Η Ιταλία εμπόδισε το Βερολίνο να εξάγει μετανάστες μέσω ΕΕ

Γράφει ο Βαγγέλης Σαρακινός  –

Με φόντο την πολιτική κρίση στην Γερμανία, το traffic control του Σαλβίνι στην Μεσόγειο και τις φυγόκεντρες τάσεις των χωρών του Βίζεγκραντ, η Σύνοδος Κορυφής προσπάθησε να αναζητήσει λύσεις στο μεταναστευτικό πρόβλημα, το οποίο αναδεικνύεται σε πρωτεύον και απειλεί σοβαρά την ίδια την συνοχή της ΕΕ. Το Βερολίνο επιδιώκει να εξάγει μετανάστες, αλλά η σύνοδος ναυάγησε, λόγω ιταλικού βέτο.

Παρά το ιδιαίτερα φορτωμένο πρόγραμμά της, το οποίο περιλαμβάνει εξίσου σημαντικά ζητήματα όπως η μεταρρύθμιση της ΟΝΕ, η κοινή πολιτική Άμυνας, το εμπόριο, το Brexit και η διεύρυνση, η Σύνοδος είχε στόχο να διερευνήσει λύσεις για το μεταναστευτικό στο πλαίσιο μιας σταθερής πολιτικής διαχείρισης και όχι πλέον ως διαχείριση κρίσης. Οι μέχρι τώρα πολιτικές, άλλωστε, έχουν αποτύχει παταγωδώς, όπως παραδέχονται σε διαφορετικούς τόνους σχεδόν όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Πάνω απ’ όλα έχουν ξεπεραστεί από την ίδια την πραγματικότητα.

Μετά τη μίνι Σύνοδο των «16», που έγινε την περασμένη Κυριακή, η  Σύνοδος Κορυφής εστίασε στα θέματα, για τα οποία υπάρχει συναίνεση των εταίρων. Και τέτοια είναι, παρά τις επιμέρους διαφορετικές προσεγγίσεις, η ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, η δημιουργία περιφερειακών κέντρων αποβίβασης μεταναστών εκτός Ευρώπης και η ενίσχυση της συνεργασίας με τρίτες χώρες, κυρίως με την Τουρκία και την Λιβύη.

Οι προτάσεις Τουσκ

Ήδη στην καθιερωμένη επιστολή του πριν τις Συνόδους Κορυφής, ο πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, Ντόναλντ Τουσκ, επισημαίνει την ανάγκη να βρεθεί αποτελεσματικός τρόπος που θα ρυθμίζει ποιος μπαίνει στην ευρωπαϊκή επικράτεια. Υπογραμμίζει μάλιστα ότι η αδυναμία επίτευξης αυτού του στόχου θα αποτελούσε αδυναμία της ΕΕ και υπάρχει ο κίνδυνος να δώσει την εντύπωση ότι η Ευρώπη δεν έχει εξωτερικά σύνορα.

«Ο λαός της Ευρώπης … Οι Ευρωπαίοι το θέλουν αυτό, όχι επειδή ξαφνικά έχουν γίνει ξενόφοβοι και θέλουν να υψώσουν τείχη …αλλά επειδή είναι καθήκον κάθε πολιτικής εξουσίας να επιβάλλει το νόμο, να προστατεύει την επικράτειά της και τα σύνορα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Τουσκ  και προτείνει:

• «Την δημιουργία περιφερειακών πλατφορμών αποβίβασης εκτός Ευρώπης, ει δυνατόν μαζί με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), προκειμένου να αλλάξει η λειτουργία των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης».
• Την δημιουργία ενός νέου χρηματοδοτικού μέσου, με αποκλειστικό στόχο την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, ο οποίος θα συμπεριληφθεί στο νέο πολυετή Προϋπολογισμό της ΕΕ.
• Την ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης, ιδιαίτερα με την Λιβύη και την Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτό προτείνει την υποστήριξη της λιβυκής ακτοφυλακής και την αποδέσμευση του δεύτερου πακέτου βοήθειας, ύψους 3 δισ. ευρώ προς την Τουρκία.

