Από τα κορωνοομόλογα στα κορωνοδάνεια χωρίς “στιγματισμό”

Χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες και εντάσεις ήταν η διάσκεψη του Eurogroup, στην οποία αποφασίστηκε η διαδικασία χορήγησης δανείων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) σε χώρες της Ευρωζώνης, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας, αποφεύγοντας τον “στιγματισμό”. Άγνωστο, ωστόσο, παραμένει η στάση που θα κρατήσουν κάποια κράτη και ειδικά η Ιταλία, τα οποία  προωθούσαν άλλους τρόπους χρηματοδότησης.

Σύμφωνα με το ανακοινωθέν, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης, σε συνέχεια των αποφάσεων της Συνόδου Κορυφής της 9ης Απριλίου, συμφώνησαν ότι τα δάνεια αυτά δεν θα συνοδεύονται από μνημόνια και δεν θα έχουν όρους. Μοναδική προϋπόθεση είναι τα εκταμιευόμενα ποσά να διατεθούν για την αντιμετώπιση υγειονομικών δαπανών που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την πανδημία του κορωνοϊού.

Στην απόφαση αναφέρεται επίσης, ότι η επιτήρηση των χωρών που θα λάβουν αυτά τα δάνεια, τα οποία θα φθάνουν έως το 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας και θα έχουν δεκαετή διάρκεια και σχεδόν μηδενικό επιτόκιο, θα είναι περιορισμένη και θα αφορά μόνο το εάν η διάθεσή τους έγινε σωστά.

Τα “κορωνοδάνεια” αυτά θα έχουν μία προσαύξηση 10 μονάδων βάσης (δηλαδή 0,1% επιπλέον του κόστους που δανείζεται ο ΕΜΣ από τις αγορές, το οποίο σήμερα είναι σχεδόν μηδενικό). Θα υπάρχει επίσης μία αρχική προμήθεια 25 μονάδων βάσης και μία ετήσια προμήθεια 0,5 μονάδας βάσης.

Χωρίς “στίγμα”  

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί, ότι οι όροι δανεισμού είναι ίδιοι για όλα τα κράτη της Ευρωζώνης. Μάλιστα για να γίνει περισσότερο ελκυστική η προσφυγή στον ΕΜΣ, παρότι η αξιοποίηση αυτού του εργαλείου είναι προαιρετική, κρίθηκαν εκ των προτέρων επιλέξιμα όλα τα κράτη μέλη. Η κίνηση αυτή έγινε για να σηματοδοτηθεί, ότι ο ΕΜΣ αναγνωρίζει πως όλες οι χώρες της Ευρωζώνης έχουν βιώσιμο χρέος και ότι η προσφυγή σε αυτόν δεν έχει το “στίγμα” της αδυναμίας δανεισμού από τις αγορές.

Πρόκειται ξεκάθαρα για μια ενέργεια, η οποία ως μοναδικό στόχο έχει να χρυσώσει το χάπι για να “τσιμπήσει” ο Κόντε και να κάνει χρήση αυτών των δανείων. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι ο Ιταλός πρωθυπουργός έχει εκφράσει πολλές φορές την αντίθεσή του με τα εργαλεία του ΕΜΣ, κρίνοντάς τα ακατάλληλα για την αντιμετώπιση της σημερινής κατάστασης. Γνωστές είναι όμως και οι ανάγκες της Ιταλίας για άμεση χρηματοδότηση, καθώς και οι πιέσεις που δέχεται ο Κόντε στο εσωτερικό της κυβέρνησης συνασπισμού που τον στηρίζει για προσφυγή στα υπάρχοντα χρηματοδοτικά εργαλεία.

Το πρόγραμμα των δανείων του ΕΜΣ, γνωστό και ως Σχέδιο Καταπολέμησης της Πανδημίας (Pandemic Response Plan) αναμένεται να ενεργοποιηθεί την 1η Ιουνίου και θα είναι διαθέσιμο μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου του 2022. Αποτελεί, ωστόσο, το ένα  από τα τρία δίχτυα ασφαλείας που αποφάσισαν οι ηγέτες της ΕΕ.

Τα άλλα μέσα

Τα άλλα δύο που εκκρεμούν είναι το πρόγραμμα SURE για την ενίσχυση της απασχόλησης, το οποίο σύμφωνα με τον κ. Σταϊκούρα αποτελεί προτεραιότητα της ελληνικής κυβέρνησης, καθώς και η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού ταμείου εγγυήσεων για τη στήριξη των επιχειρήσεων. Το σημερινό Eurogroup χαιρέτισε τις συζητήσεις που γίνονται για αυτά τα δύο προγράμματα. Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόβσκις, αφού δήλωσε ενθουσιασμένος με τη σημερινή απόφαση, ζήτησε την γρήγορη προώθησή τους.

Πολύ καλή βρήκε τη συμφωνία και ο Χρήστος Σταϊκούρας, ο οποίος επίσης είχε αναφέρει προ καιρού ότι δεν είναι στις ελληνικές προθέσεις η αξιοποίηση των δανείων του ΕΜΣ, αν και συμπλήρωνε ότι δεν είναι μνημόνιο. Σήμερα πάντως, στάθηκε ιδιαίτερα στη δήλωσή του στο γεγονός ότι, βάση της συμφωνίας, αυτά τα δάνεια δεν συνοδεύονται από «μακροοικονομικές προϋποθέσεις,  ενσωματώνουν απλοποιημένο πλαίσιο παρακολούθησης και διαθέτουν  ευνοϊκούς όρους τιμολόγησης».

Αυτό που παραμένει βεβαίως ως “μεγάλη εκκρεμότητα” είναι η δημιουργία ενός Ταμείου Ανάκαμψης, ο τρόπος χρηματοδότησης του οποίου άνοιξε τη συζήτηση και την έντονη διαμάχη για τα κορωνοομόλογα. Ερωτηθείς πάντως για το θέμα και ειδικά για την πρόταση που έχει αναλάβει να συνθέσει η Κομισιόν μετά την κατ’ αρχήν συμφωνία των ηγετών της ΕΕ, ο αρμόδιος Επίτροπος Τζεντιλόνι εκτίμησε ότι αυτή μπορεί να είναι έτοιμη την επόμενη εβδομάδα.

Πρόκειται για μία πρόταση η οποία τυπικά αφήνει εκτός συζήτησης την έκδοση κοινού χρέους και προβλέπει τη χρηματοδότηση του Ταμείου μέσα από τον Κοινό Προϋπολογισμό. Θεωρητικά, ωστόσο, φιλοδοξεί να αποτελέσει το εργαλείο για μια συντονισμένη ανάκαμψη της Ευρωζώνης, προκειμένου να αποφευχθεί μία αύξηση των ήδη μεγάλων υφιστάμενων αποκλίσεων των οικονομιών των χωρών-μελών.