Ωρολογιακή βόμβα απειλεί την τουρκική οικονομία

Γράφει ο Κώστας Μελάς  – 

Η συνεχής επεκτατική πολιτική (μέσω πιστωτικής επέκτασης και επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής) που ακολουθεί ο Ερντογάν προκαλεί αύξηση του πληθωρισμού και διατήρησή του σε πολύ υψηλά επίπεδα σε σχέση με τους στόχους της Κεντρικής Τράπεζας. Παράλληλα προκαλεί και συνεχή διολίσθηση της λίρας σε σχέση με το δολάριο και το ευρώ. Πρόκειται για εξελίξεις που σηματοδοτούν συνεχή απώλεια της αγοραστικής δύναμης των Τούρκων που διατηρούν τις αποταμιεύσεις τους σε εγχώριο νόμισμα στο τραπεζικό σύστημα και υπονομεύουν την τουρκική οικονομία.

Σύμφωνα με τα ημερήσια στοιχεία που μας παρέχει ο οργανισμός Banking Regulation and Supervision Agency (BDDK), οι συνολικές καταθέσεις στις τουρκικές τράπεζες ανέρχονται σε 1,875 τρισ. τουρκικές λίρες (περίπου 467 δισ. δολάρια) στις 18 Μαρτίου. Από αυτές το 46,32% είναι καταθέσεις σε συνάλλαγμα και μεταφράζεται σε 870,116 δισ. δολ. Οι καταθέσεις αυτές του τύπου παρουσιάζουν αύξηση τα τελευταία έτη. Για παράδειγμα την τελευταία μέσα του 2015 αυτές ανέρχονταν στο 44,18% του συνόλου ενώ το 2016 αντίστοιχα κυμάνθηκαν στο 43,0%.

Εν τω μεταξύ θα παρατηρήσουμε ότι επικρατεί η ίδια τάση και στα στοιχεία ενεργητικού του τραπεζικού συστήματος σε συνάλλαγμα (ξένο νόμισμα). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρική Τράπεζας της γείτονος, το μέγεθος αυτό αυξήθηκε σε 208 δισ. δολάρια (23 Φεβρουαρίου 2018) έναντι 180 δισ. δολαρίων την ίδια περίοδο του προηγουμένου έτους. Δηλαδή αυξήθηκαν κατά 14,42%. Από αυτά, 154 δισ. δολάρια ανήκουν σε άτομα που διαμένουν στην Τουρκία. Τα 67 δισ. δολάρια ανήκουν σε τοπικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις και τα οποία είναι αυξημένα κατά 21,35% έναντι της ίδιας περιόδου τον προηγούμενο χρόνο που ήταν 54 δισ. δολάρια.

Η αυξητική τάση προς καταθέσεις και υπόλοιπα στοιχεία του ενεργητικού σε συνάλλαγμα δείχνει με σαφήνεια την έλλειψη εμπιστοσύνης των Τούρκων πολιτών και επιχειρήσεων προς το εγχώριο νόμισμα. Υπενθυμίζω εδώ, ότι λίγο πριν από τη μεγάλη οικονομική κρίση που χτύπησε την τουρκική οικονομία το 2001, οι καταθέσεις σε συνάλλαγμα είχαν φθάσει στο 57,0%. Επίσης το ύψος των επιτοκίων που προσφέρουν οι τουρκικές τράπεζες για καταθέσεις σε συνάλλαγμα, περίπου 4,0%, είναι επίσης ένα ακόμη δείγμα των υπαρκτών προβλημάτων στην οικονομία αλλά και στο τραπεζικό σύστημα.

Οι αιτίες της δυσπιστίας

Παράλληλα μια σειρά από μακροοικονομικά μεγέθη δείχνουν ότι τα πραγματικά δεδομένα υποστηρίζουν αυτή την συμπεριφορά. Ο ρυθμός πληθωρισμού βρίσκεται στο 10,26% ενώ το Μεσοπρόθεσμο Οικονομικό Πρόγραμμα που ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2017 προβλέπει ρυθμό πληθωρισμού 7,0%. Στο ίδιο πρόγραμμα η ισοτιμία του νομίσματος προς το δολάριο υπολογίζεται κατά μέσο όρο σε 3,73/1, ενώ αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο 3,88/1 και σύντομα προβλέπετε να φθάσει στο 4/1. Η εξέλιξη των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) επίσης είναι χαρακτηριστική, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

Επίσης, και τον Ιανουάριο του 2018 το ύψος των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων ήταν μειωμένο (149 εκατομμύρια δολάρια) σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2017 που ήταν στα 437 εκατομμύρια. Η δε απόδοση των δεκαετών ομολόγων του τουρκικού κράτους έφθασε στο 13,2%.

Το εξωτερικό χρέος του ιδιωτικού τομέα, επίσης, αυξήθηκε κατά 22 δισ. δολάρια το προηγούμενο έτος φθάνοντας στα 238,9 δισ. δολάρια. Το ύψος των χρεολυσίων που χρειάζεται να αναχρηματοδοτηθούν ή να πληρωθούν το 2018 ανέρχονται σε 70,2 δισ. δολάρια. Πάνω από το 55,0% εξ αυτών ανήκουν στον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Αδυναμία παρέμβασης

Το συνολικό εξωτερικό χρέος του ιδιωτικού και ειδικά το βραχυπρόθεσμο αποτελεί μια διαρκή απειλή για την τουρκική οικονομία, διότι εξαρτάται από την κατάσταση των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών. Ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκύψει σημαντική επιβάρυνση από οποιαδήποτε δυσμενή εξέλιξη στις χρηματοπιστωτικές αγορές, ή από την χειροτέρευση των θεμελιωδών μεγεθών της τουρκικής οικονομίας.

Η Κεντρική Τράπεζα της χώρας αδυνατεί να παρέμβει δραστικά με όσα μέσα διαθέτει, διότι βρίσκεται αντιμέτωπη με τον πρόεδρο Ερντογάν ο οποίος ανθίσταται σθεναρά στην οποιαδήποτε αύξηση των επιτοκίων και μάλιστα επιδιώκει τη μείωσή τους, προκειμένου να συνεχιστεί η πλασματική μεγέθυνση του ΑΕΠ. Συμπερασματικά, η τουρκική οικονομία διανύει δύσκολη περίοδο.