Κοινωνικά τοξικός ο συνδυασμός πανδημίας και απληστίας…

Στην αρχή της πανδημίας και ειδικά από τότε που είχαμε τις πρώτες ειδήσεις για τη δημιουργία εμβολίων, ακούγαμε από επίσημα χείλη και αρμοδίους φορείς πως την επόμενη χρονιά το 2021 θα έχουμε ανάπτυξη “τύπου V”, όπως είχε πει με σιγουριά(!) και η αδελφή του πρωθυπουργού Ντόρα Μπακογιάννη. Δηλαδή εκτίναξη ισοδύναμη της πτώσης του 2020.

Μάλιστα, στις αρχές Οκτωβρίου του 2020, ενσωματώθηκαν δύο βασικά σενάρια, όσον αφορά την ανάπτυξη για το 2021, στο προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού που κατατέθηκε στη Βουλή από τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα. Όπως τονίζεται στο προσχέδιο, πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν στον προϋπολογισμό του 2021 οι ευρωπαϊκοί πόροι που η χώρα διασφάλισε στη διαπραγμάτευση του Ιουλίου του 2020 και θα εισρεύσουν το 2021 στα πλαίσια του Ταμείου Ανάκαμψης.

Κατά τον υπουργό Οικονομικών, οι πόροι αυτοί ενισχύουν την ανάκαμψη της χώρας, προσθέτοντας δύο ποσοστιαίες μονάδες στην ανάπτυξη το 2021, ανεβάζοντάς την από το 5,5% (σενάριο βάσης), στο 7,5% τελική πρόβλεψη. Μπορεί αυτή να ήταν η επιθυμία του υπουργού, μόνο που –όπως αποδεικνύεται– ουδεμία σχέση έχουν πλέον τα σενάρια με την σκληρή πραγματικότητα, καθώς η πανδημία δεν ήταν μπόρα και δεν πέρασε.

Ο λογαριασμός του 2020

Ήδη ο λογαριασμός το 2020 κατέγραψε δίδυμα ελλείμματα σαν εκείνα που οδήγησαν πριν δέκα χρόνια την χώρα σε καθεστώς χρεοκοπίας. Το πρωτογενές έλλειμμα ξεπέρασε τα 18 δισ. ευρώ σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης και το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης έφτασε τα 22,8 δισ. ευρώ. Επίσης, η Τράπεζα της Ελλάδος συμπλήρωσε την εικόνα, ανακοινώνοντας έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της τάξεως των 10,511 δισ. ευρώ για το διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου.

Έτσι το συνολικό χρέος της χώρας έφτασε το 205% του ΑΕΠ μακράν το πρώτο στην ΕΕ και το ποσό πλησιάζει τα 380 δισ. ευρώ. Εισήλθαμε, λοιπόν, στο 2021 και ανακαλύπτουμε ότι η μάχη με τον κορονοϊό συνεχίζεται, χωρίς κανείς πλέον να μπορεί να προβλέψει τον χρόνο που θα διαρκέσει η πανδημία, πόσα κύματα με τις νέες μεταλλάξεις θα ακολουθήσουν.

Την ίδια στιγμή, η αισιοδοξία για τα εμβόλια έχει αντικατασταθεί από ανησυχία για την ικανότητα των φαρμακευτικών εταιρειών της Δύσης να προμηθεύσουν τους πολίτες της ΕΕ με τις αναγκαίες ποσότητες. Μάλιστα, κάποιες χώρες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να χαθεί η αποτελεσματικότητα των εμβολιασμένων, επειδή δεν παρελήφθη εγκαίρως η απαραίτητη δεύτερη δόση.

Ποντάρουν στους ευρωπαϊκούς πόρους

Στην υπερσυνδεδεμένη πλέον παγκόσμια οικονομία, καμία εξέλιξη σε εθνικό επίπεδο δεν είναι ασφαλής, χωρίς την πρόβλεψη για την κατάσταση και τις εξελίξεις στις άλλες χώρες και ειδικότερα σε εκείνες με τις οποίες οι εμπορικές σχέσεις είναι αναπτυγμένες. Παράδειγμα: Καθώς η Βρετανία βράζει από την πανδημία και προβλέπεται σκληρό lockdown μέχρι το Πάσχα, ποιος μπορεί να κάνει ασφαλή εκτίμηση για το τουριστικό ρεύμα προς την Ελλάδα; Τα εκεί νοικοκυριά θα έχουν αποταμιεύσεις και διάθεση για να επισκεφτούν το καλοκαίρι τη χώρα μας; Και αν δεν έχουν;

Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού το υπουργείο Οικονομικών όπως ανακοίνωσε, ποντάρει στους ευρωπαϊκούς πόρους που θα εισρεύσουν εφέτος από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πόσοι είναι αυτοί οι πόροι που δικαιολογούν τόσο μεγάλη αισιοδοξία; Οι αναμενόμενοι λοιπόν πόροι είναι συνολικά 32 δισ. ευρώ για την Ελλάδα, εκ των οποίων τα 19,3 δισ. είναι επιδοτήσεις με το υπόλοιπο ποσό των 12,7 δισ. να είναι προαιρετικό δάνειο.

Να σημειωθεί επίσης, ότι οι εκταμιεύσεις θα είναι σε δόσεις και ότι αν αποδεχτούμε το δάνειο, το δημόσιο χρέος θα ξεπεράσει το 210% του ΑΕΠ. Υπολογίστε, λοιπόν, την ζημιά που έχει γίνει, χωρίς να ξέρουμε για πόσο η ύφεση θα συνεχιστεί και ποιο θα είναι το κόστος της. Και βέβαια εκτιμήστε αν η δεδηλωμένη κυβερνητική αισιοδοξία είναι πλέον δικαιολογημένη.

Άγρια κερδοσκοπία στις αγορές

Την ίδια στιγμή που η αγωνία για το μέλλον στην παγκόσμια οικονομία έχει κορυφωθεί, στις διεθνείς αγορές χρήματος κάθε άλλο παρά αποτυπώνονται οι δυσκολίες και η αβεβαιότητα. Λες και οι διαχειριστές των επενδυτικών κεφαλαίων βρίσκονται σε άλλο πλανήτη ή ξέρουν όσα δεν ξέρουμε όλοι εμείς οι άλλοι.

Όπως υπογράμμισε η Katie Martin σε άρθρο της στους Financial Times, «τα τρελά ράλι των μετοχών και η άγρια κερδοσκοπία από καιροσκόπους ερασιτέχνες επενδυτές προκαλούν ανησυχία στους βετεράνους της αγοράς για το ενδεχόμενο “φούσκας” όπως καμία άλλη τον τελευταίο αιώνα»! Προσέθεσε μάλιστα και τη γνώμη του Seth Klarman ιδρυτή της Baupost Group, ο οποίος έχει προειδοποιήσει πως «οι επενδυτές έχουν τη λάθος εντύπωση πως το ρίσκο στις αγορές απλά εξαφανίστηκε», παρομοιάζοντάς τους με τα βατράχια που σιγοβράζουν στην κατσαρόλα.

Και επειδή πολλοί δεν γνωρίζουμε το μύθο με τα βατράχια, αυτός λέει πως «αν ρίξεις ένα βατράχι σε μια κατσαρόλα με βραστό νερό, θα προσπαθήσει αμέσως να πηδήξει έξω για να σωθεί, αλλά αν αντιθέτως βάλεις τον βάτραχο αυτόν στην κατσαρόλα και αυξήσεις σταδιακά τη θερμοκρασία του νερού, αυτός θα παραμείνει μέσα και τελικά θα βράσει». Αυτός ο μύθος χρησιμοποιείται συχνά μεταφορικά για να περιγράψει την ανικανότητα ή την απροθυμία του κόσμου να αντιδράσει σε κρίσιμες αλλαγές που όμως συμβαίνουν σταδιακά.

Ως επίλογο, ας προσθέσουμε και τον παράγοντα απληστία σε συνδυασμό με την πλήρη αδιαφορία για το εθνικό και κοινωνικό συμφέρον. Οι εγχώριες ελίτ που στηρίζουν αυτό το πρωτοφανές για την εποχή και την κατάσταση της χώρας νεοφιλελεύθερο πείραμα, αδιαφορούν για την φτωχοποίηση. Ακόμα και όσοι δραστηριοποιούνται στην εσωτερική αγορά αδιαφορούν για την αδυναμία των νοικοκυριών να αγοράσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που αυτοί πουλάνε. Απαιτούν από την κυβέρνησή τους δημόσιο χρήμα, χωρίς διαφάνεια και κανόνες. Αδιαφορούν για την κοινωνία αδιαφορούν και για την ασφάλεια της απομονωμένης χώρας μας.