Η οικονομική κατάρρευση και το παραμύθι του Ερντογάν

Ο συνδυασμός της οικονομικής με την υγειονομική κρίση, αλλά και η απότομη όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων, έχει ενεργοποιήσει τα χειρότερα ένστικτα επιβίωσης του Τούρκου προέδρου. Ήδη από τον προηγούμενο μήνα έμπειροι οικονομικοί κυρίως αναλυτές, προειδοποιούν πως ο Ερντογάν ανησυχεί περισσότερο για την πιθανότητα να προκληθούν διαμαρτυρίες για τους θανάτους από κορονωϊό, λόγω της αλλοπρόσαλλης στάσης του, παρά για την αδήριτη ανάγκη προστασίας της υγείας του πληθυσμού της χώρας του.

Από την περίοδο της κήρυξης της πανδημίας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας την 11η Μαρτίου, ο Τούρκος πρόεδρος εξαφανίζεται από τα τηλεοπτικά δίκτυα αποφεύγοντας το ακανθώδες θέμα του ιού που τρομοκρατεί τους πάντες, αλλά αντί να αναθέσει σε μία αξιόπιστη υγειονομική επιτροπή την ενημέρωση των πολιτών, όπως δεκάδες άλλες κυβερνήσεις, προωθεί τον υπουργό Υγείας.

Αν και η κίνηση αφαιρεί κάθε ψήγμα αξιοπιστίας για τα στοιχεία που κοινοποιεί η χώρα στην διεθνή υγειονομική κοινότητα, ο Ερντογάν ελπίζει πως με τον ελιγμό του θα διαθέτει την πολυτέλεια να επιρρίψει όλες τις ευθύνες για τις τραγικές εξελίξεις στον άτυχο υπουργό του. Επιπλέον, ανησυχώντας για την άνοδο της δημοτικότητας των αντιπολιτευόμενων δημάρχων της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης, τους καταγγέλλει για διεξαγωγή αυθαίρετων εκστρατειών προσφορών και παγώνει όλους τους δημοτικούς τραπεζικούς λογαριασμούς που προορίζονται για την ενίσχυση πολιτών που έχουν πληγεί οικονομικά από τα δεινά της πανδημίας.

Πολιτική μεγαλομανία

Ο Τούρκος πρόεδρος αποφεύγει μεν κάθε νύξη για την πανδημία στην χώρα του, αλλά από την άλλη πλευρά εμφανίζεται λαλίστατος σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, επιδεικνύοντας μία απίθανη οθωμανική μεγαλομανία. Με την δημιουργία σειράς προβλημάτων στην Συρία, στην Κύπρο, στο Αιγαίο και στην Λιβύη.

Eμφανίζεται να διεκδικεί τα πάντα για να συγκινήσει το κοινό του, αποφεύγει με κάθε τρόπο να αναφερθεί στην καταστροφική λαίλαπα της πανδημίας. Δεν παύει όμως να θεωρεί την υγειονομική κρίση μία πρώτης τάξης ευκαιρία για να εδραιώσει απόλυτα την εξουσία του με δρακόντεια μέτρα.

Από τις 25 Μαρτίου έχει εξαπολυθεί ένα νέο κύμα συλλήψεων, που επικεντρώνεται σε όσους αναρτούν πληροφορίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την πανδημία, με την κατηγορία της απόπειρας δημιουργίας ταραχών. Ακολουθούν στις 5 Απριλίου οι διώξεις των δημοσιογράφων από τις τουρκικές εισαγγελικές αρχές, λόγω του ότι ασχολούνται με τον COVID-19 και τις επιπτώσεις του.

To μεγαλύτερο σφάλμα

Στις 7 Απριλίου, ο Τούρκος πρόεδρος καταθέτει αγωγή κατά του βασικού παρουσιαστή ειδήσεων του τηλεοπτικού οργανισμού Fox TV για παραπληροφόρηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναφορικά με τα τεκταινόμενα της πανδημίας στην Τουρκία. Στις 9 Μαΐου απαγορεύει τις συναλλαγές στην τουρκική λίρα σε τρεις μεγάλους τραπεζικούς ομίλους (BNP Paribas, Citibank και UBS) εντείνοντας την άνευ προηγουμένου συνωμοσιολογία εναντίον των τραπεζιτών.

