Μαύρα σύννεφα πάνω απ’ την τουρκική οικονομία βλέπουν οι αγορές

Με τον Τούρκο πρόεδρο να μαίνεται κατά των κερδοσκόπων των ξένων δυνάμεων που κατακρημνίζουν την τουρκική οικονομία και τις ισοτιμίες του εθνικού νομίσματος, απειλώντας την ανεξαρτησία της χώρας, η νέα πολιτική του στρέφεται στην επαναλαμβανόμενη έκκλησή του προς τους Τούρκους πολίτες να διαθέσουν ακόμα και το υστέρημά τους, για να αποκρουσθούν οι συνεχείς επιθέσεις.

Στο στρατόπεδο των υποτιθέμενων κερδοσκόπων, ο χρηματοπιστωτικός όμιλος της Barclays με την νέα του έκθεση με τίτλο “This time it’s different”, εννοώντας πως η τρέχουσα κρίση δεν σχετίζεται με την αντίστοιχη του 2018, στρέφεται κατά του παραλογισμού της τουρκικής νομισματικής πολιτικής. Στην έκθεση που αναδημοσιεύεται στην τουρκική οικονομική εφημερίδα Dünya, ο όμιλος χαρακτηρίζει την άποψη των διαμορφωτών της νομισματικής πολιτικής στην Τουρκία που παρουσιάζει την πτώση των ισοτιμιών του νομίσματος και την άνοδο του πληθωρισμού με χαρακτήρα προσωρινών φαινομένων, σύμπτωμα παραφροσύνης.

Κατά την Barclays η ισοτιμία προς το αμερικανικό δολάριο πρόκειται να διαμορφωθεί στο 14,5:1 στα τέλη του έτους, στο 15,5:1 στο πρώτο τρίμηνο του 2022 και στο 16,0:1 στο δεύτερο. Μάλιστα στα τέλη του 2022 αναμένει μία ισοτιμία 19,04:1 έναντι του ευρωπαϊκού κοινού νομίσματος. Ταυτόχρονα εκτιμά πως η τουρκική Κεντρική Τράπεζα θα συνεχίσει να αγνοεί τις έντονες ανησυχίες των ξένων επενδυτών και θα μειώσει τα επιτόκια της για να τα διαμορφώσει στο 13% στα τέλη του έτους, με περικοπή τους κατά 200 μονάδες βάσης και επιπλέον 100 κατά τον Ιανουάριο του 2022.

Ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός

Σύμφωνα με την έκθεση του ομίλου ο πληθωρισμός θα κινηθεί στους επόμενους μήνες στο 30%, χωρίς σημεία αποκλιμάκωσης, με τον δείκτη τιμών παραγωγού να αυξάνεται στο 54,6%, στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 18 ετών, προϊδεάζοντας για την πορεία των αρνητικών εξελίξεων. Σε παράλληλη τροχιά, ο γνωστός οίκος αξιολόγησης Fitch, προβλέπει πληθωρισμό της τάξης του 25% τον Δεκέμβριο, εφιστώντας την προσοχή στην κατάρρευση των ισοτιμιών του τουρκικού νομίσματος, που έχει απωλέσει το 46% της αξίας του κατά την διάρκεια του 2021.

Οι αρνητικές συνέπειες υποχρεώνουν τον οίκο να προχωρήσει σε υποβάθμιση των μακροπρόθεσμων ομολογιακών εκδόσεων της Τουρκίας και από το επίπεδο κινδύνου της κατηγορίας “Σταθερό” να υποχωρεί στο επίπεδο “Αρνητικό” στην βαθμίδα BB- προειδοποιώντας για επιδείνωση και αύξηση της πιθανότητας παύσης πληρωμών. Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό λειτουργίας των οίκων αξιολόγησης, ο οίκος έχοντας δημοσιεύσει την προηγούμενη έκθεσή του στις 13 Αυγούστου του 2021, υποχρεούται να δημοσιεύσει την επόμενη μετά από ένα εξάμηνο, δηλαδή στα μέσα Φεβρουαρίου του 2022.

