«Προτιμάμε να πεθάνουμε από κορωνοϊό παρά από πείνα»

Σκληρά δοκιμάζονται οι πληθυσμιακές ομάδες που πλήττονται περισσότερο από τις επιπτώσεις των μέτρων περιορισμού σε όλο τον κόσμο. Στα υφιστάμενα οικονομικά προβλήματα και την ανισότητα που, έτσι κι αλλιώς, είχαν να αντιμετωπίσουν, εργαζόμενοι που χάνουν τις δουλειές τους και μικρομεσαίοι επιχειρηματίες και επαγγελματίες, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, πιέζονται ασφυκτικά από την καραντίνα.

Ενδεικτική είναι η κατάσταση στο Λίβανο, η οικονομία του οποίου έχει καταρρεύσει και όπου οι πολίτες βρίσκονταν επί μήνες στους δρόμους, διαμαρτυρόμενοι για τα μέτρα λιτότητας και τη διαφθορά. Τώρα, εν μέσω μέτρων περιορισμού, έχουν αρχίσει και πάλι οι διαδηλώσεις κυρίως στις φτωχότερες περιοχές της χώρας, με τον κόσμο να φοράει μάσκες ή να μένει στα αυτοκίνητά του.

Διαδηλωτές στην Τρίπολη του Λιβάνου διαμηνύουν ότι «προτιμάμε να πεθάνουμε από κορωνοϊό παρά από πείνα», μια δήλωση που τρομάζει όσον αφορά το μέγεθος που ενδέχεται να φτάσει η κοινωνική έκρηξη σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Λιβανέζου οδηγού ταξί, ο οποίος έβαλε φωτιά στο ταξί του όταν η αστυνομία του έκοψε κλήση για παραβίαση των μέτρων περιορισμού.

Στο Ιράκ, εδώ και αρκετό καιρό, η αυξανόμενη ένταση στην κοινωνία που απαιτούσε πολιτειακές αλλαγές “ξεφεύγει” από τα όρια, με αφορμή τα μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας για τον περιορισμό της πανδημίας. Κοινωνικές “αναφλέξεις” σε πόλεις όπως η Νασιρίγια και η Σαντρ εκτιμάται ότι οδήγησαν την κυβέρνηση της Βαγδάτης να χαλαρώσει το lockdown στο Ιράκ, εν όψει και του Ραμαζανιού, που φέτος είναι την περίοδο 23 Απριλίου ως 23 Μαΐου.

«Θα προτιμούσα να πεθάνω από τον ιό παρά από πείνα, ή να δω το γιο ή τη γυναίκα μου να πεινάνε και να μη μπορώ να τους προσφέρω τροφή», αναφέρει Ιρακινός στους ξένους ανταποκριτές. Αλλά και σε χώρες της βόρειας Αφρικής, όπως η Αλγερία και η Τυνησία, οι αρχές αναμένουν ότι τα κύματα δυσαρέσκειας και διαμαρτυρίας που σημειώνονταν πριν την πανδημία θα επανέλθουν αρκετά σύντομα.

«Ταΐστε μας ή πηγαίνετέ μας στα σπίτια μας», φώναξαν χιλιάδες Ινδοί έξω από το σιδηροδρομικό σταθμό στη Βομβάη, περιμένοντας το τρένο για να φτάσουν στις εστίες τους, στις βορειότερες επαρχίες. Την κατάσταση στην Ινδία επιδεινώνει μάλιστα η χρήση βίας από την αστυνομία, που χτυπά με βέργες τους πολίτες που παραβιάζουν τα μέτρα. Από την αρχή του lockdown στη χώρα, έρευνα σε 11.000 μετανάστες έδειξε ότι το 96%(!) δεν είχε λάβει επισιτιστική βοήθεια από την κυβέρνηση.

Αντιδράσεις και στον “πρώτο κόσμο”

Προφανώς οι οικονομικές συνέπειες του lockdown δεν βλέπουν σύνορα, και ήδη στις ΗΠΑ το πρόβλημα άρχισε να ανησυχεί τις αρχές, λόγω των εκατομμυρίων απολύσεων που παρατηρούνται μέρα με τη μέρα. Σε διάφορες πολιτείες οργανώνονται τοπικές διαμαρτυρίες ενάντια στο lockdown, όπως τη Βιρτζίνια, τη Μινεσότα, την Πενσυλβάνια και το Μίσιγκαν. Ακόμα και μέσα στα αυτοκίνητά τους, Αμερικανοί πολίτες έβγαζαν πλακάρντ με συνθήματα υπέρ της χαλάρωσης των μέτρων περιορισμού.