Αυτή τη φορά οι ξένες τράπεζες καταγγέλλονται πως χειραγωγούν ανερυθρίαστα το τουρκικό νόμισμα, με τελικό στόχο την καταστροφή του και την συνεπακόλουθη κατάρρευση της οικονομίας (το μέτρο αναιρείται αθόρυβα μία εβδομάδα αργότερα). Παράλληλα φροντίζει να απομακρύνει και να φυλακίσει οκτώ δημάρχους του φιλοκουρδικού κόμματος σε μεγάλες πόλεις, για να τους αντικαταστήσει με έμπιστους ανθρώπους του, καταγγέλλοντας ταυτόχρονα νέες συνωμοσίες σε βάρος της χώρας.

Από τις αρχές Απριλίου η ισοτιμία της τουρκικής λίρας προς το αμερικανικό δολάριο κινείται σταθερά και με μικρές διακυμάνσεις, σε επικίνδυνα επίπεδα, ανώτερα του 6,7:1. Μεγάλοι επενδυτικοί οίκοι όπως η JP Morgan, η Goldman Sachs, η BlackRock, η BNP Paribas, η Citi, να προειδοποιούν πως το όριο αυτό αποτελεί σήμα υποχρεωτικής ανακεφαλαιοποίησης τριών από τις έξι συστημικές τράπεζες της χώρας (IS, YKB και AK). Για τις υπόλοιπες τρείς (HALK, GAR και VAK) το όριο τοποθετείται στο 7,6:1, το οποίο σύμφωνα με τις προβλέψεις θα διασπασθεί στο δεύτερο εξάμηνο του 2020.

Η ζοφερή κατάσταση ερμηνεύει ικανοποιητικά τις αλλοπρόσαλλες κινήσεις του Τούρκου προέδρου μετά τον Απρίλιο, με στόχο την εξεύρεση πιστοληπτικών γραμμών στήριξης για να αποφύγει το ΔΝΤ. Είτε πρόκειται για την Λιβύη όπου επιχειρεί να εξευμενίσει τους Αμερικανούς στρεφόμενος εναντίον των Ρώσσων, είτε για την Αγία Σοφία, το υποκείμενο πρόβλημα εστιάζεται στην αναζήτηση ρευστότητας.

Ο Ερντογάν αγνοεί τα χρειώδη

Όμως η κατάσταση που επικρατεί στις ΗΠΑ λόγω πανδημίας αναιρεί τις προοπτικές της οικονομικής του στήριξης. Κατά τρόπο ανάλογο, η αναζήτηση πιστώσεων ύψους 50 δισ. από την Γερμανία, δεν ευδοκιμεί. Οι Γερμανοί δεν πιέζονται από τον εκβιασμό για την Αγία Σοφία, δεν αναστέλλουν την ταξιδιωτική οδηγία για την Τουρκία και ταυτόχρονα η Volkswagen, αποσύρει το ενδιαφέρον της για την κατασκευή μεγάλης μονάδας της στην χώρα, με επίσημη δήλωση την 1η Ιουλίου. Από την πλευρά του ο Ερντογάν κινητοποιεί την τουρκική επιτροπή ανταγωνισμού με στόχο την διεξαγωγή έρευνας σε βάθος κατά των γερμανικών ομίλων Volkswagen, Mercedes-Benz και BMW.

Με την χώρα να αντιμετωπίζει μία άνευ προηγουμένου οικονομική, κοινωνική και υγειονομική πρόκληση, ο Τούρκος πρόεδρος διαπράττει το μεγαλύτερό του σφάλμα συναθροίζοντας και συγχέοντας τα δεινά της πανδημίας με προγενέστερα υποκείμενα προβλήματα. Τα προβλήματα αυτά παρείχαν την δυνατότητα να συγκαλυφθούν, με άσκηση ωμών πιέσεων, την γνωστή πολωτική του ρητορική και με κύματα διώξεων.

Η τρέχουσα κρίση όμως απαιτεί συνεργασίες και οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης μεταξύ των χωρών για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Ο Τούρκος πρόεδρος εμφανίζεται να αγνοεί τα χρειώδη για την αντιμετώπιση της τριπλής κρίσης στην χώρα του και δυστυχώς η κατάρρευσή της θα διαχυθεί με αρνητικές συνέπειες στους εμπορικούς της εταίρους, είτε πρόκειται για γεωγραφικά γειτονικούς, είτε μακρινούς.