Η στροφή της Μέρκελ

Το στίγμα της εν όψει της Συνόδου Κορυφής είχε δώσει και η Άγκελα Μέρκελ, η θέση της οποίας απειλείται εξαιτίας της πολιτικής κρίσης που ξέσπασε στην Γερμανία με αφορμή το μεταναστευτικό. Δεν έχουμε φτάσει εκεί που θέλουμε παραδέχθηκε η Μέρκελ, η οποία εδώ και μέρες προδικάζει ότι δεν θα υπάρξει «κοινή συμφωνία για το άσυλο σε αυτήν την σύνοδο κορυφής».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει πάντως η θέση της ότι πρέπει να επιστρέψουμε στους κανόνες που ίσχυαν από πριν από τον Σεπτέμβριο του 2015, τότε που σε μια «ανθρωπιστική έξαρση» άνοιξε τα σύνορα, βυθίζοντας την γονατισμένη από την οικονομική κρίση νοτιοανατολική Ευρώπη σε νέα αδιέξοδα. Η ίδια υποστηρίζει ότι το άνοιγμα των συνόρων το 2015 δεν ήταν μονομερής ενέργεια και έγινε για να διευκολυνθούν η Αυστρία και η Ουγγαρία. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, ήταν εντελώς διαφορετικό και το γνωρίζουν όλοι στην Ευρώπη και κυρίως ο χριστιανοκοινωνιστής κυβερνητικός εταίρος της Ζεεχόφερ.

Με την ομιλία της στην Μπούντεσταγκ η Μέρκελ τάχθηκε υπέρ των συμφωνιών με αφρικανικά κράτη στο πρότυπο της συμφωνίας με την Τουρκία και σημείωσε ότι η Ευρώπη πρέπει να διαχειριστεί καλύτερα την δευτερογενή μετανάστευση, δηλαδή την διακίνηση των μεταναστών εντός της ΕΕ. Παραλλήλως, επανέλαβε ότι αν δεν υπάρχει συμφωνία όλων πρέπει να υπάρξει συμφωνία συνασπισμών, υπογραμμίζοντας ότι η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού μπορεί να είναι καθοριστικής σημασίας ζήτημα για το μέλλον της ΕΕ.

Όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά λέει ο Ζεεχόφερ

Την ίδια ώρα ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών και Αρχηγός της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης (CSU) άφησε ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα σχετικά με τις αποφάσεις που θα λάβει το κόμμα του την Κυριακή, όταν θα έχει εκπνεύσει το τελεσίγραφό του προς την Μέρκελ για την εξεύρεση λύσης στο θέμα της επαναπροώθησης παράτυπων μεταναστών.

«Είχαμε το χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν μπορεί λοιπόν κανείς να συνεχίσει όπως πριν», δήλωσε ο  Ζεεχόφερ, ο οποίος έχει κρίσιμες εκλογές τον Οκτώβριο στην Βαυαρία. Πρόσθεσε ωστόσο ότι κανένας στο κόμμα του δεν θέλει να διαλύσει την συμμαχία με την Μέρκελ και ότι η διαφορά με την καγκελάριο δεν είναι επί της ουσίας, αλλά επί της μεθοδολογίας. Σοβαρή χαρακτηρίζει πάντως την κατάσταση στην Γερμανία και ο Σοσιαλδημοκράτης Αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομικών, Όλαφ Σολτς. Εξέφρασε ωστόσο κι αυτός την αισιοδοξία του ότι στο τέλος θα βρεθεί κάποια λύση.

Η Μέρκελ είχε δηλώσει πως θα ενημερώσει τους κυβερνητικούς εταίρους της για τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής την Παρασκευή, ενώ οι Βαυαροί αναμένεται να αποφασίσουν αργά το βράδυ της Κυριακής. Μέχρι τότε η καγκελάριος παράλληλα με την αναζήτηση κοινής λύσης θα συνεχίσει την αναζήτηση «προθύμων» για την επανεισδοχή μεταναστών από την Γερμανία.

Στο θέμα αναφέρθηκε και ο Αλέξης Τσίπρας ο οποίος σε συνέντευξή του στους Financial Times  είπε ότι «δεν είναι σημαντικό αν υπάρξουν κάποιες επιστροφές από τη Γερμανία, αν αυτό θα βοηθήσει να δώσει ένα μήνυμα στους λαθρεμπόρους ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει τις ροές παράνομης μετανάστευσης». Σύμφωνα με την εφημερίδα «o κ. Τσίπρας ανέφερε ότι οποιαδήποτε συμφωνία με τη Γερμανία δεν θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην Ελλάδα, δεδομένου ότι μόνο 50-100 αιτούντες άσυλο περνούν κάθε μήνα τα βόρεια σύνορα της χώρας. “Για μας δεν είναι το πρόβλημα”», είπε.