Μάλιστα, οι σχετικές ομάδες που δημιουργούνται μέσω δικτύων όπως το facebook, μετρούν περί τα 70.000 με 100.000 μέλη. Ήδη οι διαχειριστές του δημοφιλούς μέσου κοινωνικής δικτύωσης “κατέβασαν” τις σελίδες ομάδων που σχεδίαζαν διαδηλώσεις στην Καλιφόρνια, τη Νεμπράσκα, το Νιού Τζέρσεϊ και αλλού. Ακόμα και στην Ευρώπη, όπως, τα μέτρα περιορισμού ασκούν σημαντική πίεση στις αντοχές της κοινωνίες, λόγω και των παρακείμενων φαινομένων.

• Στη νότια Ιταλία κυριαρχεί κύμα οργής από καταστηματάρχες και μικροεπαγγελματίες, για την αύξηση της εγκληματικότητας από ομάδες απεγνωσμένων πολιτών, που κάνουν “εφόδους” σε μπακάλικα για λίγα τρόφιμα. Πολίτες ζητιανεύουν στους αστυνομικούς για χρήματα και ζητούν βοήθεια από τις αρχές. Να θυμίσουμε ότι η ιταλική κυβέρνηση έχει ήδη, από τα τέλη Μαρτίου, δεσμεύσει 4,3 δισ. ευρώ για προγράμματα σίτισης των δήμων της χώρας και 400 εκατ. σε σχετικό ταμείο έκτακτης σίτισης.
• Στη Γαλλία, σε προάστια του Παρισιού όπως το Βιλνέβ-λα-Γκαρέν, σημειώθηκαν συμπλοκές νεαρών με την αστυνομία, η οποία χρησιμοποίησε δακρυγόντα για να διαλύσει πλήθος ανθρώπων που έβαζαν φωτιά σε κάδους. Στο νότο, στην πόλη Μπεζιέρ. Παρόμοια επεισόδια σημειώθηκαν στη Χάβρη, το Μπορντό και τη Μπεζιέρ.
• Στη Γερμανία, εκατοντάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στην πλατεία Rosa Luxemberg, ενάντια στις νομοθετικές ρυθμίσεις για τον περιορισμό της πανδημίας. Δικαστική απόφαση, μάλιστα, που εκδόθηκε στα μέσα Απριλίου, επιτρέπει τη διοργάνωση διαδηλώσεων ενάντια στα μέτρα για τον κορωνοϊό. Κι όλα αυτά, παρά τη χαλάρωση που ανακοίνωσε η Γερμανίδα καγκελάριος.
• Στη Ρωσία, περίπου χίλια άτομα διαδήλωσαν κατά του lockdown στην πόλη Βλαντικαφκάζ, στο Βόρειο Καύκασο, απαιτώντας μέτρα οικονομικής στήριξης από τις τοπικές αρχές.

Η αναφορά του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στο ενδεχόμενο η πανδημία να εξελιχθεί σε «σημαντική απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια», δεν είναι τυχαία. Περικλείει και την κοινωνική αποσταθεροποίηση που μπορεί να προκαλέσει η οικονομική εξαθλίωση και η όξυνση της ανισότητας, τόσο στις αναπτυσσόμενες όσο και στις ανεπτυγμένες χώρες. Υπολογίζεται ότι πάνω από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι βασίζονται σε “πρόχειρα” μεροκάματα για να ζήσουν και τα οποία δεν μπορούν πλέον να βρουν, είτε ως άμεση είτε ως έμμεση συνέπεια των περιοριστικών μέτρων.

Οι νέες κοινωνικές εκρήξεις «δεν θα είναι για τη δημοκρατία, θα είναι για την απεχθή φτώχεια. Θα είναι για την απόλυτη πείνα», εκτιμά ο Λιβανέζος καθηγητής διεθνών σχέσεων του LSE, Φαουάζ Ζέρζες, με δήλωσή του στην εφημερίδα Washington Post. Οι αναφορές, άλλωστε, για τις αντιδράσεις πολιτών διαδέχονται η μία την άλλη, από διάφορες χώρες του πλανήτη, που περιλαμβάνουν, πέρα από αυτές που αναφέραμε, τη Νότια Αφρική, την Κολομβία, τη Βραζιλία, την Κένυα και το Νίγηρα.