Εκτός από Covid, υπάρχουν κουνούπια και μέδουσες…

Ο κορονοϊός έβαλε στο συρτάρι πολλά άλλα ζητήματα υγείας, από σοβαρά μέχρι μέτριας βαρύτητας. Οι τσούχτρες στην Ελλάδα δεν σκοτώνουν, αλλά ταλαιπωρούν πολύ και εμφανίστηκαν πρόσφατα κάποιες καφέ που ίσως είναι τοξικότερες του συνήθους. Ο ιός του Δυτικού Νείλου που μεταδίδεται από κουνούπια είναι πιο μεγάλη απειλή κι ας αφορούν λίγους. Πέρσι από αυτόν τον ιό χάθηκαν 23 ζωές και το 2018 που σημειώθηκε μεγάλη έξαρση, χάθηκαν 47. Το 2018 οι μισοί θάνατοι σημειώθηκαν στην Αθήνα.

Οι τσούχτρες στην Ελλάδα δεν σκοτώνουν. Η μόνη τσούχτρα που σκοτώνει (ένα θύμα το χρόνο) ανήκει σε είδος που ενδημεί στις θάλασσες της Ινδονησίας, βορείως της Αυστραλίας, στο Βιετνάμ, στη Μαλαισία και στις Φιλιππίνες. Πρόκειται για τη Chironex fleckeri που έχει πλοκάμια… 3 μέτρα!

Στην Ελλάδα παρουσιάστηκαν πρόσφατα καφέ τοξικές μέδουσες στην Χαλκιδική (Ποτίδαια, Χανιώτη, Πολύχρονο), που η παρουσία τους παρατηρείται περίπου ανά πενταετία. Δεν γνωρίζουν ακόμη οι ειδικοί αν ανήκουν σε πιο τοξικό είδος, καθώς οι καφέ τσούχτρες είναι δύο λογιών, εκ των οποίων το ένα έχει τη συνήθη τοξικότητα, ενώ το άλλο είναι πιο τοξικό.

Για την ανακούφιση από το τσίμπημα οι αλλεργιολόγοι συνιστούν απομάκρυνση των πλοκαμιών που τυχόν έμειναν κολλημένα (όχι με γυμνά χέρια, αλλά με πετσέτα ή κάτι άλλο), ξέπλυμα με θαλάσσιο νερό (το νερό της βρύσης μπορεί να ενεργοποιήσει κεντριά που έχουν μείνει στο δέρμα), αμμωνία ή κάποιο τζελ που ανακουφίζει, συνήθως αλοιφή με κορτιζόνη.

Διαφορετικά συμπτώματα

Αν τα συμπτώματα είναι πολύ εκτεταμένα ή διαφορετικά, καλό είναι να σπεύσει το άτομο σε κοντινό φαρμακείο για να κάνει ίσως ένεση κορτιζόνης ή και αδρεναλίνης. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις η τσούχτρα μπορεί να προκαλέσει γενικευμένη αλλεργική αντίδραση που είναι απειλητική για τη ζωή και που πρέπει να αντιμετωπίζεται πιο δραστικά.

Οι αλλεργικοί συνήθως το ξέρουν αυτό και έχουν πάντα μαζί τους ένεση αδρεναλίνης αλλά παρότι έχουν το σκεύασμα στην τσάντα, πρέπει να απευθύνονται σε γιατρό. Ο λόγος είναι ότι ίσως χρειάζονται μεγαλύτερη δόση, αλλά και ότι υπάρχουν και οι βραδύτερες αντιδράσεις που εμφανίζονται αρκετές ώρες μετά το τσίμπημα και που για να προληφθούν χρειάζονται θεραπεία επιπλέον της ενέσεως.

Ο ιός του Δυτικού Νείλου δεν εμφανίζεται φέτος στην επιδημιολογική έκθεση που οφείλει να συντάσσει κάθε εβδομάδα ο ΕΟΔΥ. Πέρσι το πρώτο κρούσμα κατεγράφη στις 3 Ιουλίου αλλά πρόπερσι καταγράφηκε τον Μάιο. Φέτος δεν φαίνεται να έχει δηλωθεί ακόμη κρούσμα. Οι περιοχές που συνήθως θίγονται πρώτες (αν και είχαμε πέρσι δύο βαριά περιστατικά και στην Αττική), είναι κοντά σε ορυζώνες στη βόρειο Ελλάδα.

Οι βαρύτερες περιπτώσεις

Εκεί μέχρι στιγμής ενώ κατά κανόνα “ενοχλούνται” 80 δήμοι, φέτος έχουν δηλώσει παρουσία κουνουπιών μόνον 5-10 από αυτούς (είτε λόγω έγκαιρων ψεκασμών είτε λόγω ανομβρίας). Στη Μακεδονία έγιναν και αιμοληψίες από κοτόπουλα, και έδειξαν επίσης πολύ χαμηλή παρουσία του ιού.

