Από το πετρέλαιο θα το βρει ο Μπάιντεν – Ιράν και Βενεζουέλα

Κάθε φορά που στον πλανήτη είχαμε μία μεγάλη ενεργειακή κρίση και μια πανδημία, τότε στατιστικά οδηγηθήκαμε σε σύρραξη και μάλιστα γενικευμένη. Τούτη τη φορά έχουμε και τα δύο! Και ενεργειακή κρίση και πανδημία. Που αν και τα κανάλια την ξεχάσανε, εντούτοις εξακολουθεί να υπάρχει. Όπως θα δείξουμε στη συνέχεια, από το πετρέλαιο θα το βρει ο Μπάιντεν, ή τουλάχιστον μία τέτοια εξέλιξη είναι πολύ πιθανή.

“Κριτής”, πάντως, σε αυτές τις κρίσεις εδώ και 100 χρόνια ήταν οι ΗΠΑ, οι οποίες αντιστάθμιζαν την οικονομία τους με τα “γεωπολιτικά ασφάλιστρα” ή και το αντίθετο, προκειμένου να παράγουν οικονομικά οφέλη μέσω της γεωπολιτικής, ή γεωπολιτική μέσω της οικονομίας. Υπάρχουν κάποιες άγνωστες σταθερές στις ΗΠΑ, που είναι καιρός να τις λάβουμε σοβαρά υπόψη και στην Ευρώπη.

Σε μια από αυτές, είχαμε αναφερθεί και παλιότερα σε άρθρο μας στο SLpress.gr, η οποία χαρακτηρίζει το εκλογικό σώμα των ΗΠΑ εδώ και 120 χρόνια. Στις 11 φορές που Αμερικανοί πρόεδροι προσπάθησαν να επανεκλεγούν για δεύτερη φορά και η οικονομία την τελευταία διετία της θητείας τους παρουσίαζε ανάπτυξη, επανεκλέχτηκαν και τις 11 φορές. Έχουμε και οκτώ περιπτώσεις προέδρων που προσπάθησαν να επανεκλεγούν, έχοντας την οικονομία σε ύφεση τα τελευταία δύο χρόνια της θητείας τους και μόνο ένας από τους οκτώ επανεξελέγη. Μέσα στους επτά που απέτυχαν συγκαταλέγεται και ο Τραμπ.

Μια άλλη σταθερά, που υπάρχει και πρέπει να μας “βάζει στα παπούτσια” του εκάστοτε προέδρου των ΗΠΑ, λέει το εξής: Όσο η αμόλυβδη πλησιάζει το επίπεδο των 4 $ το γαλόνι (3,7 λίτρα) τότε πέφτει πολύ η δημοτικότητα του προέδρου. Όταν η τιμή ξεπεράσει τα 4,5 $, τότε ο πρόεδρος πρέπει να ετοιμάζει τις βαλίτσες του για να αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο.

Για κάθε 10 $ το βαρέλι που αυξάνει η τιμή του αργού πετρελαίου έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση κατά 25-30 σεντς στην τιμή του γαλονιού βενζίνης. Οι οικονομετρικές αναλύσεις Αμερικανών μας έχουν δώσει εδώ και δεκαετίες άλλη μια σταθερά: Για κάθε 1 σεντ που αυξάνεται (σε δωδεκάμηνη βάση) η τιμή στο γαλόνι βενζίνης, χάνονται πάνω από 1 δισ. $ ετησίως από το ΑΕΠ σε καταναλωτικές δαπάνες.

Αυτά και άλλα πολλά είναι γνωστά στους Αμερικανούς οικονομολόγους, αλλά ήταν γνωστά και στον Μπάιντεν (αντιπρόεδρο των ΗΠΑ το 2014), που συμμετείχε στο κραχ στην αγορά πετρελαίου και τότε, λόγω της κρίσης στην Ουκρανία με την προσάρτηση της Κριμαίας και την απόσχιση του Ντονμπάς. Για μια ακόμη φορά, βιώνουμε ενεργειακή κρίση, ένα νέο κραχ στην αγορά ενέργειας και μια εξόχως μεγαλύτερη γεωπολιτική κρίση στην Ουκρανία.

