Στα Τέμπη κρίνεται η αξιοπρέπεια της Ελληνικής Δημοκρατίας
30/01/2025
Υπάρχουν κάποια γεγονότα τα οποία εκ των πραγμάτων, εκ της ειδικής σημασίας και ειδικού βάρους που έχουν για τη συλλογική μνήμη μίας κοινωνίας αποτελούν κριτήριο αξιολόγησης της δημοκρατίας. Είναι η κλίνη του Προκρούστη στην οποία θα μετρούνται οι θεσμοί, η ποιότητα της δημοκρατίας, η αξιοπρέπεια της δημοκρατίας, για να χρησιμοποιήσω έναν όρο του Γιούργκεν Χάμπερμας.
Το έγκλημα των Τεμπών αποτελεί την “προίκα” μίας κοινωνίας η οποία απαιτεί την απόδοση δικαιοσύνης. Η επίτευξη αυτού του συλλογικού στόχου θα αποτελέσει ένα μικρό, αλλά ουσιαστικό βήμα, για μία διαδικασία ουσιαστικής αποκατάστασης της δημοκρατίας.
Οι πρόσφατες μαζικές διαδηλώσεις οδήγησαν στους δρόμους μία τεράστια δεξαμενή ετεροπροσδιοριζόμενων ιδεολογικά πολιτών που απαιτούν την απόδοση δικαιοσύνης. Η απαίτηση αυτή παγιώνεται πλέον ως ένα πάνδημο αίτημα της κοινωνίας. Είναι σαφές ότι πολλοί βρίσκονται σε αμηχανία και αναζητούν τρόπους αντιμετώπισης του ακόμα μεγαλύτερου κύματος λαϊκής δυσφορίας που θα προκληθεί, αν δεν δικαιωθούν οι νεκροί των Τεμπών.
Εκ του αποτελέσματος θα αποδειχθεί αν η αδιαφάνεια, η αδιαφορία η μη απόδοση δικαιοσύνης έχουν διαμορφώσει μία μη εμφανή οργανωτική δομή που έχει εξουδετερώσει τον εσωτερικό Λεβιάθαν και έχει δημιουργήσει μία εκφυλιστική κανονικότητα. Αυτός, καθώς αμφισβητείται πλέον οντολογικά η λειτουργία της χώρας ως ένα κράτος δικαίου, καθώς και η καταστατική και αξιακή λειτουργία του Δήμου ως μονάδα έννομης πολιτικής οργάνωσης.
Στις 26 Γενάρη στις πλατείες της χώρας κατέστη σαφές ότι η ίδια η κοινωνία μπορεί να δημιουργήσει αντισώματα κοινωνικής ενεργοποίησης, ότι μπορεί να αποτελέσει εκ νέου ένα νέο σπορογόνο περιβάλλον μίας αξιακά χειμαζόμενης κοινωνίας. Οι πολίτες κατέδειξαν ότι η κοινωνία δεν αποτελεί ένα ασπόνδυλο και απαξιωμένο εργαστήρι.
Είχα επισημάνει σε παλαιότερη παρέμβαση μου ότι «σε επίπεδο εθνικής οργανωτικής δομής, η δημοκρατία, οι θεσμοί, οι συνταγματικοί περιορισμοί και ασφαλιστικές δικλείδες, η κοινωνική δικαιοσύνη, η απόδοση ευθυνών, η ευνομία, η ισονομία και ισοπολιτεία, η διαφάνεια αποτελούν θεμελιακά προαπαιτούμενα διαμόρφωσης μίας νομιμοποιημένης σχέσης ανάμεσα στις ηγεσίες και τις συλλογικότητες. Είναι το οξυγόνο που διατηρεί τη δημοκρατία στη ζωή, αυτό που από-νομιμοποιεί τους αμφισβητίες της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, τη μοναδική, νομιμοποιημένη και ορθολογική πρόταση διαμόρφωσης μίας κανονιστικής ενδοκρατικής τάξης».
Τέμπη: Απόδοση ευθυνών και Δικαιοσύνης
Για την ασφυκτιούσα σήμερα δημοκρατία οξυγόνο είναι η ευνομία, το αίσθημα δικαίου, η απόδοση ευθυνών και δικαιοσύνης. Η έλλειψη τους πλήττει τους θεσμούς και δηλητηριάζει την κοινωνία με ζημιογόνα αξιολογητικής και ιδεολογικής υφής παράγωγα. Οι επιλογές είναι ανάμεσα σε ένα κράτος δικαίου ή ένα κράτος κυβερνώντων, όπως είχα επισημάνει σε παλαιότερο σχολιασμό μου. Αυτό το ερώτημα έθεσαν στις πλατείες της χώρας οι πολίτες στις 26 Γενάρη.
Η μη απόδοση δικαιοσύνης είναι ένα σκοτεινό τούνελ που καθιστά τη χώρα κάτι περισσότερο από μία λιγότερο ώριμη δημοκρατία που εκπαραθυρώνει κάθε έννοια δικαίου. Οι αρχικές ενδείξεις για απόπειρα συγκάλυψης σταδιακά μετατράπηκαν σε αποδείξεις. Με συγκεκριμένες επιλογές τους κάποιοι υπονόμευσαν το κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα σε ηγεσία και συλλογικότητα.
Όπως εύλογα έχει επισημανθεί «η εξουσία που δεν υπόκειται σε έλεγχο παραφρονεί», ιδιαίτερα αν είναι αυτή «…και όχι η αλήθεια που δηµιουργεί τον νόµο» όπως επισημαίνει ο Τόμας Χόμπς στον Λεβιάθαν. Σε μία τέτοια περίπτωση έχουμε μία ιδιόμορφη οργανωτική δομή στα πλαίσια της οποίας «η ζωή του ανθρώπου είναι μοναχική, επικίνδυνη και σύντομη»*.
*Ο Στάνλεϋ Χόφμαν αναλύει τον Τόμας Χόμπς
