Για ποιους εργαζόμενους είναι υποχρεωτικό το self test

Την διάθεση των αυτοδιαγνωστικων εξετάσεων σε νέες κατηγορίες εργαζομένων σε πέντε ημέρες, δηλαδή στις 19 Απριλίου, ανακοίνωσε ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, τονίζοντας τη χρησιμότητα του εργαλείου που έχει πλέον στη διάθεσή της η πολιτεία, προκειμένου να προχωρήσει στο σχέδιο της σταδιακής αποσυμπίεσης του lockdown και την επαναφορά της οικονομικής δραστηριότητας σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας, ενόψει και της τουριστικής περιόδου.

Στη Γερμανία αυτό το βάρος αποφάσισαν να το μεταφέρουν στους εργοδότες, στη Γαλλία “το συζητούν”, στην Βρετανία εν μέρει το κόστος το καλύπτει το κράτος και στην Ελβετία έχουν μείνει στη θερμομέτρηση. Στα καθ’ ημάς, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, υποχρεωτικό θα είναι το self test, μία φορά την εβδομάδα, για τους εργαζόμενους στο λιανεμπόριο (περιλαμβανομένων των σούπερ μάρκετ), στην εστίαση, στις θαλάσσιες, χερσαίες και αεροπορικές μεταφορές, επίσης στις καθαρίστριες και στους καθαριστές, σε κουρείς, κομμωτές, κομμώτριες και αισθητικούς και σε εργαζόμενος σε πρακτορεία τυχερών παιχνιδιών.

Το μεγάλο πρόβλημα με τους εποχικούς εργάτες γης, αλλά και τους εργάτες σε βιομηχανίες, δεν έχει αποσαφηνιστεί πώς θα λυθεί, καθώς αυτοί οι χώροι αποτελούν εστίες υπερμετάδοσης. Ο υφυπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης ανακοίνωσε τη διενέργεια υποχρεωτικών self test και στους εργαζόμενους των ΚΕΠ, των ΟΤΑ (βοήθεια στο σπίτι και καθαριότητα), αλλά και σε δικαστικούς υπαλλήλους και λειτουργούς. Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων θα στείλει στην ΗΔΙΚΑ τα ΑΜΚΑ των εργαζομένων που απασχολούνται σε επιχειρήσεις, όπως είναι καταχωρημένα αυτά τα στοιχεία στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.

Κάθε εβδομάδα το Υπουργείο θα επικαιροποιεί τα στοιχεία των εργαζομένων, στέλνοντας στην ΗΔΙΚΑ τις όποιες μεταβολές, δηλαδή νέες προσλήψεις, λύσεις ή λήξεις συμβάσεων εργασίας κλπ. Οι εργαζόμενοι στις προαναφερόμενες δραστηριότητες είναι πλέον υποχρεωτικό να κάνουν self test. Θα προμηθεύονται τα τεστ δωρεάν από το φαρμακείο, με χρήση του ΑΜΚΑ τους.

Πως θα γίνεται η δήλωση

Ο εργαζόμενος έχει την επιλογή, αν θέλει, να κάνει rapid ή μοριακό τεστ, αλλά με δαπάνη ή δική του ή του εργοδότη του. Θα δηλώνει το αποτέλεσμα του τεστ στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, μπαίνοντας στην ηλεκτρονική πλατφόρμα self-testing.gov.gr και θα επιλέγουν «Δήλωση Αποτελέσματος self test για εργαζόμενο». Στη συνέχεια θα μεταφέρονται στην πλατφόρμα supportemployees.gov.gr και στην Δήλωση Αποτελεσμάτων COVID-19 tests στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ.

Εκεί θα υποβάλουν το αποτέλεσμα του ελέγχου του τεστ με τη συμπλήρωση του ειδικού εντύπου «Υπεύθυνη Δήλωση εργαζομένων καταγραφής αποτελέσματος COVID-19». Αν το αποτέλεσμα του self test είναι αρνητικό, ο εργαζόμενος προσέρχεται κανονικά στην εργασία του. Αν όχι, θα πρέπει εντός 24 ωρών να κάνει επαναληπτικό έλεγχο, είτε σε δωρεάν δημόσια δομή (μεταξύ αυτών που είναι αναρτημένες στην πλατφόρμα self-testing.gov.gr), είτε σε ιδιωτική δομή της επιλογής του (με επιβάρυνση δική του ή του εργοδότη του).

