Επιστροφή σε ρατσιστικά σχολεία!

του Βαγγέλη Γεωργίου  – 

Για το σχολικό έτος 2017-2018, η πόλη Gardendale στην Αλαμπάμα των ΗΠΑ, σκόπευε να ιδρύσει δύο νέα δημοτικά σχολεία στην περιοχή, ανεξάρτητα από το σχολικό σύστημα της περιοχής. Τα σχέδια αυτά προκάλεσαν μια έντονη κριτική, κατηγορώντας τους ιθύνοντες ότι έτσι θα καταφέρουν να αποκλείσουν από τα νέα σχολεία τους μη λευκούς μαθητές.

Η Gardendale βρίσκεται στον αμερικανικό Νότο, στην κομητεία Τζέφερσον, της οποίας ο μισός σχεδόν πληθυσμός δεν είναι λευκός. Σημειώνεται ότι η περιοχή χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα φτώχειας. Σύμφωνα με το Vox, οι υποστηρικτές αυτών των νέων τοπικών σχολικών δομών στο Gardendale, θέλουν να δημιουργήσουν μια αποκλειστική εκπαιδευτική «ζώνη» για τους πιο εύπορους και τους λευκούς.

Φαινομενικά η ιδέα του Gardendale να δημιουργήσει νέα δημοτικά σχολεία φαίνεται ακίνδυνη (ελεύθερη αγορά γαρ). Οι αρχές της πόλης σκοπεύουν να παρέχουν στα παιδιά καλύτερα σχολεία ώστε να έχουν τους πόρους που τους «αξίζουν». Κατ’ αυτό τον τρόπο οι κάτοικοι “σαλαμανδροποιούν” (Gerrymandering) την εκπαίδευση, όπως αναφέρουν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης στο Άμχερστ.

Από το 2005, η κομητεία Jefferson διαιρέθηκε σε 12 πολύ διαφορετικά σχολικά συστήματα, πολλά από τα οποία ήταν είτε για μαύρους είτε για λευκούς, καθιστώντας κάποιες σχολικές περιοχές από τις πλέον φυλετικά διαχωρισμένες στις ΗΠΑ.

Φυλετικός διαχωρισμός

Όπως είχε αναφέρει σε έρευνά της η Erica Frankenberg το 2009, «Το διάστημα 1960-2005 ο σχολικός φυλετικός διαχωρισμός παρέμενε σε υψηλά επίπεδα. Ενώ όμως στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ο διαχωρισμός των μαθητών εμφανιζόταν κατά κύριο λόγο μέσα στις σχολικές συνοικίες, από το 2005 ο διαχωρισμός επεκτάθηκε κυρίως μεταξύ των συνοικιών. Με την πάροδο του χρόνου, τα όρια των σχολικών ορίων απέκτησαν τα χαρακτηριστικά των κατοίκων των περιοχών. Κατά τη δημιουργία ξεχωριστών σχολικών περιοχών, ο τοπικός έλεγχος έχει το ίδιο αποτέλεσμα με την προηγούμενη de jure κατάσταση διατήρησης του φυλετικού διαχωρισμού στην περιοχή του Μπέρμιγχαμ, πρωτεύουσας της κομητείας: ελάχιστες προοπτικές υπέρβασης των φυλετικών διακρίσεων».

Βέβαια, δεν πρόκειται για μια κατάσταση που επικρατεί μόνο στην Αλαμπάμα. Όπως αναφέρει σε πρόσφατη έκθεση του ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός EdBuild (Ιούνιος 2017), 71 κοινότητες προσπάθησαν από το 2000 να αποχωρήσουν από τα επίσημα σχολικά συστήματα ώστε να δημιουργήσουν δικό τους σχολικό περιβάλλον. Το αμερικανικό Vox είναι από τα ελάχιστα ΜΜΕ που  κατάφερε να εξηγήσει ότι οι γονείς στην κομητεία Jefferson ουσιαστικά «μαγειρεύουν τα σχολικά σύνορα».

Η Frankenberg συμπέρανε ότι ο τοπικός έλεγχος εντός του ισχύοντος δικαστικού πλαισίου θα καθορίσει ξεχωριστούς πληθυσμούς και θα διατηρήσει ή θα αυξήσει τις φυλετικές διακρίσεις στις πόλεις.

Πισωγύρισμα στην ιστορία

Το περιστατικό έχει τις ρίζες του στο χρόνο, ξεκινώντας από την δικαστική υπόθεση «Plessy εναντίον Ferguson» του 1896. Πρόκειται για μια απόφαση ορόσημο του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ η οποία διατήρησε τη συνταγματικότητα των νόμων φυλετικού διαχωρισμού στους δημόσιους χώρους, με την προϋπόθεση οι εγκαταστάσεις που προορίζονταν για έγχρωμους να μην υπολείπονται ποιότητας. Έκτοτε υιοθετήθηκε το δόγμα «χωριστά αλλά ίσοι». Η απόφαση εκδόθηκε με ψήφους 7 προς 1, με τον δικαστή John Marshall Harlan να ήταν ο μοναδικός που διαφώνησε. Σήμερα, πρόκειται για μια κατάσταση που απολαμβάνει νομιμότητας επαναφέροντας το παλιό καθεστώς των διακρίσεων και των άνισων σχολείων.

Με τον τρόπο αυτό, ανέφερε το Vox, οι τοπικές αρχές θέτουν προσκόμματα σε πολλά παιδιά καθώς «διαχωρίζουν τα παιδιά τους από τους λιγότερο επιθυμητούς συνομηλίκους τους». Τα φτωχά παιδιά των έγχρωμων αποκλείστηκαν από τη νέα περιοχή. Η ομοσπονδιακή δικαστής που εκδικάζει την υπόθεση, Madeline Haikala, παραδέχτηκε ανοιχτά ότι οι περισσότεροι λευκοί κάτοικοι που αποχώρησαν από το επίσημο σχολικό σύστημα εξέφραζαν φυλετικές προκαταλήψεις. Η ομοσπονδιακή δικαστής παρόλα αυτά, τον περασμένο Μάιο, αρνήθηκε να επανεξετάσει την απόφασή της να επιτρέψει την δημιουργία νέων αμφιλεγόμενων σχολείων.

Τα ΜΜΕ κάλυψαν τα φυλετικά κίνητρα πίσω από την «εκπαιδευτική» απόσχιση του Gardendale. Για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 2017, η Washington Post ανέφερε την απόφαση της δικαστού Haikala ότι «η προσπάθεια της πόλης του Gardendale να διαχωριστεί από το σχολικό σύστημα υποκινήθηκε από τη φυλή». Ωστόσο, όπως λένε οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης, το εν λόγω μέσο απέτυχε να θέσει επί τάπητος τα κίνητρα της κοινότητας για να χειραγωγήσει τα σύνορα των σχολικών ορίων.

Η απόπειρα μιας κωμόπολης της Αλαμπάμα να αποδεσμεύσει τα σχολεία της από το επίσημο σχολικό σύστημα μαρτυρά την εύθραυστη πορεία της φυλετικής ολοκλήρωσης στην Αμερική, κατέληξαν οι ερευνητές.