Το στοίχημα για την επόμενη ημέρα – Η επαναφορά στην κανονικότητα

Η προσοχή δεν μπορεί παρά να είναι στις προσπάθειες αναχαίτισης του κορονοϊού. Να σωθούν ζωές, μην εξαπλωθεί ο ιός, να εκριζωθεί. Την ίδια ώρα, εκ των πραγμάτων προβληματίζουν όλα όσα χαρακτηρίζονται ως παρενέργειες της πανδημίας, που αφορούν τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, ειδικά την επόμενη μέρα μετά την πανδημία.

Είναι σαφές πως τα πάντα δεν λύνονται με μέτρα και εξαγγελίες που πολλές φορές κρίνονται και ως μπαλωματικές. Κυρίως γιατί μέσα από την κρίση αυτή αναδείχθηκαν και διαχρονικά προβλήματα. Βαθύτερα, διαχρονικά και ριζωμένα. Τι έχουμε ενώπιόν μας; Όλοι διαπιστώνουν πως πρόκειται για μια πρωτόγνωρη κατάσταση πραγμάτων και ως εκ τούτου με απρόβλεπτες συνέπειες.

Δεν είναι ένας κανονικός, συμβατικός πόλεμος με στρατούς, στρατηγούς και στρατιώτες με όπλα, που καθορίζει το αποτέλεσμα η ισχύς. Ένας συμβατικός πόλεμος έχει πάντα νεκρούς, τραυματίες και καταστροφές. Δεν είναι μια οικονομική κρίση, δημοσιονομική, τραπεζική, χρηματιστηριακή, που προκαλεί αναταράξεις στις οικονομίες των χωρών.

Δεν είναι τίποτε από τα πιο πάνω αλλά τα αποτελέσματα της πανδημίας έχουν τα χαρακτηριστικά τους, αλλά πρωτίστως τα αποτελέσματά τους. Και νεκρούς που θερίζει ο αόρατος εχθρός και βαθιά οικονομική κρίση. Εκείνο που προφανώς επιβεβαιώνεται από την πανδημία, είναι πως την επόμενη ημέρα όλα θα αλλάξουν. Θα επιβληθεί μια νέα κατάσταση πραγμάτων. Η κρίση, που θα είναι παρατεταμένη, θα διαρκέσει αρκετό χρόνο μετά που θα περάσει η “καταιγίδα”.

Θα επηρεάσει, όχι μόνο την καθημερινότητά μας, την εν γένει συμπεριφορά μας σε όλα τα πεδία, αλλά και δομικά το σύστημα, τις κοινωνίες. Ο κορονοϊός εκ των πραγμάτων και αξιολογώντας αντανακλαστικά και διαχείριση, έχει επισπεύσει και έχει βαθύνει περισσότερο την κρίση του συστήματος, του οικονομικού μοντέλου, του νεοφιλελευθερισμού.

Τα κράτη στην αναμέτρησή τους με τον κορονοϊό έχουν να αναμετρηθούν και με τις ίδιες τις πολιτικές τους. Με τις πολιτικές τους, μεταξύ άλλων, στα θέματα της δημόσιας υγείας, που υποβαθμίστηκαν και υπονομεύθηκαν για εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων. Ο κορονοϊός έχει επιβεβαιώσει αδυναμίες του συστήματος. Το παραγωγικό μοντέλο, που λειτουργεί για δεκαετίες, έχει φθάσει στα όριά του και αποδείχθηκε από την πανδημία και καταστροφικό. Ο μόνος τρόπος διατήρησής του θα είναι εάν όλα φορτωθούν στον κορονοϊό, ως άλλοθι. Να κρυφτούν, δηλαδή, όλες οι αδυναμίες στην επιθετικότητα του ιού.

Οι πολιτικές εναλλάσσονται

Παράλληλα, η διατήρηση των αποτυχημένων πολιτικών μπορούν να συντηρηθούν και στη μετά τον κορονοϊό εποχή, εάν υπάρξει αδυναμία διατύπωσης άλλης πρότασης. Με βάση τα σημερινά δεδομένα και τις πολιτικές που ασκούνται –και από όσους θεωρητικά τοποθετούνται απέναντι– δεν υπάρχει πρόταση. Και δεν υπάρχει επειδή οι πολιτικές εναλλάσσονται στη βάση μιας ίδιας προσέγγισης ως προς τη διαχείριση και εν πολλοίς από τη φιλοσοφία.

Οι επιπτώσεις από την πανδημία θα είναι καταλυτικές. Είμαστε μόνο στην αρχή και προφανώς οι αναταράξεις της κρίσης θα συνεχιστούν και θα ενταθούν. Θα υπάρξουν κοινωνικές και οικονομικές ανατροπές. Σε τέτοιες κρίσεις, επαναλαμβάνονται τα ίδια φαινόμενα: συρρίκνωση της οικονομίας με όλες τις επιπτώσεις, όπως ανεργία και γενικά η φτωχοποίηση.

Είναι σαφές πως η πανδημία επιταχύνει την κρίση των τελευταίων χρόνων. Τώρα υπάρχει και το άλλοθι. Η περίοδος μετά που θα ξεπερασθεί ο ιός θα είναι κρίσιμη και κομβικής σημασίας. Η επαναφορά στην κανονικότητα (που θα αργήσει ή δεν θα έλθει ποτέ πλήρως), για να έχει προοπτική πρέπει να περάσει μέσα από πολλές ανατροπές. Ανατροπές ως προς τη φιλοσοφία προσέγγισης σε σχέση με το παραγωγικό μοντέλο. Διαφορετικά η κρίση όχι μόνο δεν θα αντιμετωπιστεί αλλά θα βαθαίνει.

Το μείζον προφανώς και είναι η αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας. Την ίδια ώρα, πρέπει να υπάρξει ένας ευρύτερος προβληματισμός. Τώρα υπάρχει και χρόνος για προβληματισμό αλλά και εξ αποστάσεως –έστω– συζητήσεις. Τι κοινωνίες θέλουµε; Ποια Ευρώπη; ∆υστυχώς όλα αυτά που δεν τα συζητάµε αν και μας αφορούν, μας επηρεάζουν.