Μέχρι να βγει το αποτέλεσμα του δεύτερου ελέγχου, ο εργαζόμενος με τους οικείους του μένει στο σπίτι σε καραντίνα. Αν το αποτέλεσμα του δεύτερου επαναληπτικού ελέγχου είναι θετικό, εκδίδεται βεβαίωση που αποτελεί δικαιολογητικό για να μπει ο εργαζόμενος σε καραντίνα, σύμφωνα με το πρωτόκολλο του ΕΟΔΥ. Αν το αποτέλεσμα του δεύτερου ελέγχου βγει αρνητικό, πάλι εκδίδεται σχετική βεβαίωση και ο εργαζόμενος πρέπει να προσέλθει στην εργασία του.

Το αποτέλεσμα του επαναληπτικού ελέγχου δηλώνεται υποχρεωτικά στην Πλατφόρμα Δήλωσης Αποτελεσμάτων COVID-19 tests, με τη συμπλήρωση του ειδικού εντύπου «Υπεύθυνη Δήλωση εργαζομένων καταγραφής αποτελέσματος COVID-19 έπειτα από θετικό αποτέλεσμα self test». Έτσι θα αρχίζει και η ιχνηλάτηση για τους συναδέλφους του και τους οικείους του ή θα γίνεται απολύμανση στο χώρο εργασίας.

Οι εργοδότες είναι υποχρεωμένοι να ενημερώσουν τους εργαζομένους τους για την υποχρέωσή τους να κάνουν self-test και τις συνέπειες που θα επέλθουν αν δεν τηρηθεί η υποχρέωση. Σημειώνεται ότι μέσω της πλατφόρμας της ΗΔΙΚΑ θα ενημερώνονται και οι φαρμακοποιοί για το ποιοι εργαζόμενοι είναι δικαιούχοι των self test.

Τι πρόστιμα προβλέπονται

Ο εργοδότης δεν επιτρέπεται να απασχολήσει εργαζόμενο με φυσική παρουσία, αν αυτός δεν έχει κάνει το self test και δεν έχει δηλώσει το αποτέλεσμά του. Εάν ο εργαζόμενος προσέλθει για να εργαστεί, χωρίς να έχει δηλώσει το αποτέλεσμα του self test, ο εργοδότης υποχρεούται να μη αποδεχθεί την παροχή της εργασίας και απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής αποδοχών, έως ότου ο εργαζόμενος προσκομίσει αρνητικό τεστ.

Εάν ο εργοδότης δεν τηρήσει την υποχρέωση ενημέρωσης των εργαζομένων του με κάθε πρόσφορο μέσο (ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, ηλεκτρονικό μήνυμα, ανακοίνωση κλπ.) για τα υποχρεωτικά self-test, του επιβάλλεται από το ΣΕΠΕ πρόστιμο 300 ευρώ. Εάν βρεθεί εργοδότης που απασχολεί εργαζόμενο, ο οποίος δεν έχει δηλώσει αποτέλεσμα self test, του επιβάλλεται πρόστιμο 500 ευρώ ανά εργαζόμενο. Αν απασχολεί εργαζόμενο με θετικό self test του επιβάλλεται πρόστιμο 1500 ευρώ ανά εργαζόμενο.

Η δωρεάν διανομή των self tests από τα φαρμακεία ξεκινά τη Δευτέρα 19 Απριλίου και για την πρώτη εβδομάδα εφαρμογής του μέτρου, οι δηλώσεις των αποτελεσμάτων του τεστ μπορούν να γίνονται οποιαδήποτε στιγμή από τη Δευτέρα 19, μέχρι και την Κυριακή 25 Απριλίου.

Οι εργαζόμενοι με θετικό τεστ, αν μεν είναι ασυμπτωματικοί, μπαίνουν σε καραντίνα στο σπίτι, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του ΕΟΔΥ. Οι αποδοχές τους καταβάλλονται κανονικά και έχουν την υποχρέωση για το 50% του χρόνου της καραντίνας να προσφέρουν την εργασία τους στον εργοδότη τους, έως μια ώρα επιπλέον του ημερήσιου ωραρίου τους. Αν νοσήσουν, λαμβάνουν αναρρωτική άδεια, με αποδοχές σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.

