EastMed: Ο αγωγός που δημιουργεί τετελεσμένο υπέρ της Ελλάδας

Η κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού EastMed για τη μεταφορά του κοιτάσματος φυσικού αερίου Levathian από το Ισραήλ, μέσω των ΑΟΖ της Κύπρου και της Ελλάδας στην Ιταλία και από εκεί στην Ευρώπη, κυοφορείται εδώ και περισσότερο από 8-9 χρόνια. Η εξοργιστική επιθετικότητα του Ερντογάν απέναντι στο Ισραήλ και στις ΗΠΑ, με τελευταία πράξη την ενέργεια του να χαράξει μια παράλογη γραμμή ΑΟΖ που να περνά λοξά από τα νότια του Καστελλόριζου και ανατολικά της Ρόδου και της Κρήτης, επιτάχυνε τις σχετικές εξελίξεις.

Έτσι, στις 2 Ιανουαρίου του 2020 υπογράφεται στην Αθήνα η Διακρατική Συμφωνία για τον East Med μεταξύ Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου από τους Πρωθυπουργούς Κυριάκο Μητσοτάκη, Μπέντζαμιν Νετανιάχου και Νίκο Αναστασιάδη. Η συμφωνία, την οποία προβλέπεται να συνυπογράψει και ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζουζιέπε Κόντε, βρίσκεται υπό την υψηλή προστασία των ΗΠΑ, των οποίων η Γερουσία έχει πρόσφατα ψηφίσει τον σχετικό νόμο EastMed Act, μαζί με την ακύρωση της πώλησης των F-35 στην Τουρκία και την άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο.

Πρόκειται για μια εξέλιξη τεράστιας γεωπολιτικής σημασίας, που αλλάζει τις ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή υπέρ της Ελλάδας και της Κύπρου. Η υπόθεση του EastMed έχει τις ρίζες της στο 2010-11 όταν ανακαλύφθηκε στην ΑΟΖ του Ισραήλ το κοίτασμα Levathian. Πριν από επτά χρόνια, το 2012, αναφέρθηκα στο σημαντικότατο αυτό θέμα στο βιβλίο μου “Η απομυθοποίηση του ευρώ”, (Εκδόσεις Λιβάνη, σελ 61-62), με προσεκτική διαχείριση απόρρητων στοιχείων που βρέθηκαν στη διάθεσή μου.

Εκεί επισημαίνεται η σημασία του Καστελλόριζου για τον συγκεκριμένο υποθαλάσσιο αγωγό και το έντονο ενδιαφέρον του Ισραήλ για να ενωθεί η δική του ΑΟΖ με αυτήν της Κύπρου με την ΑΟΖ της Ελλάδας. Στο ίδιο βιβλίο παρατίθενται τα ακόλουθα που είναι σήμερα ποιο επίκαιρα από ποτέ:

«Οι σημερινές διεθνείς γεωπολιτικές ισορροπίες και ειδικότερα η όξυνση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ, δύσκολα θα επιτρέψουν την αποκοπή της ΑΟΖ του Καστελλόριζου από την Ελλάδα. Οι Τούρκοι δεν τολμούν να συγκρουστούν με τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του Ισραήλ, που ενδιαφέρονται για τη διασφάλιση των ενεργειακών κοιτασμάτων της περιοχής και βλέπουν την Ελλάδα, μέσω της δημιουργίας κοινής ΑΟΖ, ως ενεργειακή διέξοδο προς την Ευρώπη. Η έννοια της υφαλοκρηπίδας που αποτελούσε παλαιότερη διένεξη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, έχει υπερκεραστεί από αυτήν της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.

Τα νέα δεδομένα

»Η ΑΟΖ είναι η θαλάσσια περιοχή πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης μέχρι 200 ναυτικά μίλια, μέσα στα οποία το παράκτιο κράτος, ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα για την εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών ζώντων ή μη, των υδάτων, του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας. Παράλληλα, η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά (Αρθρο 121, παράγραφος 2) ότι, όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ, οι οποίες, όπως και η υφαλοκρηπίδα ενός νησιού, καθορίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως και οι ηπειρωτικές περιοχές.