Να προσθέσουμε ότι ο ιός δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο από το κοτόπουλο αλλά μόνον άμεσα από το κουνούπι, όμως μελετώνται τα κοτόπουλα για να υπάρχει επιδημιολογική εικόνα. Όσοι παρουσιάσουν συμπτώματα, αυτά συνήθως είναι ήπια (πονόκοιλος, διάρροια, πυρετός, πονοκέφαλος, μυϊκοί πόνοι, ναυτία, εξανθήματα, πονόλαιμος και τάση για εμετό).

Όμως όταν ο ιός προκαλεί μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα τα συμπτώματα είναι πολύ βαρύτερα, είναι δε ποικίλα. Προκαλείται τελικά διανοητική σύγχυση, απώλειας της συνείδησης ή και ο ασθενής πέφτει σε κώμα. Ενίοτε στα βαριά περιστατικά παρουσιάζεται πρώτα μεγάλη μυϊκή αδυναμία και συχνά δυσκαμψία του αυχένα. Το 2018 ήταν η χειρότερη χρονιά καθώς τότε σημειώθηκαν 316 κρούσματα πανελλαδικά.

Πρόληψη και μέτρα προστασίας

Το περσινό καλοκαίρι το 1/3 των κρουσμάτων σημειώθηκαν στις Σέρρες και τα 2/3 σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα. Τα περισσότερα κρούσματα σημειώνονται τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο αλλά η παρουσία του προβλήματος μπορεί να διαρκεί από τον Μάιο έως και τον Οκτώβριο. Το κουνούπι παίρνει αρχικά τον ιό από αποδημητικά πτηνά και τον μεταφέρει στον άνθρωπο ή σε άλλα θηλαστικά και ζώα.

Συμπτώματα παρουσιάζονται σε 2 έως 14 ημέρες. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα ήπια συμπτώματα διαρκούν για 5-6 μέρες. Το 1% και κυρίως οι ηλικιωμένοι ή τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας, παρουσιάζουν εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα. Στην Ελλάδα ο ιός πρωτομεταδόθηκε το 2010, μετά παρατηρήθηκε μείωση των κρουσμάτων. Έπειτα το 2018 και 2019 σημειώθηκαν πολλά.

Άλλη πρόληψη εκτός από τους ψεκασμούς και τα μέτρα ατομικής προστασίας δεν υπάρχει. Αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν σίτες, εντομοαπωθητικά, όχι στάσιμα νερά στην αυλή ή στη βεράντα, περίπατο στην εξοχή με ρούχα που καλύπτουν επαρκώς το δέρμα. Ο κατωτέρω πίνακας δείχνει που σημειώθηκαν τα 131 βαριάς μορφής και τα 25 ήπιας (συνολικά 156) κρούσματα στην Αττική το 2018.

Βαριά περιστατικά

Τα περισσότερα καταγράφηκαν στα Μέγαρα και στην Ελευσίνα, αλλά πάνω από 50 καταγράφηκαν στο κέντρο της Αθήνας. Η ήπια νόσος είναι υποτιμημένη, όπως εκτιμούν οι λοιμωξιολόγοι, καθώς πολλά κρούσματά της δεν δηλώνονται καν σε γιατρούς ή εν συνεχεία στον ΕΟΔΥ.

Την μεγάλη περιπέτειά της με τον ιό του Δυτικού Νείλου περιγράφει στο παρακάτω βίντεο μια 43χρονη που έτυχε να νοσήσει πέρσι τον Ιούλιο, σε μια περίοδο που η μεγάλη αγωνία της ήταν ο κορονοϊός και ούτε που σκεφτόταν ως κίνδυνο τα κουνούπια. Ακόμη παλεύει με τις μακροχρόνιες επιπλοκές της νόσου. Χρειάσθηκε 3 μήνες για να μπορέσει να ξαναπερπατήσει κανονικά και να μπορέσει να σηκώσει τα χέρια της. Ως νόσημα διαγιγνώσκεται δύσκολα, επειδή τα συμπτώματα ποικίλουν αλλά και επειδή το ενδεχόμενο είναι σπάνιο, οπότε δεν είναι η πρώτη υποψία των γιατρών ο συγκεκριμένος ιός.

Για τη διάγνωση συχνά χρειάζεται αιματολογικός έλεγχος που μπορεί να δείξει αυξημένα επίπεδα λευκοκυττάρων με λεμφοκυτταρικό τύπο, αναιμία, υπονατριαιμία (συνήθως σε εγκεφαλίτιδα), αξονική που βοηθά στη διάγνωση μηνιγγοεγκεφαλίτιδας και άλλες εξετάσεις. Στην περίπτωση της 43χρονης διαγνώσθηκε με παρακέντηση εγκεφαλονωτιαίου υγρού.