Όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για το αντιγριπικό στον καιρό της πανδημίας

Αν και έχουν φτάσει στα φαρμακεία πάνω από δύο εκατομμύρια δόσεις αντιγριπικών εμβολίων και πολλοί έσπευσαν να τους συνταγογραφηθεί από τους γιατρούς τους, περίπου το 70% των συνταγών αυτών παραμένει ανεκτέλεστο. Φαίνεται πως οι περισσότεροι προτιμούν να περιμένουν τα τέλη Οκτώβρη, ή και τα μέσα Νοέμβρη για να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο. Σημειωτέον ότι ο οργανισμός αρχίζει να αναπτύσσει αντισώματα στα στελέχη του ιού της γρίπης περίπου 15-20 μέρες μετά τον εμβολιασμό.

Η απόφαση της αναβολής έχει την λογική ότι η ανοσία του εμβολίου κρατά περίπου ένα εξάμηνο και τα αντισώματα αρχίζουν να φθίνουν περίπου τέσσερεις μήνες μετά τον εμβολιασμό. Η γρίπη στην Ελλάδα κορυφώνεται το καταχείμωνο και ο ιός κυκλοφορεί μέχρι την άνοιξη. Οπότε οι περισσότεροι σκέφτονται ότι όσο πιο αργά εμβολιαστούν, τόσο πιο ισχυρά αντισώματα θα έχουν κατά τους επίφοβους μήνες.

Πέρσι δεν είχαμε γρίπη λόγω της καραντίνας και της χρήσης μάσκας. Όμως πρόπερσι χάθηκαν 154 ζωές και μπήκαν σε ΜΕΘ 350 άτομα, ως επί το πλείστον ανεμβολίαστα. Η απόφαση για αναβολή του εμβολιασμού, “μέχρι τελευταία στιγμή” έχει ρίσκο, ειδικά για τη βόρεια Ελλάδα, όπου ο κόσμος λόγω του κρύου ήδη συγχρωτίζεται σε κλειστούς χώρους. Πλέον δεν υπάρχει καραντίνα και οι εμβολιασμένοι για τον κορονοϊό κυκλοφορούν σε φιλικά ή συγγενικά σπίτια και σε καφετέριες, χωρίς μάσκα. Άρα η γρίπη θα εμφανιστεί σίγουρα.

Μπορεί να “χτυπήσει” και νωρίτερα

Η εμφάνιση της γρίπης στη χώρα μας ξεκινά από τις ψυχρότερες περιοχές της χώρας, αλλά και σε άλλες μπορεί να “χτυπήσει” ακόμα και τον Οκτώβρη. Εκτός από τον χειμερινό συγχρωτισμό, ρόλο στην αυξημένη μετάδοση παίζει και το ότι οι περισσότεροι ιοί επιβιώνουν πιο εύκολα στις θερμοκρασίες του χειμώνα, παρά του καλοκαιριού. Πάντως άλλες χρονιές (χωρίς μάσκες και καραντίνες) κρούσματα γρίπης στην Ελλάδα είχαμε ακόμη και καλοκαίρι, παρότι βεβαίως η έξαρση σημειωνόταν σταθερά το χειμώνα.

Το φετινό εμβόλιο είναι τετραδύναμο σαν το περσινό, δηλαδή προστατεύει σε σημαντικό βαθμό από τέσσερα διαφορετικά στελέχη της γρίπης. H καθηγήτρια Επιδημιολογίας Αθηνά Λινού μάλιστα πέρσι επέμεινε να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο οι πάντες, ώστε να προστατευθούν οι ευάλωτοι. Γιατί –δυστυχώς– το αντιγριπικό δεν καλύπτει 100% τον εμβολιασθέντα, οπότε για να μετριασθεί η διασπορά και να προστατευθεί το υψηλό ποσοστό των ευάλωτων, κανονικά πρέπει να εμβολιασθούν όλοι.

Και ενώ το αντιγριπικό εμβόλιο και του πνευμονιόκοκκου συνιστούνταν μέχρι την έλευση του κορονοϊού και για νέους καπνιστές, πέρσι και φέτος η συνταγογράφηση περιορίσθηκε. Πέρσι διατέθηκαν 3,5-4,0 εκατομμύρια δόσεις (άγνωστο πόσες ακριβώς) κυρίως σε ηλικιωμένους και ευπαθείς. Όμως η κ. Λινού επέμεινε να διατεθεί για όλους, καθώς με ευπαθείς συγκατοικούν συχνά και νέοι ή παιδιά. Και φέτος το αντιγριπικό διατίθεται μόνον για τους άνω των 60 ετών και για όσους νεότερους (ή και παιδιά) έχουν υποκείμενα νοσήματα. Φέτος ανακοινώθηκε ότι η πολιτεία θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει συνολικά 4,2 εκατομμύρια δόσεις.

