Ιταλικές οι ανάγκες, γερμανικό το πρόγραμμα!

Xωρίς ιδιαίτερες εντάσεις ολοκληρώθηκε η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, η οποία αποφάσισε ένα γερμανικό πρόγραμμα για τις ιταλικές, και όχι μόνο, ανάγκες στην αντιμετώπιση των καταστροφικών συνεπειών της πανδημίας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιβεβαίωσαν για άλλη μία φορά ότι κινούνται υπερβολικά αργά στη λήψη αποφάσεων, οι οποίες έχουν σχεδόν πάντα “γερμανόστροφη” πορεία. Την ταχύτητα και τη φορά τους, άλλωστε, την καθορίζει το Βερολίνο.

Χρησιμοποιώντας ως παρακαμπτήριο την Κομισιόν, η οποία θα πρέπει να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα έως τις 6 Μαΐου, η Σύνοδος μετέτρεψε το καυτό θέμα της χρηματοδότησης του μελλοντικού Ταμείου Ανάκαμψης σε θέμα του επόμενου πολυετούς προϋπολογισμό της ΕΕ (2021-27), όπως επιθυμούσαν οι χώρες του “γερμανικού μπλοκ”. Έτσι, όμως, έγραψε ουσιαστικά και το όνομα πάνω στην ταφόπλακα που έβαλε στην τελευταία συνεδρίασή του το Eurogroup, σε ό,τι αφορά το αίτημα για αμοβαιοποίηση του νέου χρέους με την έκδοση κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων (κορωνοομόλογα).

Το πρώτο συμπέρασμα από τη χθεσινή Σύνοδο Κορυφής είναι ότι η Ενωμένη Ευρώπη επιβεβαίωσε για άλλη μία φορά την αργοπορία της στη λήψη καθοριστικών αποφάσεων. Παρά την επισήμανση της Λαγκάρντ (επικεφαλής της ΕΚΤ) στο ξεκίνημα της τηλεδιάσκεψης, ότι κινδυνεύουν να κάνουν «πολύ λίγα και πολύ αργά», οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν ακριβώς αυτό.

Έχει αιτία η καθυστέρηση 

Το έκαναν, μάλιστα, την ώρα που η ύφεση στην Ευρώπη τρέχει με 5-10%, άρα είναι στο 7,5%, όπως επισημαίνει ο επίτροπος για τη Εσωτερική Αγορά Τιερί Μπρετόν. Η ύφεση δεν είναι βέβαια ίδια για κάθε χώρα-μέλος, ενώ παραμένει ο κίνδυνος να χειροτερέψει η κατάσταση, γενικώς, εάν η επιδημία δεν περιοριστεί άμεσα και υπάρξει ένα δεύτερο κύμα εντός του έτους.

Η ολιγωρία αυτή έχει βεβαίως την εξήγησή της, η οποία δεν είναι άσχετη με την σχεδόν υποχρεωτικά “γερμανόστροφη” πορεία που καλούνται να έχουν συνήθως οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής. Στόχος του Βερολίνου και των δορυφόρων του είναι, άλλωστε, να φρενάρουν όσο μπορούν την όποια συζήτηση για την έκδοση κοινών ομολόγων και για να το πετύχουν αυτό επιβάλουν τον «μίνι βηματισμό» (σχόλιο της γερμανικής εφημερίδας “Die Zeit” για τη χθεσινή Σύνοδο). Ποντάρουν στις επιτακτικές ανάγκες της Ιταλίας και άλλων χωρών του Νότου, που έχουν πληγεί από την επιδημία.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πάσαραν χθες στην Κομισιόν την ευθύνη για την παρουσίαση μιας πρότασης, η οποία εκ των πραγμάτων θα κινείται εντός των “επιτρεπτών” ευρωπαϊκών θεσμικών ορίων. Θα αφήνει δηλαδή απέξω την αμοιβαιοποίηση του νέου χρέους και τα “κορωνοομόλογα”. Δείχνουν μάλιστα, να μην σήκωσαν καν το “μπαλάκι” που τους πέταξε το Eurogroup, προκειμένου να αποφασίσουν για το ενδεχόμενο μιας τέτοιας προοπτικής.

Στα μέτρα της Μέρκελ 

Γι’ αυτό είχε φροντίσει βεβαίως η Μέρκελ, η οποία σε όλο αυτό το διάστημα, από τη συνεδρίαση του Eurogroup μέχρι την χθεσινή Σύνοδο, είχε επιδοθεί σε μια προσπάθεια να πείσει τους Ευρωπαίους ηγέτες και κυρίως τον Ιταλό πρωθυπουργό, να δεχθούν μια συμβιβαστική λύση και να μην επιμείνουν στο θέμα της έκδοσης “κορωνοομολόγων”.

