Οι ΗΠΑ προετοιμάζονται για τη μεγάλη επίθεση των κορονοϊών

Όποιος μετράει τις ημέρες, τις εβδομάδες και τους μήνες, περιμένοντας να εξαλειφθεί η πανδημία, μάλλον υπολογίζει χωρίς τον ξενοδόχο. Αυτό υπονοεί, ένα φιλόδοξο αμερικανικό κυβερνητικό πρόγραμμα που θα κοστίσει αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια, με στόχο να αναπτύξει πρωτότυπα εμβόλια για την θωράκιση από 20 διαφορετικές οικογένειες ιών. Πόσες ακόμα πανδημίες ενδέχεται, άραγε, να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα τα επόμενα χρόνια;

Δεν χωράει αμφιβολία ότι το αμερικανικό κράτος δεν θα πέταγε ένα δυσθεώρητο ποσό, απλά για να είναι προετοιμασμένη ενώπιον ενός κινδύνου που δεν έχει ακόμα φανεί στον ορίζοντα. Εκτός κι αν πιστέψουμε, όσους εκ της επιστημονικής κοινότητας έχουν δημόσια υποστηρίξει, ότι ο κορονοϊός είναι μονάχα η αρχή. Συγκεκριμένα, έχουν αναφερθεί στον κίνδυνο μελλοντικών πανδημιών και στο πώς αυτές μπορούν να αποτραπούν.

Η επέλαση νέων πανδημιών συνδέεται –κατά ορισμένους– και με την κλιματική κρίση, την κρίση βιοποικιλότητας και εν ολίγοις την ανθρώπινη δραστηριότητα, το τωρινό παραγωγικό μοντέλο και την οικονομική ανάπτυξη.  Με λίγα λόγια, ο αιώνας που διανύουμε ενδέχεται να επιφυλάσσει πολλές πανδημίες, καθώς η αλλαγή της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον, για την ακρίβεια η σύγκρουσή του με αυτό, συμβάλει στη διασπορά ασθενειών της άγριας ζωής στους ανθρώπους. Νέες μεταδοτικές ασθένειες ανακαλύπτονται με μέσο ρυθμό άνω των τριών ετησίως τις τελευταίες δεκαετίες. Σχεδόν τα τρία τέταρτα προέρχονται από ζώα.

Ανησυχία για την πανδημία

Η άποψη που κυριαρχεί στην επιστημονική κοινότητα είναι ότι ο η ανθρωπότητα στάθηκε τυχερή μέσα στην ατυχία της πανδημίας. Κι αυτό επειδή οι επιστήμονες είχαν αφιερώσει χρόνια στην μελέτη των κορονοϊών, αναπτύσσοντας εγκαίρως τα εργαλεία που απαιτήθηκαν για την κατασκευή των εμβολίων κατά του Covid-19. Τί θα γίνει, όμως, αν η αμέσως επόμενη πανδημία προέλθει από έναν άγνωστο ιό, από τον αιμορραγικό πυρετό Λάσα, ή από κάποιο στέλεχος του Έμπολα από το Σουδάν; Ο πυρετός Λάσα, ενδημικός στη Νιγηρία, ανήκει στην ίδια οικογένεια με τους Έμπολα και Μάρμπουργκ και μεταδίδεται μέσω των περιττωμάτων τρωκτικών ή την άμεση επαφή με αίμα, ούρα, κόπρανα ή άλλα σωματικά υγρά ενός ασθενούς. Μετά την εμφάνισή του, ο πυρετός αυτός συνοδεύεται από αιμορραγίες. Είναι μία ενδεχόμενη απειλή.