Τι συμβαίνει σε άλλες χώρες

Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ κάλεσε πριν από 20 μέρες τους εργοδότες να αρχίσουν τεστ στους εργαζομένους που απασχολούν, διαφορετικά είπε «θα προχωρήσουμε σε νόμο». Όπερ και εγένετο εν τέλει, λόγω “απρόθυμης απροθυμίας”. Οι περισσότεροι δηλαδή συμφώνησαν, αλλά στην πράξη δεν το έκαναν. Τώρα, παρά τις αντιδράσεις των επιχειρηματιών, ο νόμος πέρασε και πλέον όσοι ειναι ασυμπτωματικοί φορείς δεν θα μπορούν να εργάζονται κρυφά σε εργοστάσια ή χώρους επαφής με το κοινό, αλλά θα μπαίνουν σε καραντίνα.

Οι επιχειρηματίες δεν είπαν “όχι” στο κάλεσμα της Μέρκελ, αλλά αντέδρασαν στην ουσία δια της απραξίας τους, επειδή δεν ήθελαν να επιβαρυνθούν το κόστος των τεστ, αλλά και επειδή όταν έχουν κρούσματα πρέπει να κάνουν απολυμάνσεις, να αμείβουν τον φορέα όσο είναι σε καραντίνα ή νοσεί και να πληρώνουν τον αντικαταστάτη του για πολλές ημέρες.

Στη Γαλλία το κράτος πληρώνει μόνον τα αυτοδιαγνωστικά τεστ για συγγενείς ή φροντιστές ευπαθών στην ουσία και “συνιστά” στους εργοδότες να το κάνουν στους εργαζομένους τους. Στα σχολεία (για παιδιά άνω των 15 ετών) διανεμήθηκαν δωρεάν self test προχθές και οι καθηγητές διαμαρτύρονταν επειδή θα έπρεπε να βοηθήσουν τα παιδιά να τα κάνουν. Η τιμή στα σούπερ μάρκετ και στα φαρμακεία είναι παρόμοια με της Γερμανίας (5 ευρώ το τεμάχιο), και θεωρείται χαμηλή, καθότι ο μέσος μισθός στη Γαλλία είναι 2.700 ευρώ και στη Γερμανία 2.500.

Στη Γερμανία η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι όσοι εργάζονται σε θέσεις με επαφή με κόσμο (π.χ. σούπερ μάρκετ) θα πρέπει να κάνουν δύο τεστ την εβδομάδα. Μιλώντας στη Γερμανική Ραδιοφωνία (DLF) ο σοσιαλδημοκράτης υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς κάνει λόγο για μία «πανεθνική προσπάθεια στην οποία θα πρέπει όλοι να συμμετάσχουν στο μέτρο του δυνατού».

Είπε ότι δεν προβλέπεται αποζημίωση για τις επιχειρήσεις και ότι θα πρέπει να κάνουν δύο τεστ την εβδομάδα και οι εποχικά εργαζόμενοι που διαμένουν σε ομαδικά καταλύματα, όπως οι εποχικοί εργάτες που συνήθως έρχονται από το εξωτερικό. Το ίδιο θα ισχύσει στη Γερμανία και για τους εργαζόμενους σε κλειστούς χώρους, με κλιματικές συνθήκες που ευνοούν τη μετάδοση του ιού, όπως για παράδειγμα σε σφαγεία και στη βιομηχανία κρέατος.

Διαμαρτυρίες εργοδοτών

Σύμφωνα με τον συμπροεδρεύοντα των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών (SPD) Νόρμπερτ Βάλτερ Μπόργιανς τα υποχρεωτικά τεστ είναι ο μόνος τρόπος για να αποφύγουν οι επιχειρήσεις «ένα πλήρες lockdown». Αντιρρήσεις είχε εκφράσει ο χριστιανοδημοκράτης υπουργός Οικονομίας Πέτερ Άλτμαιερ υποστηρίζοντας, μετά από τηλεδιάσκεψη με εκπροσώπους των εργοδοτών την περασμένη Πέμπτη, ότι η δέσμευση των επιχειρήσεων να προσφέρουν τεστ για τους εργαζόμενους σε εθελοντική βάση έχει αποφέρει «εκπληκτικά» αποτελέσματα και δεν χρειάζεται μία νομοθετική ρύθμιση.

