Γεμίσαμε τουρίστες, ψάχνουμε εργαζόμενους…

Στη συνέλευση του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων κοινή διαπίστωση αποτέλεσε ότι κάτι ο πόλεμος στην Ουκρανία (που ήταν σχετικά απρόοπτο γεγονός) κάτι οι απολύσεις επί πανδημίας, κάτι οι χαμηλοί μισθοί που προσφέρονται στον κλάδο, έχει φτάσει σχεδόν Ιούλιος και οι επιχειρηματίες ψάχνονται για εργαζομένους. Οι χαμηλές αμοιβές, με δεδομένο ότι από αυτές οι εργαζόμενοι θα πρέπει να “βγάζουν” και ένα μέρος του χειμώνα, γίνονται απωθητικές για τους εργαζομένους, καθώς συχνά τα ημερομίσθια δεν καλύπτουν ούτε καν τα πάγια έξοδά τους στην περιοχή εργασίας.

Το φαινόμενο αν και διεθνές, καίει πιο πολύ την Ελλάδα, επειδή ουσιαστικά ζει από τον τουρισμό. Η κακή παροχή τουριστικών υπηρεσιών έχει συνέπειες για την επόμενη χρονιά. Παρατηρούνται ουρές και καθυστερήσεις σε όλες τις υπηρεσίες, ενώ χωλαίνει σημαντικά και η καθαριότητα και άλλοι τομείς ζωτικοί για την ικανοποίηση του πελάτη-τουρίστα. Αυτό δεν αφορά μόνον στους τουρίστες από το εξωτερικό, που είναι σημαντικοί για το πορτοφόλι της Ελλάδας. Αφορά και τους Έλληνες, που παρότι οι τιμές φέτος είναι σχεδόν σε όλα τα θέρετρα απαγορευτικές για εκείνους, σε συνδυασμό και με την διπλή αύξηση των ναύλων στα καράβια μέσα σε ενάμισι μήνα, εντούτοις αυτό που αγοράζουν με το υστέρημά τους δεν είναι, εν τέλει, ικανοποιητικό.

Στην ομιλία του για τα προβλήματα στον κλάδο, ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στο ότι πρέπει οι εργαζόμενοι να μένουν ικανοποιημένοι οικονομικά για να πάει καλά η σεζόν για όλους, όμως υπαινίχθηκε ότι μια λύση θα ήταν η πρόσληψη εργαζομένων από το εξωτερικό. Αν όμως ο Έλληνες επιχειρηματίας δεν είναι διατεθειμένος να δώσει ικανοποιητικό μεροκάματο ούτε καν στον Έλληνα εργαζόμενο, που έχει το χαμηλότερο βασικό μισθό στην Ευρώπη, σίγουρα δεν θα καλύψει τις απαιτήσεις αλλοδαπών.

Αν πάλι ο πρωθυπουργός εννοεί να δώσουν οι επιχειρηματίες περισσότερα λεφτά για να “εισάγουν” εργαζομένους, τότε γιατί να μην τα δώσουν εξαρχής σε Έλληνες και να λυθεί το πρόβλημα εκ των ενόντων; Αν τέλος εννοεί να εισαχθούν εργαζόμενοι από χώρες με χαμηλότερο βασικό μισθό, τότε η πρόταση γίνεται ακόμη πιο έωλη.

Ελάχιστες προσλήψεις, εκρηκτική ζήτηση

Όλοι οι ομιλητές παραδέχτηκαν ότι συνιστά μεγάλο πρόβλημα η έλλειψη εργατικού δυναμικού, καθώς σε πολλούς τομείς απαιτείται και ειδίκευση, όπως στους τομείς ασφαλείας. Όμως δεν μακρηγόρησαν διόλου για το επίμαχο θέμα των εκατοντάδων χιλιάδων απολύσεων που έγιναν διεθνώς στη διάρκεια της παρατεινόμενης καραντίνας σε αεροπορικές εταιρίες και μεγάλα τουριστικά γραφεία και ξενοδοχεία. Αυτές οι κενές θέσεις δεν αναπληρώθηκαν εγκαίρως, ενώ ήταν από όλους αναμενόμενο ότι το πρώτο “ελεύθερο καλοκαίρι” μετά τα περιοριστικά μέτρα, θα είχε μεγάλη τουριστική ένταση.

