Χρήμα από το ελικόπτερο – Το φάντασμα του υπερπληθωρισμού

Οι πρώτες κινήσεις αντιμετώπισης των οικονομικών επιπτώσεων που έχουν τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας, εστιάζονται –όπως και κατά το 2008– στην εφαρμογή μέτρων στήριξης, που στην ΗΠΑ υπερβαίνουν σε κόστος τα ανάλογα της κρίσης του 2008 (τουλάχιστον υπερδιπλάσιο). Συνολικά προβλέπεται να διατεθούν δύο τρισ. δολ. σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια να αποτραπεί η κατάρρευση της οικονομίας.

Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση υποκύπτει, όπως και το 2008, στις αφόρητες πιέσεις της Wall Street, ακολουθώντας πρακτικές που έχουν αποδειχθεί κατάφωρα λανθασμένες. Αν και η συνδυασμένη εφαρμογή των μέτρων, κρίνεται αρκετά, έως υπερβολικά περίπλοκη, οι βασικοί τομείς έχουν αποσαφηνισθεί με ακρίβεια.

Ποσόν 603,7 δισ. δολάρια (30% του συνόλου) προβλέπεται να δαπανηθεί σε άμεσες καταβολές σε πρόσωπα και οικογένειες, που έχουν ετήσια εισοδήματα έως και 75.000 δολάρια. Αυτές οι οικογένειες ενισχύονται με 1.200 δολάρια. Το ποσό μειώνεται αναλογικά με τα ετήσια εισοδήματα και μηδενίζεται μετά από το όριο των 99.000 δολαρίων. Παράλληλα ενισχύονται οι οικογένειες με καταβολή 500 δολάρια ανά ανήλικο τέκνο.

ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ	ΠΟΣΟ ΣΕ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ	ΠΟΣΟΣΤΟ (%)
Πρόσωπα/ Οικογένειες	$603,7	30%
Μεγάλες Επιχειρήσεις	$500,0	25%
Μικρλες Επιχειρήσεις	$377,0	19%
Τοπικές Κυβερνήσεις	$340,0	17%
Δημόσιες Υπηρεσίες	$179,5	9%

Η δέσμη προβλέπει, επίσης, αναστολή αποπληρωμής φοιτητικών δανείων έως τον Σεπτέμβριο του 2020, χωρίς καμία επιβάρυνση τόκων για το χρονικό διάστημα της αναστολής. Παράλληλα, δανειολήπτες με εγγυήσεις του δημοσίου έχουν δικαίωμα να αιτηθούν εξάμηνη αναβολή καταβολής δόσεων, χωρίς επιβάρυνση τόκων, ενώ επεκτείνονται τα επιδόματα ανεργίας και συνδυάζονται με τετράμηνη παράταση. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ελεύθερους επαγγελματίες, ανεξάρτητους υπεργολάβους και εργαζόμενους, των οποίων το κόστος μισθοδοσίας δεν καλύπτεται από τους εργοδότες τους.

Χρήμα από το ελικόπτερο

Για τις μεγάλες επιχειρήσεις προβλέπεται να διατεθούν 603,7 δισ. δολάρια, δηλαδή 25% του συνόλου για να κατανεμηθούν στους τομείς που έχουν υποστεί τα χειρότερα πλήγματα. Πρώτος είναι ο τομέας των αερομεταφορών. Θα καταβληθούν 58 δισ. σε εμπορικές και μεταφορικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων και των προμηθευτών τους. Παράλληλα απαγορεύεται στις επιχειρήσεις που θα τύχουν αρωγής, να προχωρήσουν σε επαναγορές μετοχών κατά την διάρκεια του χρόνου αποπληρωμής της επιχορήγησης, με το μέτρο να προεκτείνεται και μετά, επί ένα δωδεκάμηνο.

Ένα ενδιαφέρον σημείο αφορά ένα ποσόν 17 δισ., που προορίζεται για την ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας. Πολλοί θεωρούν πως το μεγαλύτερο μέρος του θα διατεθεί υπέρ της Boeing. Η εποπτεία της διάσωσης ανατίθεται σε ειδικό γενικό επιθεωρητή επικουρούμενο από ομάδα τεχνοκρατών. Για τις μικρές επιχειρήσεις προορίζονται 377 δισ. δηλαδή το 19% του συνόλου, με διάθεση έως και 10 εκατ. ανά πιστοποιημένη επιχείρηση.

Τα ποσά αναμένεται να καλύψουν ζωτικές δραστηριότητες, όπως αποπληρωμές ενοικίων, καλύψεις μισθοδοσιών και αποτροπές απολύσεων κατά την διάρκεια της πανδημίας, που ακινητοποιεί πολλές επιχειρήσεις. Επίσης, ένα τμήμα ύψους 10 δισ. θα αξιοποιηθεί σε επιχορηγήσεις επιχειρήσεων που αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στο βραχυπρόθεσμο λειτουργικό τους κόστος.