Ωστόσο, μελέτη του Ινστιτούτου Χανς Μπέκλερ, που ρωτάει και τους συνδικαλιστικούς φορείς για τα τεκταινόμενα, διαπίστωσε ότι μόλις το 23% των επιχειρήσεων προσέφερε στους εργαζόμενους τη δυνατότητα για ένα τεστ την εβδομάδα. Τα ομοσπονδιακά υπουργεία Οικονομίας και Εργασίας, απευθύνοντας ερωτηματολόγια σε περίπου 1.000 επιχειρήσεις και 2.500 εργαζόμενους, διαπίστωσαν ότι μόνον η μία στις δύο επιχειρήσεις προσφέρει τη δυνατότητα για ένα τεστ την εβδομάδα.

Οι εργοδότες διαμαρτυρήθηκαν ότι τα υποχρεωτικά τεστ θα στοιχίσουν πάνω από επτά δισεκατομμύρια ευρώ μηνιαίως και ότι το 30% των επιχειρηματιών δεν μπορεί να βρει τα κατάλληλα τεστ στην αγορά. Από την πλευρά της η καγκελάριος, σε ομιλία της στην Έκθεση του Ανοβέρου που πραγματοποιείται φέτος σε διαδικτυακή μορφή, τόνιζε  ότι «η καταπολέμηση της πανδημίας είναι προς το συμφέρον της οικονομίας».

Τι συμβαίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο

Στο Ηνωμένο Βασίλειο η κυβέρνηση μερικώς καλύπτει τις επιχειρήσεις μέχρι τις 30 Ιουνίου -πληρώνει το κράτος για τα διαγνωστικά τεστ. Εντούτοις τις καλύπτει για τα λεγόμενα rapid test που παίρνει κάποιος νοσηλευτής και όχι για τεστ που μπορεί να κάνει ο εργαζόμενος μόνος στο σπίτι του. Αν οι επιχειρηματίες επιλέξουν για τους εργαζομένους τους τα self test κατ΄οίκον, τότε θα πρέπει μόνοι τους να καλύψουν οικονομικά εν συνεχεία ένα τεστ PCR για επιβεβαιωση.

Στην Βρετανία η υποβολή σε τεστ είναι εθελοντική και δεν μπορεί ο επιχειρηματίας (μέχρι στιγμής τουλαχιστον) να υποχρεώσει εργαζόμενο να κάνει τεστ.  Κατά συνέπεια, η κυβέρνηση κάλεσε μεν τους επιχειρηματίες να ενταχθούν στα δωρεάν τεστ (άπαξ και δις εβδομαδιαίως για όλους τους εργαζόμενους), όμως είναι δικό τους θέμα αν θα το αποδεχθούν ή όχι.

Πολλές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν ως άλλοθι ότι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι μπορεί να μην θέλουν να κάνουν τεστ «και δεν μπορούν να τους υποχρεώσουν», όμως στην συντριπτική πλειοψηφία τους οι εργαζόμενοι θέλουν να κάνουν τα τεστ ή αυτό πάντως δηλώνουν τα βρετανικά σωματεία. Στην Τσεχία είναι υποχρεωτικό το εβδομαδιαίο τεστ μόνον για όλους όσοι εργάζονται σε επιχειρήσεις με άνω των 50 εργαζομένων.

Στην Ελβετία και στην Αυστρία γίνονται ακόμη συζητήσεις, αλλά ειδικά στην Ελβετία οι επιχειρηματίες θεωρούν επαρκή πρόληψη την θερμομέτρηση κατά την είσοδο. Εντούτοις στην Αυστρία έχουν αρχίσει να δίνουν “πράσινο πάσο” σε όσους κάνουν self test τα οποία γίνονται δωρεάν (με γαργάρα και πτύελα). Με αυτά μπορούν να μετακινούνται π.χ. σε κομμωτήρια. Πολλοί διαμαρτύρονται στην Αυστρία ότι αν γίνει υποχρεωτικό το τεστ για τους πελάτες, θα κλείσουν όλα τα μαγαζιά εκτός από τα σούπερ μάρκετ.