Δεν είναι οι μισθοί μεγάλοι, η προστιθέμενη αξία είναι μικρή…

Σε απλούς όρους, η προστιθέμενη αξία είναι η διαφορά μεταξύ της τιμής πώλησης ενός προϊόντος και του κόστους των πόρων και των διαδικασιών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του. Συνεπώς, είναι αναμενόμενο να επιδιώκεται η μείωση του κόστους που αφορά σε πόρους (α΄ και β΄ ύλες, εξοπλισμός, εγκαταστάσεις, μισθοί) και διαδικασίες (παραγωγής, λογιστικής, μάρκετινγκ κλπ.). Μέσα, όμως, από μια διαδικασία προσδιορισμού του ρόλου κάθε στοιχείου της ενδιάμεσης κατανάλωσης, ώστε να αποφεύγεται το οριζόντιο “κούρεμα” ή η “αποψίλωση” των στοιχείων με αξιοσημείωτο αντίκτυπο προστιθέμενης αξίας.

Αφαιρώντας τις ενδιάμεσες εισροές προκύπτει η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία και από αυτή (αφαιρώντας) τις αποδοχές των εργαζομένων (μισθοί και ημερομίσθια), τους φόρους μείον τις επιδοτήσεις στην παραγωγή και την ανάλωση παγίου κεφαλαίου (αποσβέσεις), υπολογίζεται το καθαρό λειτουργικό πλεόνασμα, δηλαδή, το κέρδος. Όσο μεγαλύτερη, λοιπόν, είναι η προστιθέμενη αξία τόσο μεγαλύτερο και το κέρδος!

Χωρίς τη διαμεσολάβηση του ανθρώπινου παράγοντα δεν μπορεί να υπάρξει δημιουργία αξίας, ούτε και καλύτερο λειτουργικό αποτέλεσμα για την επιχείρηση. Ένα στελεχιακό δυναμικό με υψηλό βαθμό παραγωγικότητας (αποδοτικότητα+αποτελεσματικότητα) συνιστά βασικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα –όπως σε κάθε ευκαιρία τονίζουμε– το οποίο τελικά προσθέτει στο τελικό αποτέλεσμα.

Θέτοντάς το διαφορετικά, υφίσταται ισχυρή αλληλεξάρτηση μεταξύ λειτουργικού κέρδους και ανθρώπινου δυναμικού, του οποίου η βελτίωση –στο ίδιο επίπεδο τουλάχιστον με την εξέλιξη της τεχνολογίας– συνιστά συνθήκη εκ των ων ουκ άνευ για μια βιώσιμη πορεία. Στην προσπάθεια αυτή, είναι συνετό να γίνει αποδεκτό ότι μέρος της επένδυσης στους ανθρώπους αποτελεί και η αναγνώριση (εύσημα, εκτίμηση, αμοιβή, προαγωγή) η οποία αξίζει πολλά κοστίζοντας λίγα, σε αντίθεση με την παραγνώριση που κοστίζει πολλά, αποφέροντας ελάχιστα ή ζημιώνοντας την οργάνωση.

Επιχειρηματικότητα χαμηλής πτήσης

Οι εκφάνσεις της επιχειρηματικότητας στη χώρα μας περιορίζονται ιστορικά στη χαμηλή προστιθέμενη αξία, καθόλου τυχαία. Αυτό συμβαίνει αφενός στο πλαίσιο μιας εθνικής στρατηγικής λειτουργίας στο περιθώριο ισχυρότερων οικονομιών, αφετέρου ως συνέπεια επιλογής του πρόσκαιρου (κάλιο γαϊδουρόδενε) έναντι του μακροπρόθεσμου (παρά γαϊδουρογύρευε) ένεκα της μεγάλης ρευστότητας του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

Θέτοντάς το διαφορετικά, όταν με αλλοπρόσαλλες αποφάσεις κυβερνήσεων, ως αποτέλεσμα της ολιγωρίας ή σκοπιμότητας της ολιγαρχίας, υφίσταται ο κίνδυνος οι επιχειρηματίες να βρεθούν εκτεθειμένοι και σε αδυναμία κάλυψης καινοφανών υποχρεώσεων, είναι αναμενόμενο να επιλέγουν την τακτική “ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε” και το υπόλοιπό της στους επόμενους. Συνεπώς, η μικρή κεφαλαιακή σύνθεση πιστώθηκε ως συνετή κίνηση ώστε σε περίπτωση κατάρρευσης “ποιος ο κάβουρας, ποιο το ζουμί του”, με στρατηγική επιδίωξη την ένταξη σε κάποια συντεχνία (υπάρχουν ακόμη) όπου τα κέρδη είναι δυσανάλογα προς τον ανειλημμένο κίνδυνο!

Στους καιρούς που διάγουμε τόσο η μικρή κεφαλαιακή σύνθεση όσο και η συντεχνιακή προστασία υπόκεινται σε έντονη αμφισβήτηση: η πρώτη με μετάθεση της ισχύος από το χρηματικό στο διανοητικό κεφάλαιο και η δεύτερη λόγω πιέσεων της ΕΕ για την πλήρη κατάργηση των συντεχνιών (μονοπώλια και κεκαλυμμένα καρτέλ, μόνο). Δεδομένου ότι το διανοητικό κεφάλαιο είναι αποτέλεσμα επένδυσης μακράς πνοής είναι δύσκολο ως αδύνατο να καταστεί παραγωγικό σε επιχειρήσεις βραχυχρόνιου ορίζοντα. Με άλλα λόγια, αυτοί που έχουν φτερά δεν αρκούνται σε πτήσεις χαμηλής προστιθέμενης αξίας!

Χαμηλή προστιθέμενη αξία

Στην ιδανική δε περίπτωση ενός καλά ρυθμισμένου και πραγματικά ανταγωνιστικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, είναι βέβαιο –όπως δείχνουν οι έρευνες σε άλλες χώρες– ότι θα δημιουργούσαν συνθήκες πτήσης σε μεγαλύτερα ύψη, χωρίς να περιμένουν τα επιδόματα (με δανεικά) των “φιλεύσπλαχνων” κυβερνήσεων των οποίων στρατηγικός στόχος είναι η καθήλωση σε καθεστώς νωχελικότητας, επαιτείας ή και παραίτησης από δράσεις όπου περιορίζεται η φοροκλοπή.

Η χώρα χρειάζεται πολύ μεγαλύτερο αριθμό επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται ήδη –σε πείσμα των καιρών– με low profile, low voice and no noise κάνοντας τη δουλειά τους ευφυώς, επενδύοντας σε ανθρώπους που κι αυτοί επένδυσαν στον εαυτό τους, επιδιώκοντας να δημιουργήσουν ομάδες κι όχι αυλές, αναγνωρίζοντας και ανταμείβοντας τους συνεργάτες τους.

Έτυχα να συνεργαστώ με επιχειρηματία ο οποίος, πέρα από τους στόχους της εταιρίας του, είχε βάλει στόχο στο λειτουργικό της κόστος, παρέχοντας ως bonus τη διαφορά μεταξύ αυτού και του μικρότερου ποσοστού. Η υπέρβασή του, όπως ήταν αποδεκτό, καλυπτόταν από τις έξτρα παροχές μας. Πόσοι από τους επιχειρηματίες μας γνωρίζουν το λειτουργικό τους κόστος, ώστε να ξέρουν τί να βελτιώσουν για να αυξήσουν την προστιθέμενη αξία αντί να προσβάλλουν την αξία των συνεργατών τους, μειώνοντας μισθούς;