15 τρισ. το παγκόσμιο κόστος

Οι τοπικές πολιτειακές κυβερνήσεις πρόκειται να ενισχυθούν με 274 δισ., δηλαδή 17% του συνόλου, για να αξιοποιηθούν απευθείας κατά της πανδημίας και για την κάλυψη των αναγκών του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως και των δικτύων παιδικής φροντίδας. Για τις πολύπαθες υπηρεσίες υγείας προβλέπεται να διατεθούν 179,5 δισ., δηλαδή 9% του συνόλου.

Το μεγαλύτερο μέρος ύψους 100 δισ. κατευθύνεται προς τους παρόχους υπηρεσιών υγείας. Η κίνηση καλύπτει μία γενική απαίτηση των παρόχων, οι οποίοι λόγω του ότι έχουν εστιασθεί στην αντιμετώπιση της πανδημίας ακυρώνουν συνεχώς διάφορες δραστηριότητες, όπως τα χειρουργεία, των οποίων, όμως, το κόστος καλύπτεται από τα συμβόλαια ασφάλισης.

Επίσης, πρόκειται να αυξηθεί κατά 20% το ποσόν που διατίθεται για το υγειονομικό δίκτυο Medicare, που έχει στραφεί σχεδόν αποκλειστικά στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Παράλληλα διατίθενται χρήματα για πρωτοβουλίες, όπως αύξηση αναπνευστήρων και προσωπίδων για τα εθνικά αποθέματα ασφαλείας και πρόσθετες επιχορηγήσεις για το Εθνικό Κέντρο Λοιμώξεων και την επέκταση των εφαρμογών τηλεϊατρικής. Πάντως, εκτός των υπηρεσιών υγείας, η κάλυψη ενισχύει και προγράμματα ασφαλείας αποθεμάτων τροφίμων, όπως και πρωτοβουλίες στην εκπαίδευση και την τέχνη.

Συνολικά ανά τον κόσμο το κόστος της κρίσης φθάνει τα 15 τρισ., δηλαδή το 25% των 60 τρισ. του 2008. Κατά τον απολογισμό του ΔΝΤ αυτό το κόστος εμφανίζεται σε ένα δωδεκάμηνο, γεγονός που προβληματίζει ιδιαίτερα, λόγω του ότι αν και χαμηλότερο μέχρι στιγμής της κρίσης του 2008, εκδηλώνεται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Συσσώρευση ανοησιών

Ο αιφνιδιασμός από αυτό το μη προϋπολογισμένο κόστος, εάν δεν προκύψει κάτι άμεσο και κυριολεκτικά θαυματουργό, οδηγεί ολόκληρο τον κόσμο σε ένα άνευ προηγουμένου αχαρτογράφητο νομισματικό περιβάλλον, όπου τα πάντα αντιστρέφονται. Στην παρούσα φάση κανείς δεν έχει την δυνατότητα να προβλέψει με ακρίβεια τα επόμενα βήματα. Στην πραγματικότητα, κάθε υπολογισμός που υπερβαίνει σε χρόνο τον μήνα, είναι επικίνδυνος.

Το βασικότερο αίτιο, που αυξάνει εκθετικά τους κινδύνους, απορρέει από το γεγονός ότι με την είσοδο στο νέο αιώνα και με εξαίρεση την διετία της κρίσης (2008-2009), το χρηματοοικονομικό σύστημα επενδύει κατά κόρον στην κατανάλωση, υποχρηματοδοτώντας τις παραγωγικές δραστηριότητες. Το αποτέλεσμα αυτής της ανοησίας ανακλάται στην ανελέητη υποτιμολόγηση υπερτιμημένων σε φρικαλέα επίπεδα αξιών στις αγορές. Παρά τους παροδικούς ανοδικούς σπασμούς και τις φρούδες ελπίδες για επιστροφή σε προγενέστερες καταστάσεις, το φαινόμενο δεν ανακόπτεται.

Ο μόνος βιώσιμος τρόπος εξόδου εστιάζεται στην ενίσχυση της παραγωγής σε ολόκληρο το φάσμα της οικονομίας, που συνεπάγεται παραγωγή περισσοτέρων και ποιοτικά ανώτερων αγαθών και υπηρεσιών με μικρότερα κεφάλαια, μειωμένη ένταση εργασίας και περιορισμένη κατανάλωση ενέργειας. Επί σειράν ετών, αντί να ενισχύεται η παραγωγή, απομειώνεται, ενώ από την άλλη πλευρά υλοποιούνται ανώφελες επενδύσεις σε αντιπαραγωγικούς τομείς και ανάλωση τεραστίων δανειακών κεφαλαίων, ουσιαστικά χωρίς λόγο.

Οι πειραματισμοί των Αμερικανών με εμπροσθοβαρή προγράμματα στήριξης αποτελούν θρυαλλίδες έκρηξης ισχυρών πληθωριστικών φαινομένων. Επιπλέον, δεν διαθέτουν δεύτερες και τρίτες γραμμές άμυνας, αλλά ούτε και εφεδρείες, όπως προβλέπουν οι ζοφερές περιστάσεις. Το κακό είναι ότι αυτοί οι πειραματισμοί επηρεάζουν και στην Ελλάδα πολιτικούς και οικονομολόγους που απαιτούν ανάλογες κινήσεις.