Έρχεται τρίτη δόση για έναν στους πέντε Έλληνες

Παρότι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων (ECDC) ουσιαστικά απέτρεψε –για ποικίλους λόγους– από το να χορηγηθεί τρίτη δόση στο γενικό πληθυσμό «καθώς έκρινε επαρκείς τις δύο», τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη προχωρούν με δική τους πρωτοβουλία σε αυτήν, ανάμεσά σε αυτά από τα μέσα Σεπτεμβρίου και η Ελλάδα. Σε αυτό έπαιξαν ρόλο τα “παραθυράκια” που άνοιξε ο ΕΜΑ (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων), μαλακώνοντας κάπως την εισήγηση την ECDC.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών εισηγείται να εμβολιασθούν όλοι οι άνω των 60 ετών, ειδικές ομάδες εργαζομένων που είναι περισσότερο εκτεθειμένες (υγειονομικοί) και φυσικά όσοι έχουν ανοσοκαταστολή λόγω λήψης φαρμάκων ή εξαιτίας νοσημάτων. Η τρίτη δόση θα γίνεται μόνο με εμβόλια mRNA (Pfizer ή Moderna), ακόμα και αν αρχικά ο εμβολιασμός είχε γίνει με AstraZeneca ή Johnson & Johnson.

Ο λόγος είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, ότι δεν έχει μελετηθεί από τις άλλες εταιρίες ποια θα πρέπει να είναι η “ποσότητα” της τρίτης δόσης ή η χρονική απόσταση από την προηγούμενη. Αποφασιστικό ρόλο έπαιξε επίσης το γεγονός ότι με τα σκευάσματα της Pfizer και της Moderna σημειώθηκαν λιγότερες παρενέργειες, αλλά και το γεγονός ότι φαίνονται πιο αποτελεσματικά έναντι των μεταλλάξεων. Η χορήγηση τρίτης δόσης εγκρίθηκε και στην Κύπρο για όλα τα άτομα άνω των 65. ετών.

Τί είπαν EMA και Κομισιόν

Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) πρότειναν τρίτη δόση μόνο σε βαριά ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, στους άνω των 75-80 ετών και σε φιλοξενουμένους οίκων ευγηρίας, αφήνοντας πάντως “παραθυράκια”. Ανέφεραν επίσης το εξής διφορούμενο για να είναι καλυμμένοι ως προς την αοριστία του χρονικού προσδιορισμού: ότι δεν συντρέχει λόγος για «επείγουσα χορήγηση» της τρίτης δόσης στο γενικό πληθυσμό.

Της σύστασης αυτής είχε προηγηθεί και μια αψυχολόγητη δήλωση της Κομισιόν στο Reuters, ότι όσο ο ΕΜΑ δεν εγκρίνει τρίτη δόση, τα κράτη-μέλη που παίρνουν πρωτοβουλίες, ίσως αντιμετωπίσουν αιτήσεις για αποζημιώσεις σε περιστατικά παρενεργειών από τη χορήγησή της. Από την άλλη, βεβαίως, όλοι οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι όντως το εμβόλιο της Pfizer προστατεύει επαρκώς από βαριά νόσο, που είναι πλέον και ο κατά κοινή ομολογία ρεαλιστικός στόχος των εμβολίων σε αντιπαραβολή προς την πλήρη ανοσία που όλοι επεδίωκαν αρχικά.

Όμως ένα 10% που έχει κάνει το εμβόλιο της Pfizer μένει εκτεθειμένο σε βαριά νόσο ακόμη και αν δεν ανήκει σε ανοσοκατεσταλμένη ομάδα, όπως εκτεθειμένο μένει και ένα άγνωστο ποσοστό ατόμων που είχαν κάνει άλλα εμβόλια. Ο ECDC αναφερόταν σε πιθανή τρίτη δόση κυρίως σε όσους διαμένουν σε οίκους ευγηρίας και σε όσους έχουν σοβαρό πρόβλημα ανοσοκαταστολής. Επέμεινε επίσης στον διαχωρισμό της τρίτης δόσης, τονίζοντας ότι άλλο η ενισχυτική δόση σε όσους δεν ανέπτυξαν αντισώματα λόγω “κακού” ανοσοποιητικού και άλλο η “αναμνηστική” δόση σε όσους ανέπτυξαν μεν, αλλά με την πάροδο του χρόνου αυτά ελαχιστοποιήθηκαν.

Ανέφεραν ακόμη ότι δεν έχουν οι ειδικοί του ECDC επαρκή στοιχεία για την προστασία που παρέχουν τα εμβόλια ανά ηλικιακή ομάδα, ανά εμβόλιο, ανάλογα με τη μετάλλαξη και ανάλογα με την κατάσταση του ανοσοποιητικού των πολιτών. Για όλα αυτά –υπογράμιζε η τεχνική έκθεση– χρειάζεται διαρκής έρευνα και επιτήρηση στις λοιμώξεις εμβολιασμένων. Επίσης οι ειδικοί που συνέταξαν την έκθεση έθεταν και το ζήτημα της γνωστής ζυγαριάς: τα υπέρ και τα κατά ή τα οφέλη και οι κίνδυνοι από μια τρίτη δόση.

