Η κρυφή όψη της πανδημίας – Πού ωφέλησε τον πλανήτη

Έρευνα της ΝΑΣΑ ανέδειξε και μία κρυφή όψη της πανδημίας. Οι καραντίνες ωφέλησαν την γη, όσον αφορά την προστασία από το όζον και άλλους ρύπους, καθώς κατάφεραν κάτι που θα επιτυγχάνονταν μόνον με την εφαρμογή αυστηρών μέτρων διεθνώς, μέσα σε 15 ολόκληρα χρόνια. Επίσης απέδειξε ότι οι προσπάθειες για πιο “πράσινη πολιτική” σε όλο τον κόσμο (που προσκρούουν σε πολλά συμφέροντα, ακόμα και ατομικά) θα είναι σίγουρα αποδοτικές. Το όζον σήμερα στοιχίζει περίπου 360.000 ζωές το χρόνο από αναπνευστικές παθήσεις και μια βασική πηγή του είναι η κίνηση των αεροσκαφών.

Από τις καραντίνες σημαντικά ωφελήθηκε και η Αθήνα, όπως δείχνουν οι παρακάτω εικόνες (με το κόκκινο στίγμα της πρωτεύουσας να μειώνεται πολύ και της Θεσσαλονίκης σχεδόν να εξαφανίζεται. Η μείωση του όζοντος στην τροπόσφαιρα και στον αέρα που αναπνέουμε είναι ιδιαίτερα σημαντική για την υγεία, αλλά και την φυτική παραγωγή, καθώς αυτός ο ρύπος (που η μυρωδιά του μοιάζει της χλωρίνης) είναι ιδιαίτερα οξειδωτικός. Απεναντίας, ψηλά στην στρατόσφαιρα προστατεύει από την ακτινοβολία του ήλιου.

Όπως αναφέρουν στην μελέτη τους από το Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της ΝΑΣΑ στη Νότια Καλιφόρνια, η σχετική έρευνα έγινε από διεθνή ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον 45χρονο ειδικό στη βιοχημική σύσταση της ατμόσφαιρας του εργαστηρίου Αεριοπρόωσης της ΝΑΣΑ (JPL, Jet Propulion Laboratory) Kazuyuki Miyazaki. Η έρευνα εστιάσθηκε στην παρουσία του ΝΟ (μονοξείδιο αζώτου) και ΝΟ2 (διοξείδιο του αζώτου), καθώς και του μίγματός τους που απαντάται στην ατμόσφαιρα και το οποίο αναφέρεται ως Νοx ή γενικά ως “οξείδια του αζώτου”.

Τα lockdowns μείωσαν τοπικά τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου μέσα σε χρόνο ρεκόρ εντελώς απρόσμενα. Ήταν απροσδόκητο με την έννοια ότι κανείς δεν ανέμενε ότι ο περιορισμός των ρυπογόνων δραστηριοτήτων θα απέφερε τόσο εντυπωσιακό όφελος, μέσα σε τόσοι μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης οι ειδικοί πίστευαν ότι το όφελος θα ήταν κυρίως τοπικό, όμως διαπιστώθηκε ότι αυτό διαχέεται τελικά σε όλο τον πλανήτη.

Παγκόσμια μεταβολή

Οι εκπομπές των οξειδίων του αζώτου που σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες απειλούν την ανθρώπινη υγεία και το κλίμα, μειώθηκαν χάρη στις κατά τόπους καραντίνες κατά 15% σε παγκόσμιο επίπεδο και κατά 50% σε τοπικό. Το όφελος προέκυψε από την καταστολή των εμπορικών δράσεων παγκοσμίως, κάτι που ασφαλώς έπληξε τις οικονομίες πλούσιων και φτωχών κρατών.

Το όζον έχει έναν διττό ρόλο. Προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία όταν βρίσκεται στη στρατόσφαιρα (18 έως 50 χλμ. πάνω από την επιφάνεια της γης). Όταν όμως σωρεύεται κοντά στην επιφάνεια προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας, κυρίως επειδή καταστρέφει τους πνεύμονες ευάλωτων, όπως των παιδιών, όσων έχουν άσθμα και άλλων. Καταστρέφει επίσης το “αναπνευστικό σύστημα” των φυτών και την ικανότητά τους για φωτοσύνθεση. Παράλληλα, ψηλά στην τροπόσφαιρα (η τροπόσφαιρα εκτείνεται από την επιφάνεια, στην οποία ζούμε μέχρι ύψους 11 χλμ.) είναι ένα ισχυρό αέριο θερμοκηπίου, αυξάνοντας ακάθεκτα τις θερμοκρασίες σε όλο τον πλανήτη.

Η καραντίνα στην Κίνα ειδικά μείωσε τους ρύπους αυτούς κατά 50% σε ορισμένες πόλεις μέσα σε τρεις εβδομάδες αλλά και στις ΗΠΑ (τοπικά) κατά 25%. Το συνολικό όφελος παγκοσμίως  ήταν τελικά το 50% αυτού που επιδιώκεται για τα επόμενα 30 χρόνια (!) με ατέρμονες συσκέψεις για την κλιματική αλλαγή. Στις αρχές των lockdown σημειώθηκε και μια εξαιρετική εξέλιξη, που αποδίδεται κυρίως στο ότι η Κίνα σταμάτησε τότε την παραγωγή συγκεκριμένων ρύπων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την σχεδόν ως εκ θαύματος ανάρρωση της τρύπας του όζοντος. (Η εικόνα συγκρίνει το Μάρτιο του 2019, με τον Μάρτιο του 2020)

Παράλληλα μειώθηκαν και άλλοι ρύποι, όχι εξίσου σε όλες τις χώρες, αλλά σε σημαντικό ποσοστό παντού: