Δεκατρία χρόνια μετά, η Κίνα αντιμέτωπη με τη δική της Lehman Brothers

Όχι μόνον στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη και στην Αμερική συνηθίζεται η χρήση της έκφρασης “Παρασκευή και 13” για να χαρακτηρίσει αποφράδες ημέρες. Μία περίεργη όμως ειρωνεία του χρόνου, ίσως φέρει και στις αγορές την ανάλογη έκφραση “Lehman και 13”, από την στιγμή που η πτώση της Evergrande στην Κίνα σημειώνεται στην 13η επέτειο της κατάρρευσης της Lehman Brothers.

Με δεδομένους τους παραλογισμούς που παρατηρούνται κατά περιόδους στις αγορές, το γεγονός ότι ένας ακόμα γιγαντιαίος κατασκευαστικός όμιλος αντιμετωπίζει δεινά προβλήματα ρευστότητας, δεν αποτελεί πρωτοφανές συμβάν. Το παράδοξο πηγάζει από το γεγονός ότι η οντότητα που αναμένεται να αναλάβει τα ηνία του υπερχρεωμένου ομίλου είναι το κινεζικό δημόσιο, με μία κίνηση που δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία του.

Μέχρι στιγμής οι ρυθμιστικές αρχές της κινεζικής κεφαλαιαγοράς ενημερώνουν τους βασικούς δανειστές της Evergrande πως δεν πρόκειται να αποπληρωθούν οι τόκοι των δανείων για τον μήνα Σεπτέμβριο, ενώ η διαθέσιμη ρευστότητα της τάξης των 13,45 δισ. δολαρίων θα διοχετευθεί προς την κατεπείγουσα ολοκλήρωση των οικιστικών της προγραμμάτων σε εξέλιξη.

Όμως η αδυναμία αποπληρωμής υποχρεώσεων παραπέμπει αυτόματα σε πιστωτικό γεγονός, παρά το γεγονός ότι ο όμιλος διαπραγματεύεται με τους πιστωτές και τους προμηθευτές του για παρατάσεις των χρόνων αποπληρωμής, αν και με δεδομένο ότι δεν πρόκειται έως το τέλος Σεπτεμβρίου να αποπληρώσει την δόση ενός τουλάχιστον δανείου, η πτώχευση φαντάζει αναπόφευκτη. Η διοίκηση του ομίλου έχει προσφύγει πάντως στον οίκο συμβούλων Houlhan Lokey, συγκεντρώνοντας παράλληλα έμπειρους οικονομοτεχνικούς και νομικούς συμβούλους για να διαχειρισθεί τα προβλήματα του δανεισμού της και την ενδεχόμενη πτώχευση.

Διαμαρτυρίες για τις ζημιές της Evergrande

Παράλληλα οι αρχές της κινεζικής κεφαλαιαγοράς προχωρούν στην προετοιμασία σχεδίων αναδιάρθρωσης του δανεισμού του, ενώ η κινεζική κυβέρνηση παραμένει σιωπηλή ως προς τις προθέσεις της, με συνέπεια οι πιστωτές του να τρομοκρατούνται με τις πιθανές καταστροφικές τους ζημίες, οι ομολογιούχοι να εκτιμούν μηδαμινές πιθανότητες διάσωσης και οι αναρίθμητοι μικροεπενδυτές να πολιορκούν εξοργισμένοι τα γραφεία, απαιτώντας τα χρήματά τους.

Ένα μεγάλο εμπόδιο για την επιβίωσή της εταιρείας αφορά τους τόκους ομολόγων ύψους 83 δισ. δολαρίων που οφείλουν να καταβληθούν έως τα τέλη Σεπτεμβρίου. Ήδη οι αρχές του χρηματιστηρίου του Χονγκ-Κόνγκ και η τοπική κυβέρνηση δεν έχουν αποδεχθεί το αίτημα του δισεκατομμυριούχου και ιδρυτή της Evergrande, Hui Ka Yan, για μία συντονισμένη διάσωσή της. Δυστυχώς, το περίπλοκο πλέγμα των υποχρεώσεών της σε τράπεζες, ομολογιούχους, προμηθευτές και αγοραστές κατοικιών, εξελίσσεται σε μία από τις μεγαλύτερες πηγές συστημικών κινδύνων για την δεύτερη σε μέγεθος οικονομία του πλανήτη.