Διαβλέποντας τους επερχόμενους αυτούς κινδύνους, ο επικεφαλής του αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου Πρόληψης και Νοσημάτων Άντονι Φαούτσι προωθεί ένα φιλόδοξο και δαπανηρό σχέδιο προετοιμασίας για τέτοια εφιαλτικά σενάρια. Έθεσε ήδη και το απαραίτητο χρονοδιάγραμμα των πέντε ετών για την εκπόνηση των πρώτων αποτελεσμάτων. «Ο σκοπός του όλου σχεδίου θα είναι η προσπάθεια περιορισμού της διασποράς και των ξεσπασμάτων», αναφέρει ο Δρ. Ντένις Μπάρτον, ερευνητής στον τομέα των εμβολίων και επικεφαλής του τμήματος Ανοσολογίας και Μικροβιολογίας του Ερευνητικού Ινστιτούτου Scripps.

Το πρώτο βήμα θα είναι να εκπονηθούν μελέτες ώστε να ανακαλυφθούν τα ίδια ερευνητικά εργαλεία που ήταν επιτυχημένα για τους ερευνητές του Covid-19 και έτσι οι επιστήμονες να μάθουν για τη μοριακή δομή άλλων ιών. Με αυτόν τον τρόπο, οι επιστήμονες θα είναι σε θέση να ανακαλύψουν πώς ακριβώς να βοηθήσουν το σώμα να παραγάγει αντισώματα, σε περίπτωση που αυτό πληγεί από τον ιό.

Από τη στιγμή που θα ανάψει το πράσινο φως για τη χρηματοδότηση, η έρευνα θα ξεκινήσει εντός του 2022. Η συντριπτική πλειονότητα των επιδημιολόγων θεωρεί το έργο αυτό επιτακτικό. Η τωρινή εμπειρία της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης κατέστησε σαφές ότι υπάρχει μόνο μία βιώσιμη επιλογή για τον μακροχρόνιο έλεγχο πανδημιών: μια στρατηγική που συνδυάζει ένα ταχέως αναπτυσσόμενο οπλοστάσιο εμβολίων και αντιϊικών φαρμάκων με ισχυρά μέτρα δημόσιας υγείας και βαθύτερη παγκόσμια συνεργασία.

Προηγμένες τεχνολογίες

Στον πόλεμο της επόμενης πανδημίας θα επιστρατευθεί επίσης η χρήση της τεχνολογίας αιχμής: τεχνητή νοημοσύνη, εφαρμογές, διευρυμένη παρακολούθηση και βελτιωμένη ανάλυση δεδομένων, μαζί με την ενισχυμένη ανάπτυξη εμβολίων. Κρίσιμη επίσης θεωρείται η συμμαχία τεχνολογικών εταιρειών, πανεπιστημίων και άλλων οργανισμών που εστιάζουν στη χρήση δεδομένων για να σταματούν αναδυόμενα παθογόνα πριν εξελιχθούν σε πανδημίες.

Οι ΗΠΑ και ο Φαούτσι δεν είναι οι μόνοι που ατενίζουν με ανησυχία το μέλλον. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η γερμανική κυβέρνηση ιδρύουν κέντρο στο Βερολίνο αφιερωμένο στη χρήση προηγμένων τεχνολογιών για την πρόβλεψη, εντοπισμό και αποφυγή απειλών από ιούς. Έχει προταθεί και η δημιουργία ενός χρηματοδοτικού εργαλείου μέχρι 10 δισ. δολάρια ετησίως για τη χρηματοδότηση έρευνών και μέτρων ετοιμότητας. Αυτά τα μέτρα θα αποτελέσουν κάτι σαν φίλτρα που θα αποτρέψουν τις αστοχίες, τα κενά και τις καθυστερήσεις που επέτρεψαν την παγκόσμια εξάπλωση της πανδημίας του κορονοϊού.

Οι επιστημονικές εκτιμήσεις διαβλέπουν ότι ένας μελλοντικός ιός θα μπορούσε να συνδυάζει την ευκολία εξάπλωσης και το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας. Με λίγα λόγια, το μήνυμα που διαχέεται είναι ότι αυτό που βιώνουμε ίσως να μην είναι η κρίση, αλλά ο προθάλαμος για την επερχόμενη, ακόμα πιο θανατηφόρα, υγειονομική κρίση.