Πόσο καλύπτει

Όσοι κάνουν το αντιγριπικό, δεν πρέπει να αισθάνονται ότι είναι απολύτως καλυμμένοι και οι ειδικοί συνιστούν προσοχή στις επαφές. Ο εμβολιασμένος μπορεί να κολλήσει γιατί ίσως εκτεθεί σε στέλεχος που δεν είναι μεταξύ των τεσσάρων του εμβολίου. Όμως μπορεί να κολλήσει και επειδή απλά ανήκει στο ποσοστό που το εμβόλιο “δεν το πιάνει”. Αυτό το ποσοστό είναι υψηλό για τους ηλικιωμένους, επειδή το ανοσοποιητικό τους δεν αντιδρά ζωηρά στο εμβόλιο και δεν παράγονται επαρκή αντισώματα.

Αυτό πρέπει να το έχουν κατά νου και όσοι ανήκουν στο περιβάλλον των ευάλωτων και να μην τους εκθέτουν σε λοιμώξεις με την ψευδαίσθηση ότι άπαξ και έχουν εμβολιασθεί για τη γρίπη, αποκλείεται να κολλήσουν. Μπορεί να είναι πιο προστατευμένοι οι εμβολιασθέντες από όσους δεν έκαναν το εμβόλιο, αλλά το 15% των νεκρών της γρίπης κάθε χρόνο, είχε εμβολιασθεί.

Μεταξύ αυτών είναι και νεότεροι που βρίσκονταν σε ανοσοκαταστολή λόγω φαρμακευτικών αγωγών. Φέτος θα διατεθούν δύο εμβόλια, που θα είναι και τα δύο τετραδύναμα. Δεν είναι εμβόλια τα οποία περιέχουν ζώντα ιό, επομένως μπορούν να γίνουν και σε εξασθενημένα άτομα. Περιλαμβάνουν δυο στελέχη Α, το Η1Ν1 και του Η3Ν2 και δύο στελέχη γρίπης τύπου Β.

Το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου

Όσον αφορά στον πνευμονιόκοκκο υπάρχουν δύο εμβόλια: ένα “ισόβιο” και ένα πενταετές. Πολλοί νομίζουν ότι με το ισόβιο είναι απολύτως καλυμμένοι. Όμως δεν είναι έτσι, γιατί υπάρχουν δυο εμβόλια, εκ των οποίων το ισόβιο καλύπτει για 13 “κόκκους” ενώ το πενταετές για 23. Οπότε αν κάποιος έκανε κατά το παρελθόν το “ισόβιο” καλό είναι να συνεννοηθεί με τον παθολόγο ή τον πνευμονολόγο που τον παρακολουθεί, για να κάνει φέτος και το πενταετές. Το ισόβιο και το πενταετές πρέπει να απέχουν μεταξύ τους χρονικά.

Ο εμβολιασμός και με τα δύο είναι σημαντικός για ηλικιωμένους, αλλά και για άτομα με χρόνια αποφρακτική νεφροπάθεια (ΧΑΠ), ή άσθμα ή με νόσους που μειώνουν τις αντιστάσεις του ανοσοποιητικού ανεξαρτήτως ηλικίας, για όσους έχουν αυτοάνοσα ή κακοήθειες. Καλό είναι το αντιγριπικό εμβόλιο να απέχει 10 με 20 ημέρες από το πενταετές του πνευμονιόκοκκου. Και ενώ το εμβόλιο της γρίπης μπορεί να αναβληθεί για πιο χειμερινό μήνα, το αντίστοιχο του πνευμονιόκοκκου δεν έχει λόγο κάποιος να μην το κάνει άμεσα.

Το εμβόλιο γρίπης και πνευμονιόκοκκου συνταγογραφείται για όσους έχουν χρόνια νοσήματα, όπως άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες, για καρδιοπαθείς, όσους είναι σε ανοσοκαταστολή λόγω νοσημάτων ή φαρμάκων που παίρνουν, όσους έχουν κάνει μεταμόσχευση, όσοι πάσχουν από δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες), όσους έχουν σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα και όσους πάσχουν από χρόνια νεφροπάθεια ή από νευρολογικά-νευρομυϊκά νοσήματα.

Για τη γρίπη και τον πνευμονιόκοκκο πρέπει επίσης να εμβολιάζονται και άτομα με “νοσογόνο παχυσαρκία”, ακόμα και αν είναι έφηβοι ή νέοι. Επίσης για να περιορισθεί η διασπορά, πρέπει να εμβολιάζεται και το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Όσο για την τρίτη δόση του εμβολίου του κορονοϊού, μπορεί να γίνει σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών ακόμα και την ίδια μέρα με το αντιγριπικό, αλλά σε διαφορετικό χέρι.