Οι εργαζόμενοι από πλευράς τους αρνούνται και στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες, να γίνονται ουσιαστικά “ρεπατζήδες” ή να πληρώνονται με την σεζόν. Ξέρουν ότι με τόσο χαμηλές αμοιβές θα βγάλουν ίσα τα έξοδά τους στα νησιά ή στα παραλιακά ή και ορεινά θέρετρα όπου θα εργαστούν για ένα δίμηνο. Εν συνεχεία θα τους περιμένει ένας εξαιρετικά δύσκολος χειμώνας με ανεργία και με το κόστος ζωής ήδη αυξημένο κατά 30% σε όλους τους τομείς, ή και 100% στο ρεύμα και στο φυσικό αέριο. Παρόμοιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν –όπως λένε– και οι επιχειρηματίες, καθώς έχουν τριπλασιασθεί τα έξοδά τους και “δεν βγαίνουν”, οπότε αδυνατούν να ικανοποιήσουν οικονομικά τους εργαζόμενους.

Μια πρόταση που έκανε και ο πρωθυπουργός, χωρίς όμως να είναι άμεσα εφαρμόσιμη, είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, ώστε οι εργαζόμενοι να μην ψάχνουν για δουλειά οκτώ μήνες το χρόνο και να ξέρουν ότι θα έχουν απασχόληση για περισσότερο από δύο-τρεις μήνες. Ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε απειλητική την έλλειψη προσωπικού στον κλάδο, καθώς «ο τουρισμός πρέπει να είναι ελκυστικός όχι μόνο στους επισκέπτες αλλά και σε όσους εργάζονται σε αυτόν. Κάτι που παραπέμπει σε καλύτερους μισθούς και όρους εργασίας. Αυτό επιβάλλει η ελεύθερη αγορά αλλά και η κοινωνική ευθύνη. Μόνο ο ευχαριστημένος εργαζόμενος, άλλωστε, γίνεται και παραγωγικός εργαζόμενος, για τον ίδιο και για την επιχείρηση».

Οι αυξήσεις και η τσέπη των επιχειρηματιών

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ανέφερε ότι δεν είναι βέβαιο ότι θα βγάλουν όλες οι επιχειρήσεις επαρκές κέρδος, καθώς εκτός από τα κοσμικά νησιά, υπάρχουν και πολλές άλλες περιοχές της χώρας που περιμένουν να ζήσουν από τον τουρισμό και αυτές «δεν πάνε τόσο καλά όσο παρουσιάζεται ότι τα πάνε από την κυβέρνηση». Επίσης είπε ότι κατά τη γνώμη του αυτό που απειλεί τις τουριστικές επιχειρήσεις δεν είναι το μισθολογικό κόστος, αλλά το ενεργειακό και ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός.

«Υπάρχει τεράστια έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού όπως ακούω», είπε. «Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι συνθήκες εργασίες είναι άσχημες και αυτό δεν αποτελεί αποκλειστική ευθύνη των επιχειρηματιών του τουρισμού, αλλά και της κυβέρνησης που θέτει το πλαίσιο. Αν θέλουμε να έχουμε συνεχή αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό θα πρέπει να μειώσουμε άλλα κόστη και όχι το μισθολογικό. Αυτή τη στιγμή οι τουριστικές επιχειρήσεις δεν πλήττονται από το μισθολογικό κόστος, αλλά από τον τριπλασιασμό του κόστους ενέργειας και τον  πληθωρισμό που τρέχει 11% και από τα προϊόντα που έχουν αυξηθεί φέτος 20% και 30%», είπε ο Αλεξης Τσίπρας.