Από το πετρέλαιο θα το βρει ο Μπάιντεν

Ο πρόεδρος Μπάιντεν αντιμετωπίζει μια κατάσταση αντιστρόφως ανάλογη με εκείνη που αντιμετώπισε ο Τραμπ στον τελευταίο χρόνο της θητείας του πριν τις εκλογές του 2020. Ενώ τότε οι τιμές πετρελαίου, λόγω πανδημίας, κατρακυλούσαν, σήμερα εκτινάσσονται στα ύψη, σε τριψήφια νούμερα. Τότε το πρόβλημα ήταν η υπερπλήρωση των δεξαμενών και των αποθηκευτικών χώρων, ενώ σήμερα οι δεξαμενές κοντεύουν να αδειάσουν. Τότε, η ζήτηση πετρελαίου είχε πέσει κατακόρυφα, έως και 35%, σήμερα έχει αυξηθεί στα επίπεδα προ της πανδημίας.

Πρέπει να επισημάνουμε ότι υπήρχαν ισχυρές διαβεβαιώσεις από κυβερνήσεις ότι η τιμή του πετρελαίου θα κυμανθεί το 2021 στα 65-70 $. Αυτό που αποκαλώ “παγκόσμιο σημείο ισορροπίας της ειρήνης” είναι ουσιαστικά εκείνη η τιμή, που αποτελεί την συνισταμένη και ικανοποιεί όλους τους παίκτες της αγοράς, ιδιώτες, κρατικές οντότητες, μεσάζοντες εμπόρους και φυσικά καταναλωτές. Και δεν προκαλεί ούτε πληθωριστικές πιέσεις και επιβράδυνση των οικονομιών, αλλά ούτε και αποδυναμώνει τους παραγωγούς. Κρατά σε ισορροπία τα τρία επίπεδα της αγοράς πετρελαίου (Upstream, Downstream, Midstream).

Πράγματι πέρυσι, τηρουμένων των αναλογιών που δημιούργησαν τα προβλήματα από τα lockdowns, οι τιμές κυμάνθηκαν στα 70 $ και ήταν συμβατές με το “σημείο ισορροπίας της ειρήνης”. Η άνοδος στα 80 $ μπορεί να προκαλούσε δυσφορία, αλλά θεωρούνταν τόνωση για την αγορά που είχε υποστεί πλήγμα. Τιμή, όμως, άνω των 80 $ αρχίζει να λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής των ήδη υπαρχόντων προβλημάτων σε ΗΠΑ και ΕΕ, ειδικά στη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Η καμπύλη του φόβου

Ένας άλλος παράγοντας που αυξάνει τις τιμές του πετρελαίου και δεν έχει σχέση με τις αγορές αυτές καθαυτές, είναι τα “γεωπολιτικά ασφάλιστρα”. Ο φόβος με απλά λόγια ότι ένταση σε μια περιοχή, μπορεί να μετατραπεί σε πολεμική σύγκρουση, η οποία θα στερήσει πόρους από την αγορά ενέργειας.  Όσο πιο μεγάλους στρατούς διαθέτουν οι αντίπαλοι τόσο μεγαλύτερος ο φόβος. Όσο πιο μεγάλη η συμμετοχή των αντιπάλων στην παραγωγή και στις εξαγωγές πετρελαίου, τόσο μεγαλώνει το “γεωπολιτικό ασφάλιστρο” στο πετρέλαιο.