Κατέστησε σαφές πάντως ότι οποιαδήποτε συμφωνία θα συνδέεται με την επιθυμία της Αθήνας να αντιμετωπιστεί θετικά η επανένωση οικογενειών παράτυπων μεταναστών και προσφύγων, σημειώνοντας ότι σήμερα υπάρχουν στην Ελλάδα 2.500 άτομα από τέτοιες διαιρεμένες οικογένειες.

Η Ιταλία μπλόκαρε τα Συμπεράσματα

Όπως προαναφέραμε, η Ιταλία τελικώς εμπόδισε την έκδοση απόφασης, απαιτώντας να καταργηθεί ο ξεπερασμένος Κανονισμός του Δουβλίνου, που προβλέπει ότι πρέπει να επιστρέφονται στη χώρα-μέλος πρώτης εισόδου όσοι καταγράφηκαν εκεί και υπέβαλαν αίτηση ασύλου. Με άλλα λόγια, απαιτεί να καταργηθεί ο Κανονισμός, στον οποίο πατάει η Γερμανία για να εξάγει πίσω παράνομους μετανάστες.

Η Ρώμη είχε αφήσει να εννοηθεί πως εάν δεν γινόταν δεκτή η απαίτησή της θα μπλόκαρε τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής. Ζητούσε απόφαση που να υπογραμμίζει την κοινή ευρωπαϊκή ευθύνη τόσο στις διασώσεις μεταναστών και προσφύγων, όσο και στην φιλοξενία τους. Μιλώντας πριν τη σύνοδο στο Κοινοβούλιο, ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε επανέλαβε όσα είχε υποστηρίξει στην μίνι Σύνοδο της περασμένης Κυριακής για κατάργηση του Κανονισμού του Δουβλίνου και για μια ουσιαστική μεταστροφή της ευρωπαϊκής πολιτικής στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού.

Ανέφερε μάλιστα και ο ίδιος ότι «διακυβεύονται οι αξίες της ενωμένης Ευρώπης», προσθέτοντας ότι «η Ιταλία θα συνεχίσει να παίζει τον ρόλο της, προκειμένου η Ευρώπη να σταθεί στο ύψος της αποστολής της». Όπως απέδειξαν τα γεγονότα, η νέα ιταλική κυβέρνηση εννοεί όσα λέει.

Στο θέμα παρενέβη και ο Πάπας, υπογραμμίζοντας ότι Ιταλία και Ελλάδα δέχονται δυσβάσταχτη πίεση. Επισήμανε, ωστόσο, ότι οι μετανάστες είναι άνθρωποι και όχι αριθμοί, αφήνοντας αιχμές για την πολιτική που ακολουθεί η νέα κυβέρνηση της Ιταλίας. Ο Πάπας δέχθηκε, άλλωστε, πριν δύο ημέρες τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν, ο οποίος βρίσκεται σε διαρκή φραστική διαμάχη με τον Ιταλό υπουργό Εσωτερικών και ηγέτη της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος έχει ξεκάθαρη θέση στο μεταναστευτικό.

Λίγο πιο βόρεια, η Αυστρία, η οποία ετοιμάζεται για την ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ κάνει ασκήσεις στα σύνορά της για την αποτροπή εισόδου μεταναστών. Δίνει έτσι κι αυτή το στίγμα για την πολιτική που θα προωθήσει το επόμενο εξάμηνο, το οποίο αναμένεται να κινείται στην σκληρή γραμμή αντιμετώπισης του μεταναστευτικού.

Όπως αναμενόταν, οι εργασίες της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής δεν κατέληξαν σε κοινή απόφαση. Η Ευρώπη, άλλωστε, προσήλθε διχασμένη, τουλάχιστον στο μεταναστευτικό. Η προσπάθεια του Βερολίνου να μετατρέψει σε κοινοτική πολιτική την εξαγωγή μεταναστών από τη Γερμανία ναυαγεί, λόγω της ιταλικής άρνησης. Από εκεί και πέρα μένουν οι πρόθυμοι, όπως η Ελλάδα του Αλέξη Τσίπρα.