Κατά τη γνώμη του πρέπει η πολιτεία να φροντίσει να μειωθεί το κόστος των επιχειρηματιών ώστε να μείνουν σε αξιοπρεπή επίπεδα οι αμοιβές των εργαζομένων «και τα κέρδη να επανεπενδύονται στην ελληνική αγορά». Ο υπουργός Τουρισμού, Βασίλης Κικίλιας, κάλεσε τους επιχειρηματίες του τουρισμού «να απομονώσουν αυτούς που δυσφημούν τον κλάδο» και προανήγγειλε ένταση των ελέγχων: «Το υπουργείο Ανάπτυξης και το Τουρισμού και το Προστασίας του Πολίτη με την τουριστική αστυνομία θα πρέπει να ελέγχουν καθημερινά και μόνιμα ώστε να ξεχωρίζει η ήρα από το στάρι», είπε χαρακτηριστικά.

Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, Γιάννης Ρέτσος είπε ότι «στον ΣΕΤΕ καμία παραβίαση εργασιακών κανόνων δεν μπορεί να γίνει ανεκτή. Καμία παρέκκλιση από την κείμενη νομοθεσία δεν δικαιολογείται. Καμία ανοχή απέναντι σε αυθαιρεσίες δεν ενθαρρύνεται. Είμαστε σαφείς και κατηγορηματικοί», αλλά περιορίσθηκε στις παρανομίες ως προς τα εργασιακά και όχι στις νόμιμα χαμηλές αμοιβές. Είπε πάντως ότι «δεν μπορεί να υπάρξει ποιοτικός τουρισμός με εργαζόμενους σε γκρίζες συνθήκες» και ότι οι παραβάτες θα πρέπει να τιμωρούνται παραδειγματικά.

Δεν έκαναν προσλήψεις

Εκτός Ελλάδος η κατάσταση είναι επίσης δυσχερής. Οι απολύσεις επί πανδημίας έχουν προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στις αεροπορικές εταιρείες, καθώς καθημερινά ακυρώνονται εκατοντάδες δρομολόγια λόγω των εργασιακών κενών σε μεγάλα διεθνή αεροδρόμια. Πολλές από αυτές τις ακυρώσεις οφείλονται και στις κινητοποιήσεις των εργαζομένων, εκείνων που δεν είχαν απολυθεί από τις αεροπορικές εταιρίες και τα αεροδρόμια.

Οι υπάλληλοι αυτοί, σε όλους τους τομείς απασχόλησης, απαιτούν καλύτερες αμοιβές λόγω του πληθωρισμού που τσακίζει τα εισοδήματά τους σε πολλές χώρες της ΕΕ. Επίσης επαναφέρουν το ζήτημα των κακών συνθηκών εργασίας και επιμένουν ότι υποαμείβονται, επειδή οι αεροπορικές εταιρείες και τα πρακτορεία ή τα κρουαζιερόπλοια θέλουν να έχουν μόνον κέρδη.

Παράλληλα, ενώ οι αεροπορικές εταιρείες ήξεραν ότι το καλοκαίρι αυτό θα είναι εκρηκτικό ως “ξέσπασμα” μετά τις καραντίνες, δεν φρόντισαν να προχωρήσουν σε επαρκείς επαναπροσλήψεις από τους 2,4 εκατ. εργαζομένους που απέλυσαν την τελευταία διετία. Οι επιχειρηματίες των συναφών κλάδων έδειξαν παντελή έλλειψη προγραμματισμού παρότι γνώριζαν από τις προκρατήσεις ότι ο πληθωρισμός λόγω του πολέμου δεν ανέκοπτε το τουριστικό κύμα. Ο κόσμος, “σκασμένος” από τις καραντίνες, φαινόταν από μήνες ότι ήταν αποφασισμένος να κάνει διακοπές, έστω και από το υστέρημά του.

Οι επιχειρηματίες απεναντίας έριχναν και συνεχίζουν να ρίχνουν όλες τις ευθύνες στις κυβερνήσεις των κρατών και “σε παλινωδίες για τα μέτρα”, καθώς ζητούσαν, ειδικά στη δυτική Ευρώπη, να σταματήσει η καραντίνα και να αρθούν όλα τα περιοριστικά μέτρα, ακόμη και στο αποκορύφωμα της πανδημίας. Μάλιστα βρετανικές και γερμανικές εταιρείες απειλούσαν τότε κυβερνήσεις με μηνύσεις για την «αδικαιολόγητη παράταση των περιοριστικών μέτρων».