Η θέση του Κόντε είχε ήδη αρχίσει να διαβρώνεται, άλλωστε, στη Ρώμη, από τα υπολείμματα της ιταλικής σοσιαλδημοκρατίας, από το συρρικνωμένο Δημοκρατικό Κόμμα και το προσωποπαγές κόμμα του Ρέντσι, τα οποία έσπρωχναν την ιταλική κυβέρνηση, στην οποία μετέχουν, προς τον ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας) και την συνακόλουθη ευρωπαϊκή επιτήρηση.

Ο σχεδόν πανηγυρικός τόνος της Μέρκελ ότι δεν υπήρξε «πολεμικό κλίμα» και η επανάληψη των προθέσεών της να ρίξει χρήμα στους ευρωπαϊκούς προϋπολογισμούς για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας, προδικάζει ότι η πρόταση της Κομισιόν δεν θα έχει αναφορές σε ευρωομόλογα. Πανηγυρίζει, άλλωστε, γι’ αυτό σήμερα και η φιλοκυβερνητική εφημερίδα “Die Welt”, αναφέροντας στον τίτλο της ότι «τα κορωνοομόλογα αντιμετωπίστηκαν με επιτυχία». Προσθέτει μάλιστα, ότι σοβαρές διαφωνίες μπορεί να συνεχίσουν να υπάρχουν, «αλλά τώρα υπάρχει η τυπική ευρωπαϊκή λύση».

Επειδή, όμως, για να μείνουν όλοι στο “γερμανικό μαντρί” χρειάζεται ένας κακός (η Μέρκελ) και ένας καλός (ο Μακρόν), ο Γάλλος πρόεδρος στην πρώτη αντίδρασή του έκανε ένα βήμα προς τον Κόντε, υιοθετώντας σχεδόν πλήρως τις απόψεις του και ανεβάζοντας τον πήχη για το ύψος των μέτρων διάσωσης. Ο Μακρόν δήλωσε για πρώτη φορά ότι το ευρωπαϊκό εγχείρημα δεν έχει κανένα μέλλον, αν τα κράτη-μέλη αποτύχουν να απαντήσουν σε αυτό το «έκτακτο σοκ». Πρόσθεσε ότι τα μέτρα θα πρέπει να ανέρχονται τουλάχιστον στο 5-10% του ΑΕΠ. Δεν ανέφερε, ωστόσο, από πού θα προκύψουν αυτά τα ποσά και αν θα έχουν χαρακτήρα δανείων ή επιδοτήσεων.

Το χάσμα και οι αγορές 

Πίσω για την ώρα φαίνεται ότι έκανε και ο Κόντε, πιεζόμενος από την ανάγκη για άμεση βοήθεια. Αν και τόνισε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να προικοδοτηθεί με ποσό 1,5 τρισ. ευρώ για να μπορεί «να εγγυηθεί την μεταφορά πόρων άνευ επιστροφής στις χώρες-μέλη», ο Ιταλός πρωθυπουργός, αναφερόμενος στην επιστολή των εννέα ηγετών για την προώθηση των “κορωνοομολόγων”, αρκέστηκε να πει ότι «ήταν βασικής σημασίας, διότι με τον τρόπο αυτό η ευρωπαϊκή απάντηση θα είναι σαφώς πιο αποτελεσματική».

Το χάσμα Βορρά-Νότου παραμένει βεβαίως εντός της ΕΕ και θα γίνει ακόμη πιο εμφανές, όταν η πρόταση της Κομισιόν ξαναπάει στους ηγέτες. Εκεί θα φανούν και πάλι οι διαφωνίες. Το γερμανικό μπλοκ θα συνεχίσει, ωστόσο, να ψαλιδίζει το αίτημα των χωρών του Νότου και να φρενάρει την ουσιαστική σύγκλιση των ευρωπαϊκών οικονομιών. Διαφορετική είναι, πάντως, η πραγματικότητα, η οποία επιτάσσει να πέσει άμεσα νέο χρήμα στις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Αυτό, όμως, απαιτεί μεταφορά κεφαλαίων από τους προϋπολογισμούς των πλουσίων προς εκείνους που έχουν πληγεί περισσότερο και όχι νέα δάνεια που θα επιβαρύνουν την ήδη άσχημη κατάσταση. Αυτό λένε από το πρωί, με τον πιο κυνικό τρόπο, και οι αγορές (έχουν θεοποιηθεί από την νεοφιλελεύθερη Ευρώπη), καθώς οι αποδόσεις των ομολόγων των χωρών του Νότου και κυρίως της Ιταλίας έχουν πάρει την ανηφόρα, ενώ, βέβαια, μειώνονται οι αντίστοιχες των γερμανικών…