Γιατί αυτός ο πληθωρισμός είναι ο πιο βαρύς για τους αδύναμους

Αξιολογώντας τις τελευταίες εξελίξεις μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ο πληθωρισμός και οι υψηλές τιμές δεν είναι θα ένα παροδικό φαινόμενο για την ελληνική οικονομία και νομίζω ότι πλέον αποτελεί κοινή πεποίθηση, παρόλη την αρχική εκτίμηση και την υποστήριξη της άποψης περί παροδικότητας του φαινομένου.

Η ελληνική οικονομία τις δυο τελευταίες δεκαετίες γνώρισε μικρούς ρυθμούς πληθωρισμού ή και αποπληθωρισμού. Ακόμα και το 2008, έτος εκδήλωσης της παγκόσμιας κρίσης, ο πληθωρισμός δεν ξεπέρασε το 4,9%. Όμως, οι δεκαετίες του 1970 και του 1980 σημαδεύτηκαν από τον υψηλό πληθωρισμό.

Ενώ μπορούμε να καταγράψουμε πολλές ομοιότητες μεταξύ των περιόδων έξαρσης του πληθωρισμού στην ελληνική οικονομία, ωστόσο, στην πρόσφατη περίπτωση παρατηρούμε τρεις σημαντικές διαφοροποιήσεις. Η πρώτη συνδέεται με τον ρόλο της αγοράς εργασίας που αναδεικνύεται σε κομβικής σημασίας στην τρέχουσα συγκυρία. Και αυτό διότι το φαινόμενο της μεγάλης παραίτησης το οποίο έχει οδηγήσει στην απομάκρυνση από την αγορά εργασίας πολλών εργαζομένων, ιδιαίτερα νέων, θα ωθήσει πολλές επιχειρήσεις στην αύξηση των προσφερόμενων μισθών για την κάλυψη των κενών θέσεων εργασίας.

Η δεύτερη αφορά στην συνεχιζόμενη αύξηση της τιμής των κατοικιών. Το κόστος στέγασης είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο του οικογενειακού προϋπολογισμού. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, τα ελληνικά νοικοκυριά κατέχουν το υψηλότερο ποσοστό (33%) στην ΕΕ που δαπανούν άνω του 40% του διαθέσιμου εισοδήματος για στέγαση (ενοίκιο και λογαριασμοί). Το τελευταίο χρονικό διάστημα οι τιμές τόσο για την αγοράς οικίας, όσο και για την ενοικίαση, καταγράφουν μια συνεχή άνοδο. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, τον Ιούνιο του 2022 το κόστος στέγασης αυξήθηκε κατά 31% συνεισφέροντας 4,5 μονάδες στον πληθωρισμό. Δεδομένου του περιορισμού της προσφοράς κατοικιών η αύξηση της ζήτησης οδηγεί σε αύξηση των ενοικίων αλλά και των τιμών της αγοράς.

Βαρύτερος για τους ασθενέστερους

Τέλος, η τρίτη διαφοροποίηση συνδέεται με τις δυσανάλογες συνέπειες του πληθωρισμού σε διαφορετικά εισοδηματικά κλιμάκια. Σήμερα στην συζήτηση για την αντιπληθωριστική πολιτική ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στις εισοδηματικές ομάδες μεσαίων και χαμηλών κλιμακίων, που πλήττονται δυσανάλογα από τις αυξημένες τιμές. Γι’ αυτές τις ομάδες ο πληθωρισμός είναι πολύ μεγαλύτερος, μια και το συντριπτικό μέρος της καταναλωτικής τους δαπάνης κατευθύνεται σε προϊόντα που η αύξηση της τιμής τους είναι μεγαλύτερη από τον πληθωρισμό. Επομένως, θα συνεχίσει να υφίσταται η αναγκαιότητα αλλά και η κοινωνική πίεση για την παροχή ενισχύσεων στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Δεν είναι καλή εποχή για προβλέψεις -ιδιαίτερα για τις μελλοντικές εξελίξεις των μακροοικονομικών μεταβλητών της ελληνικής οικονομίας. Παρ’ όλα αυτά μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ο πληθωρισμός και οι υψηλές τιμές θα συνεχίσουν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η εμπειρία της δεκαετίας του 1970 και του 1980 δείχνει ότι όταν ενεργοποιηθούν οι πληθωριστικές προσδοκίες στην ελληνική οικονομία, τότε χρειάζεται σημαντικό χρονικό διάστημα για να αμβλυνθούν. Στην περίπτωση, δε, όπου η επιβάρυνση της οικονομίας από τον πληθωρισμό προκαλέσει και ύφεση, τότε, πράγματι, θα μιλάμε για στασιμοπληθωρισμό, όμοιο με αυτόν της δεκαετίας του 1970.