Η αποτυχία του ομίλου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του προκαλεί μεγάλες διαδηλώσεις στην Κίνα από αγοραστές κατοικιών, μικροεπενδυτές αλλά και από το προσωπικό του, αυξάνοντας τους κινδύνους μίας ευρύτερης κοινωνικής αναταραχής εάν αφεθεί σε μία καταστροφική περιδίνηση. Η διοίκησή του δηλώνει ότι δεν έχει την δυνατότητα έγκαιρης αποπληρωμής χρεών, ούτε έχει την σύμφωνη απόφαση των πιστωτών του για να παρατείνει τις υποχρεώσεις του σε εύθετο χρόνο, ή κάποιο άλλο εναλλακτικό πρόγραμμα διάσωσης.

Τα υψηλής απόδοσης σκιώδη τραπεζικής υφής χρηματοοικονομικά προϊόντα με ετήσια απόδοση ακόμα και 13%, κεραυνοβολούν την Evergrande, με τους επενδυτές και το προσωπικό της να διαμαρτύρονται για τις ζημίες που έχουν υποστεί και τις καθυστερήσεις πληρωμών σε επενδύσεις που είχαν διαφημισθεί ως απολύτως ασφαλείς.

Ασιατικό τραπεζικό σύστημα και Κίνα

Τα προϊόντα αυτά συνήθως αφορούν τίτλους επενδυτικών τραπεζών, τιτλοποιημένα δάνεια, τίτλους επενδύσεων χρηματαγορών, συμβόλαια επαναγοράς, τοποθετήσεις σε κεφάλαια αναχαίτισης κινδύνων, αποτελώντας ένα ενδιάμεσο τραπεζικό σύστημα που διευκολύνει τις πιστώσεις σε διεθνές επίπεδο, που δεν ελέγχεται από τις ρυθμιστικές αρχές του τραπεζικού κλάδου. Το αρνητικό κλίμα που δημιουργείται ίσως πιέσει την κινεζική κυβέρνηση να παρέμβει πυροσβεστικά για την διάσωση του ομίλου, πιθανότητα που ενισχύεται και από το γεγονός ότι το Πεκίνο θέτει σε επίπεδο υψηλής προτεραιότητας το θέμα της κοινωνικής σταθερότητας.

Περισσότεροι από 70.000 χιλιάδες άνθρωποι έχουν επενδύσει στα συγκεκριμένα προϊόντα, στα οποία οφείλονται δόσεις που λήγουν τον Σεπτέμβριο ύψους 6,2 δισ. δολάρια, πρόβλημα που επιχειρείται να επιλυθεί με προσφορά γενναίων εκπτώσεων στα ακίνητα που κατασκευάζονται από τον όμιλο. Οι επενδυτές έχουν δυνατότητα αγοράς κατοικίας με έκπτωση 28%, γραφεία με αντίστοιχη 46% και χώρους στάθμευσης με έκπτωση 52%, έναντι των βραχυπρόθεσμων οφειλών του ομίλου, λόγω των τίτλων που κατέχουν.

Έως τα μέσα Σεπτεμβρίου η πτώση της Evergrande είχε αποτελέσει ένα φαινόμενο σε εξέλιξη αργής κίνησης, για το οποίο ο διευθυντής συναλλαγών της Forte Securities Keith Temperton, παρατηρεί πως η εκδήλωσή του πλήττει οδυνηρά τις τράπεζες της Ασίας, που θα απαιτήσουν μία δεκαετία για την επάνοδό τους στην κατάσταση προ της κρίσης. Η επικοινωνιακή διαχείριση μέχρι στιγμής κρίνεται ιδιαίτερα θετική, από την στιγμή που οι άσχημες ειδήσεις δημοσιοποιούνται σταδιακά, χωρίς τυμπανοκρουσίες, αν και οι διαδηλώσεις των μικροεπενδυτών αναπόφευκτα προκαλούν τον εντυπωσιασμό της κοινής γνώμης.