Το πρόβλημα του Αμερικανού προέδρου σήμερα είναι ότι 2,5 εκατομμύρια βαρέλια χάνονται καθημερινά από την διεθνή αγορά, από την ημέρα που αποφάσισε να βάλει κυρώσεις στην Ρωσία. Αν δεν τα αντικαταστήσει, στο προσεχές εξάμηνο τα τραύματα της Ρωσίας από τις κυρώσεις θα μοιάζουν με γρατζουνιές μπροστά σε αυτά που θα υποστεί η ευρωπαϊκή οικονομία, αλλά και η οικονομία των ΗΠΑ.

Πού θα μπορούσε να βρει άμεσα 2,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ο Μπάιντεν για να αντισταθμίσει αυτά που χάνονται λόγω των κυρώσεων στην Ρωσία; Το “μισητό” Ιράν, που είναι σε διαδικασία κυρώσεων εδώ και πάνω από μια δεκαετία, έχει τεράστια αποθέματα και μεγάλες ικανότητες παραγωγής. Έχει επίσης και συμφωνίες με την Κορέα για πώληση 500.000 βαρελιών πετρελαίου ημερησίως.

Το πρόβλημα είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν αποσυρθεί από την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το 2018. Έτσι, 4-6 Μαρτίου 2022 έγινε ένας νέος κύκλος συνομιλιών μεταξύ ΗΠΑ-ΟΗΕ-Ιράν για την επίτευξη συμφωνίας για τα πυρηνικά που θα οδηγήσει στην πλήρη άρση των κυρώσεων. Αυτό δυνητικά μπορεί να ρίξει στην αγορά έως και 3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως. Αυτό σημαίνει ότι η τιμή του βαρελιού θα πέσει άμεσα έως και 20 $.

Η λύση της Βενεζουέλας

Αυτό βέβαια δημιουργεί ανατριχίλα στο Ισραήλ, αναγκάζοντας ημέρα Σάββατο τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Ναφτάλι Μπένετ να ταξιδεύει σε Μόσχα και Βερολίνο. Η απεμπλοκή του Ιράν από τις κυρώσεις είναι μία πολυπαραγοντική εξίσωση, η λύση της οποίας απαιτεί την συγκατάθεση του Ισραήλ. Αν δεν υπάρξει τέτοια συγκατάθεση, ο Μπάιντεν θα έχει καταφέρει όχι να βάλει μερικά εκατομμύρια βαρέλια στην αγορά, αλλά να ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο, μεταξύ Ιράν-Ισραήλ. Το ερώτημα είναι τι θα κάνει η Τουρκία εάν βρεθεί ανάμεσα σε δύο μέτωπα.

Υπάρχει και άλλη μία χώρα που μπορεί να ρίξει στην αγορά ικανές ποσότητες πετρελαίου. Μόνο που κι αυτή είναι σε κλοιό κυρώσεων. Η Βενεζουέλα έχει τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου παγκοσμίως. Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ήδη ξεκινήσει κάποιες διπλωματικές διαδικασίες με την κυβέρνηση της Βενεζουέλας. Φαντάζεστε να γίνει συμφωνία Μπάιντεν-Μαδούρο και στην Ελλάδα να αναγνωρίζουμε τον Γκουαϊδό!

Αν και ο Ζελένσκι είναι Εβραίος, το Ισραήλ δεν έστειλε όπλα στην Ουκρανία, ούτε είχε αναγνωρίσει τον Γκουαϊδό στην Βενεζουέλα. Η Ελλάδα με μεγάλο αριθμό ομογενών και στη Ρωσία και στην περιοχή της Μαριούπολης, στείλαμε και όπλα και πρωταγωνιστώντας στην αντιρωσική ρητορική. Έτσι ο πρωθυπουργός του Ισραήλ συναντάται με τον Πούτιν, ενώ εμείς βρισκόμαστε σε “πολεμική” αντιπαράθεση με τη “ρωσική αρκούδα”. Ακραίες καταστάσεις, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, απαιτούν υψηλού επιπέδου εξωτερική πολιτική. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχει αποδείξει επανειλημμένως ότι είναι δραματικά κατώτερο των περιστάσεων.