»Ο χάρτης που παρατίθεται εδώ, οριοθετεί την ΑΟΖ της Ελλάδας και των γειτονικών χωρών με βάση το δίκαιο της θάλασσας. Με τα νέα δεδομένα καταργείται η γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας και καθίστανται ανίσχυρα τα επιχειρήματα της Τουρκίας, ότι δηλ. τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου δε διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι επικάθονται πάνω στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας. Τη νέα σύμβαση για την ΑΟΖ μέχρι πρόσφατα (σημ. έτος 2012 ), έχουν επικυρώσει 157 χώρες, μεταξύ των οποίων η Κύπρος, η Ελλάδα, το Ισραήλ, η ΗΠΑ, η Ρωσία κ.λπ., με εξαίρεση την Τουρκία και τη Βενεζουέλα, επειδή οι χώρες αυτές έχουν μπροστά τους νησιά που δεν τους ανήκουν με συνέπεια τον περιορισμό της δικής τους ΑΟΖ.

»Η βασική επιδίωξη της Τουρκίας, όπως φαίνεται από τους δύο χάρτες εδώ, είναι να αποκόψει την επαφή των ΑΟΖ της Κύπρου και του Ισραήλ με αυτήν της Ελλάδας, πράγμα που πολύ δύσκολα θα γίνει ανεκτό, σύμφωνα με τη σημερινή διεθνή ισορροπία δυνάμεων. Το όλο ζήτημα είναι μείζονος σημασίας, αφορά άμεσα το οικονομικό και πολιτικό μέλλον της χώρας μας και ενισχύει τις όποιες δυνατότητές της για αυτοδύναμη ανάπτυξη στα πλαίσια των διεθνών γεωπολιτικών ισορροπιών».

Και η κατάληξη σήμερα

Αυτά γράφηκαν στο βιβλίο που εκδόθηκε το 2012, αλλά και σε σχετικά άρθρα με προσεκτική διαχείριση των απόρρητων πληροφοριών που είχα στη διάθεσή μου, οχτώ ολόκληρα χρόνια πριν από σήμερα. Στο μεταξύ οι εξελίξεις έτρεχαν και είναι προφανές ότι έγιναν κρούσεις προς στην Τουρκία για να μην εμποδίσει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, την κατασκευή του αγωγού.

Όμως, η γενικότερα συγκρουσιακή πορεία του Ερντογάν και ειδικότερα η παρανοϊκή ανακήρυξη της “λοξής” τουρκικής ΑΟΖ με αυτήν της Λιβύης, ακύρωσε τις προσπάθειες συνεννόησης που έκαναν οι ΗΠΑ και το Ισραήλ μαζί του για τη διευθέτηση του αγωγού προς την Ευρώπη. Έτσι, τώρα ο EastMed αποτελεί γεγονός που αναγορεύει άτυπα την ένωση της ελληνικής ΑΟΖ με αυτήν της Κύπρου και του Ισραήλ, με κατοχύρωση της ελληνικότητας της υφαλοκρηπίδας του Καστελλόριζου. Και αυτό χωρίς οι ελληνικές κυβερνήσεις να έχουν ανακηρύξει επισήμως ΑΟΖ, όπως δικαιούται να κάνει η χώρα μας.

Προς την κατεύθυνση αυτή μας είχε πρόσφατα προϊδεάσει μεταξύ άλλων και ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζέφρεϊ Πάιατ δηλώνοντας ότι κατοικημένα νησιά έχουν δική τους ΑΟΖ σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας. Προφανώς, το Δίκαιο της Θάλασσας και γενικότερα το διεθνές δίκαιο, είναι περισσότερο ισχυρό όταν τυχαίνει να συμπλέει με τα συμφέροντα των ισχυρών!

Επισημαίνεται εδώ ότι η Ουάσινγκτον, εκτός των άλλων, ενδιαφέρεται εντόνως για
την υποβάθμιση του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 1 και του υπό κατασκευή Nord
Stream 2 με τους οποίους η Ρωσία εξάγει φυσικό αέριο στην κεντρική και βόρεια
Ευρώπη.

Τελικά, η προκλητική και άστοχη επιθετικότητα του Ερντογάν οδήγησε σε αυτό το ιστορικό γεγονός τεράστιας γεωπολιτικής σημασίας προς όφελος των ελληνικών συμφερόντων. Πρόκειται για ένα από τα λίγα καλά νέα για τη χώρα μας, η οποία φτωχοποιείται από τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο και με την ανοχή τους εποικίζεται από τον προκλητικό ανατολικό μας γείτονα, με προοπτική την ισλαμοποίηση και τουρκοποίησή της. Ας ευχηθούμε τα καλά νέα να συνεχιστούν, έχοντας υπόψη την κλασική αρχή ότι “φίλος μας είναι ο εχθρός του εχθρού μας“.