Αποτελεσματικότητα των εμβολίων

Στην έκθεση εξηγούσαν ότι θα πρέπει να σταθμιστεί το όφελος μια τρίτης δόσης με τους πιθανούς κινδύνους παρενεργειών. Επέμεναν όμως και στο αυτονόητο πλην μη υλοποιούμενο, ότι αντί να πάρουν τρίτη δόση όσοι έχουν ήδη εμβολιαστεί, είναι σκόπιμο να πάρουν την πρώτη όσοι παραμένουν ανεμβολίαστοι. Όπως ανέφεραν οι δύο δόσεις προσφέρουν επαρκή προστασία από βαριά λοίμωξη και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για σημαντική μείωση της αποτελεσματικότητας με την πάροδο του χρόνου.

Ωστόσο, ούτε στην εν τη πάροδω του χρόνου αποτελεσματικότητα όλων των εμβολίων αναφέρονταν (βάζοντας ουσιαστικά στο ίδιο σακί όλα τα εγκεκριμένα εμβόλια) ούτε στο πότε κατά τη γνώμη τους θα απαιτούνταν επανάληψη των δύο δόσεων ή τρίτη δόση στο γενικό πληθυσμό. Σε αυτό το θέμα δήλωναν άγνοια και ότι το θέμα … ερευνάται, αφήνοντάς το, μετέωρο. Με δυο λόγια, σε μια έκθεση 38 σελίδων, αναλώνονταν στα όσα δεν ξέρουν οι ειδικοί και θα πρέπει να διερευνηθούν.

Στην σύστασή τους έπαιξε ρόλο ο ρεαλισμός αλλά και η έκκληση του ΠΟΥ να καθυστερήσει η τρίτη δόση, έστω για ένα δίμηνο, ώστε να εμβολιαστούν χώρες που υστερούν ακόμη και ως προς την πρώτη δόση (κάτι όχι μόνον αλληλέγγυο, αλλά και πρακτικό για την ανάσχεση της πανδημίας διεθνώς). Ρόλο έπαιξαν επίσης το κόστος των εμβολίων, η επάρκεια, αλλά και το επιστημονικό ζήτημα ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τυχόν παρενέργειες από την συζητούμενη τρίτη δόση. «Είναι ελλιπή τα στοιχεία για τα δεδομένα ασφαλείας της τρίτης δόσης και θα πρέπει να καθοριστεί και η ποσότητα δραστικής ουσίας σε αυτήν επακριβώς για κάθε εμβόλιο χωριστά», ανέφεραν μεταξύ άλλων.

Πως θα γίνει η τρίτη δόση στην Ελλάδα

Η αρχή στη χώρα μας θα γίνει όπως είπε απόψε η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμού παιδίατρος Μαρία Θεοδωρίδου με τους ανοσοκατεσταλμένους (που έχουν ανοσοκαταστολή λόγω νοσημάτων ή φαρμάκων που παίρνουν), σε όσους διαβιούν σε οίκους ευγηρίας και στους άνω των 60 εν γένει, επειδή λόγω ηλικίας έχουν μειωμένα “ρεφλέξ” στο ανοσοποιητικό τους σύστημα, ενώ συνήθως πάσχουν και από κάποια υποκείμενα νοσήματα. Σειρά παίρνουν και οι υγειονομικοί, καθώς έχουν παρέλθει ήδη εννέα  μήνες από την έναρξη του εμβολιασμού τους, όμως ίσως όχι όλοι.

Πάντως «δεν θα γίνει προτεραιοποίηση είπε η κα Θεοδωρίδου, γιατί υπάρχει επάρκεια εμβολίων» και μαζί με τους άνω των 60 θα αρχίσει και ο εμβολιασμός κάποιων ομάδων υγειονομικών που είναι πιο εκτεθειμένοι.Ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ανακοίνωσε ότι την επόμενη Τρίτη, 14 Σεπτεμβρίου, θα ανοίξει η πλατφόρμα για τα ραντεβού της 3ης δόσης, αρχής γενομένης με τους ανοσοκατεσταλμένους. Όπως δήλωσε ο κ. Θεμιστοκλέους, από τη Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου, θα σταλεί sms σε όσους θα μπορούν την επομένη να μπουν στο σύστημα και να κλείσουν τα ραντεβού τους (μεταμοσχευμένοι, καρκινοπαθείς, νεφροπαθείς και άλλοι).

Ούτως ή άλλως, η αρχική εκτίμηση ήταν ότι ο κορονοϊός θα απαιτούσε ετήσιο εμβολιασμό όπως της γρίπης και, κατά συνέπεια, η τρίτη δόση των υγειονομικών και κατά σειρά των ηλικιωμένων “αντικαθιστά” τρόπον τινά τον ετήσιο εμβολιασμό που προγραμματιζόταν εξαρχής να γίνει εν ευθέτω χρόνω. Επιπλέον, ήταν γνωστό από τις αρχές του 2021 ότι τα επίκτητα αντισώματα που γεννώνται από τον εμβολιασμό έχουν ημερομηνία λήξης που κυμαινόταν σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις μεταξύ έξι και εννέα μηνών.

Η τρίτη δόση στην πράξη αφαιρεί μια δόση από τον ετήσιο εμβολιασμό που θα έπρεπε να γίνει τον Ιανουάριο για τους υγειονομικούς και τους ηλικιωμένους άνω των 80, αλλά και από τον Φεβρουάριο για τους άνω των 70 ετών. Καθώς οι περισσότεροι ηλικιωμένοι εμβολιάστηκαν με τις πρώτες δόσεις τον περασμένο χειμώνα, ούτως ή άλλως θα πλησίαζε ο επόμενος ετήσιος εμβολιασμός τους με δύο δόσεις, ενώ τώρα, με το σχήμα της τρίτης δόσης, όλοι έχουν “κέρδος” μια δόση λιγότερη.