Όμως σε πείσμα του γεγονότος ότι το Πεκίνο έχει επιτύχει να παρατείνει την περίοδο της κατάρρευσης, παρουσιάζοντας μία σταδιακή αρνητική εξέλιξη, η Evergrande δεν έχει την δυνατότητα να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Η αναστολή διαπραγμάτευσης των ομολόγων της σηματοδοτεί την τελική πράξη του δράματος και οριστικοποιεί το γεγονός ότι τουλάχιστον 300 δισ. δολάρια πρόκειται να εξαφανισθούν για πάντα από την αγορά.

Αρνητικές εξελίξεις

Στις 30 Σεπτεμβρίου πάντως ο όμιλος πραγματοποιεί διαδικτυακή δημοπρασία για επενδυτές που πρόκειται να προτιμήσουν κάποιο ακίνητο αντί της αποπληρωμής οφειλών με λήξη τον ίδιο μήνα. Η περίεργη αυτή συναλλαγή, δηλαδή ακίνητα αντί χρέους, δεν καλύπτει την σκληρή πραγματικότητα που πλήττει την ήδη τραυματισμένη κινεζική αγορά ακινήτων, όπου οι νέες πωλήσεις γης τον Αύγουστο καταβαραθρώνονται με απώλειες της τάξης του 90% στην αρχική τους αξία.

Η οπωσδήποτε αρνητική εξέλιξη πιέζει ασφυκτικά κι άλλους κατασκευαστές, προκαλώντας μία επικίνδυνη διάχυση σε έναν τομέα που αποτελεί περισσότερο από το 25% της οικονομικής παραγωγής στην χώρα. Με τον φόβο μίας ανεξέλεγκτης πλέον διασποράς να διαφαίνεται στον ορίζοντα, από τις εταιρείες ακινήτων, στους μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους και τελικά στις τράπεζες, επαπειλούνται αλυσιδωτές ζημίες από την στιγμή που έως από τον Μάρτιο του 2020 έως τον Ιούνιο του 2021 έχουν αγορασθεί ομόλογα και μετοχές κυρίως του κατασκευαστικού κλάδου αξίας 527 δισ. δολάρια από τις διεθνείς αγορές.

Η κατάσταση εγκυμονεί μία εφιαλτική εξέλιξη με τον όμιλο να οδηγείται σε ανεξέλεγκτη χρεωκοπία, με συνέπεια να αναδύεται η απειλή μίας μεγάλης χρηματοοικονομικής κρίσης, αν και προς το παρόν το Πεκίνο δεν αποκαλύπτει τις προθέσεις του, στην περίπτωση που η καταστροφική περιδίνηση της Evergrande συνεχισθεί χωρίς να υπάρξουν αντιδράσεις.

Η σιωπή της κινεζικής ηγεσίας προκαλεί επικίνδυνους τριγμούς και φοβίες για μία ανεξέλεγκτη πτώχευση που αναπόφευκτα θα πλήξει τις αγορές, αρχικά της Ασίας-Ειρηνικού και σταδιακά και τις υπόλοιπες. Η πλειοψηφία των αναλυτών προσπαθεί απεγνωσμένα να διαβλέψει τα όρια ανοχών της κινεζικής κυβέρνησης και ειδικά του οικονομικού της επιτελείου, που πιέζεται ισχυρά από τις πρώτες ενδείξεις της διάχυσης (ο μεγαλύτερος ασφαλιστικός οργανισμός Ασίας-Ειρηνικού λόγου χάρη, ο Ping Ang έχει σωρευτικές απώλειες της τάξης το 8% σε μόλις δύο συνεδριάσεις).

Τί φοβάται το Πεκίνο

Επιπλέον έχει να αντιμετωπίσει το διογκούμενο κύμα οργής κυρίως των μικροεπενδυτών που απειλούνται με καταστροφικές απώλειες. Κατά τον διευθυντή της επενδυτικής τράπεζας του Πεκίνου Chanson & Co., Shen Meng, η πτώχευση της Evergrande αποτελεί συστημικό κίνδυνο πρώτου μεγέθους. Οι απόπειρες των πιστωτών της να ανακτήσουν τα κεφάλαιά τους πυροδοτεί κύμα πωλήσεων στοιχείων του ενεργητικού της, κυρίως κατοικιών, με συνέπεια να πλήττεται δραματικά η αγορά ακινήτων, με πολλές πιθανότητες να προκληθούν και μαζικές πωλήσεις πανικού στις κεφαλαιαγορές.

