαχρονικές κλιματικές αλλαγές στη Γη κανείς δεν το αμφισβήτησε. Και ότι σε κάποιες πιο κοντινές μας και σχετικά ήπιες η ανθρωπότητα, αραιή τότε και τεχνολογικά καθόλου προηγμένη, άρα λιγότερο εξαρτημένη από απρόβλεπτους περιβαλλοντικούς παράγοντες, κυριολεκτικά στέναξε είναι γνωστό. Εκείνο που είναι άγνωστο, ή μάλλον εύκολα προβλέψιμο, είναι τι θα γίνει αν στο προσεχές μέλλον υπάρξουν συνθήκες σαν κι’ αυτήν που ο κ. Φώσκολος περιγράφει – αμφισβητώ την αλήθεια της – τότε που στην Αθήνα “δεν έπεσε ούτε μια σταγόνα βροχής επί εκατό χρόνια”.

---

*Ο Σαράντης Δημητριάδης είναι Ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.