Η «τρύπα» του Brexit

Κεσάτια στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης φέρνει το Brexit και οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται ήδη να ζητήσουν μεγάλη αύξηση στις συνεισφορές των κρατών μελών.

Όπως έγραψαν οι Financial Times, τα κράτη μέλη θα κληθούν να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για τον προϋπολογισμό της ΕΕ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2020, προκειμένου να διατηρηθεί η αγοραστική δύναμη της Ένωσης και μετά το Brexit.

Η Κομισιόν πρόκειται να αρχίσει να συζητά τον σχεδιασμό του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ, για τον οποίο η βρετανική εφημερίδα εκτίμησε ότι θα αποτελέσει μία από τις πλέον δραματικές πολιτικές μάχες της Ένωσης, μέσα στο 2018.

Οι προτεραιότητες θα συζητηθούν από τους ηγέτες της ΕΕ σε μια σύνοδο κορυφής τον Φεβρουάριο, ωστόσο η επίσημη πρόταση αναμένεται να διαμορφωθεί τον Μάιο.

Αυτοί που δίνουν κι αυτοί που παίρνουν

Η οριστικοποίηση προϋπολογισμού δεν ήταν ποτέ εύκολη διαδικασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πάντα οι διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες ήταν σκληρές και μοναδική αιτία για αυτό δεν ήταν η απαίτηση ομοφωνίας για την κατάθεση προϋπολογισμού.

Διαχρονικά οι προϋπολογισμοί της ΕΕ είχαν ένα δομικό πρόβλημα: την ύπαρξη χωρών που «μόνο δίνουν» και άλλων που «μόνο παίρνουν». Με την αποχώρηση της Βρετανίας, στην ομάδα των χωρών που «συνεισφέρουν καθαρά» στον προϋπολογισμό της ΕΕ, έχουν απομείνει η Γερμανία και η Γαλλία, ενώ η είσοδος χωρών της πρώην ανατολικής Ευρώπης έχει αυξήσει αυτούς που «λαμβάνουν καθαρά», με πρώτες την Πολωνία και την Ουγγαρία.

Ενδεικτικό των δυσκολιών είναι το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός της περιόδου 2014 – 2020, ύψους 960 δισ. Ευρώ, χρειάστηκε περίπου 18 μήνες και αρκετές Συνόδους Κορυφής μέχρι να συμφωνηθεί.

Ενός Brexit πολλά κακά έπονται

Η πρόκληση συγκρότησης κοινοτικού προϋπολογισμού αυτή την φορά είναι μεγαλύτερη, καθώς ενισχύεται από τρεις παράγοντες, με βασικότερο το Brexit.

Η αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας αφήνει ένα κενό που φτάνει έως και τα 10 δισ. ευρώ ετησίως, από το 2021 και μετά, αφού το Λονδίνο συμμετέχει στους προϋπολογισμούς της ΕΕ έως το 2020, με βάση και την συμφωνία του πρώτου γύρου των διαπραγματεύσεων για το Brexit. Η ίδια συμφωνία προβλέπει καταβολή του τιμήματος του «διαζυγίου» σε 12 δόσεις, αρχής γενομένης από το 2019, αλλά η «διατροφή» που θα καταβάλλει το Λονδίνο δεν ισοσκελίζει την ουσιαστική συμμετοχή του στον κοινοτικό προϋπολογισμό ως κράτος – μέλος.

Σε αυτόν τον αρνητικό λογαριασμό έρχονται να προστεθούν και οι πρόσθετες δαπάνες της ΕΕ για την μετανάστευση και την ευρωζώνη, που αποτελούν τον δεύτερο σημαντικό παράγοντα δυσκολίας στην συγκρότηση του προϋπολογισμού.

Ο τρίτος παράγοντας δυσκολίας είναι πολιτικοί λόγοι που αφορούν την ενδοκοινοτική σύγκρουση ανατολής και δύσης. Θέματα όπως ο καταμερισμός των προσφύγων και οι αρνήσεις της ομάδας του Βίσεγκραντ ή οι συγκρούσεις για το κράτος δικαίου (Πολωνία), έχουν εξαγριώσει τις χώρες που χρηματοδοτούν τον κοινό προϋπολογισμό. Από την άλλη οι χώρες που αντιδρούν στα παραπάνω πολιτικά ζητήματα, ανήκουν στην ομάδα των χρηματοδοτούμενων κρατών –μελών. Αναμένεται λοιπόν ότι οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες ανάμεσα στις δύο ομάδες χωρών, τουλάχιστον μέχρι να φανεί «το χρώμα του χρήματος».