Με την λήξη του πρώτου εξαμήνου, ο όμιλος έχει υποχρεώσεις της τάξης των 202 δισ. δολαρίων από απαιτήσεις ολοκλήρωσης της κατασκευής τους για να τις παραδώσει σε 1.400.000 ιδιοκτήτες. Κατά τον επικεφαλής των στρατηγικών αναλυτών της Bocom International, Hao Hong, εάν το απόθεμα αυτό καταλήξει ανεξέλεγκτα στην αγορά ακινήτων θα συμπιέσει δραματικά τις τιμές της.

Μία εξέλιξη αυτής της μορφής πρόκειται να επιφέρει καταστροφικές συνέπειες στην κινεζική οικονομία, από την στιγμή που η αγορά των ακινήτων αποτελεί το 70% της καθαρής αξίας του συνόλου των ακινήτων της χώρας. Εάν δεν υπάρξει παρέμβαση από το Πεκίνο, η αγορά θα εκτιμήσει αδυναμία των αρχών να ανταποκριθούν, με αποτέλεσμα να περιθωριοποιηθούν οι έστω και ασαφείς προς το παρόν άλλες εναλλακτικές λύσεις. Οι περισσότεροι πιθανολογούν πως η κυβέρνηση δεν επιθυμεί επανάληψη του καταστροφικού φαινομένου της Lehman Brothers, εκτιμώντας πως οι ρυθμιστικές αρχές πρόκειται να σχεδιάσουν έναν μηχανισμό αναδιάρθρωσης των υποχρεώσεών της, περιορίζοντας στο ελάχιστο τον συστημικό κίνδυνο.

Η μεγαλύτερη φούσκα της αγοράς

Ούτως ή άλλως το Πεκίνο έχει διασώσει το 2019 την μεγάλη τράπεζα Baoshang, την οποία φέρει υπό τον έλεγχο του δημοσίου και το 2020 διασώζει λόγω της πανδημίας τον όμιλο HNA Group, που αποτελεί τον μεγαλύτερο ταξιδιωτικό οργανισμό της χώρας. Επιπλέον, κατά το 2020 αναδιαρθρώνει 700 εταιρείες για να αποφύγει πτωχεύσεις μεσούσης της πανδημίας και αναμφίβολα ο Κινέζος πρόεδρος προβληματίζεται με τον οποιονδήποτε σοβαρό οικονομικό και κοινωνικό κίνδυνο που απειλεί την χώρα του.

Επιπλέον οι χρονικές συγκυρίες δεν θεωρούνται ιδιαίτερα ευνοϊκές, με την ανάπτυξη να κινείται σε επίπεδα ελαφρά χαμηλότερα από τα προβλεπόμενα, τον εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ να μην εμφανίζει ακόμα σημεία αποκλιμάκωσης και την σύγκρουση της ηγεσίας με τα διευθυντικά στελέχη της αγοράς στον ιδιωτικό κυρίως τομέα, να συντηρείται επικίνδυνα.

Κατά τον πρώην διευθυντή της Επιτροπής Τραπεζικών και Ασφαλιστικών Ρυθμιστικών Αρχών, Yu Yong, η οποιαδήποτε μορφή διάσωσης οφείλει να σχεδιασθεί με εξαιρετική προσοχή, ώστε να διατηρηθούν οι απαραίτητες ισορροπίες στην υποστήριξη της Evergrande. Κατά τον ίδιο, (διευθύνει πλέον το τμήμα διαχείρισης κινδύνων στο Αγροτικό Ταμείο Ασφαλίσεων και Αντασφαλίσεων), η αγορά ακινήτων στην Κίνα έχει δημιουργήσει την μεγαλύτερη φούσκα της αγοράς. Εάν συμβεί ένα αρνητικό συμβάν μεγάλου βάθους θα δημιουργήσει έναν εξαιρετικά μεγάλο συστημικό κίνδυνο για την κινεζική οικονομία.