Όμως ο οίκος προβάλλει το επιχείρημα πως οι επικίνδυνες χρηματοοικονομικές εξελίξεις στην Τουρκία επιβάλλουν μία απόκλιση από τους κατά τον κανονισμό τακτικούς χρόνους δημοσιεύσεων και επικαλείται μία σειρά παραμέτρων υψηλού ειδικού βάρους. Μία πρώτη αφορά τις εξαιρετικά πρώιμες ενέργειες χαλάρωσης του νομισματικού κύκλου και την προοπτική περαιτέρω μειώσεων των επιτοκίων ή και απόπειρες οικονομικών μέτρων χρηματοδότησης φυσικών και νομικών προσώπων εν όψει των εκλογών του 2023.

Όμως η κατάρρευση του κλίματος εμπιστοσύνης στην χώρα, ανακλάται στην απότομη κατάρρευση των ισοτιμιών το εθνικού νομίσματος, που συμπεριλαμβάνει και τις επικίνδυνα υψηλές ενδοσυνεδριακές του διακυμάνσεις, αλλά και στις επικίνδυνες πληθωριστικές πιέσεις. Οι εξελίξεις αυτές δημιουργούν νέους κινδύνους για την μακροοικονομική και χρηματοοικονομική σταθερότητα και ενέχουν σοβαρές πιθανότητες να αναπυροδοτήσουν εξωτερικές ισχυρές χρηματοοικονομικές πιέσεις.

Υποτιμητική πίεση στο νόμισμα

Ο οίκος τονίζει πως μετά τις κρίσεις του 2018 και του 2020, η Τουρκία εισέρχεται σε μία νέα κρίσιμη περίοδο, που χαρακτηρίζεται από μεγάλη αβεβαιότητα ως προς τις δυνατότητες των οικονομικών της αρχών να αντιδράσουν αποτελεσματικά. Αυτή συνδυάζεται με την ανησυχία για τις υψηλές ανάγκες χρηματοδότησης από το εξωτερικό, την κατάρρευση της δυναμικής τιθάσευσης του πληθωρισμού και την επικίνδυνη εξασθένιση των αντιστάσεων προς τις πιέσεις του εξωτερικού μετώπου των αγορών.

Ο οίκος εκτιμά πως οι τελευταίες παρεμβάσεις της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας στην αγορά συναλλάγματος, με στόχο την στήριξη του νομίσματος, ακόμα και εάν συνεχισθούν δεν διαθέτουν την απαιτούμενη δυναμική να αντιμετωπίσουν την υποτίμηση. Επιπλέον υπονομεύουν επικίνδυνα την ήδη εξασθενισμένη σύνθεση των συναλλαγματικών αποθεμάτων που συγκροτούνται κυρίως από βραχυπρόθεσμα συμβόλαια ανταλλαγής χρέους (Forex Swaps).

Παρατηρεί πως η σωρευτική μείωση των επιτοκίων κατά 400 μονάδες βάσης στο 15%, οδηγεί στην μεταβολή των πραγματικών επιτοκίων από το 2,75% του Μαρτίου, στο αρνητικό -4,9%, εξανεμίζοντας την εμπιστοσύνη στην οικονομική πολιτική στο εσωτερικό της χώρας, με παράλληλη απότομη αύξηση της ζήτησης για σκληρό συνάλλαγμα. Ο οίκος επισημαίνει πως το νόμισμα έχει υποτιμηθεί κατά 46% έναντι του αμερικανικού δολαρίου, με την μεγαλύτερη πτώση να σημειώνεται από τον Σεπτέμβριο που φθάνει το 38%.

Τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια, η απουσία κατευθύνσεων στην χρηματοοικονομική πολιτική, οι άστοχες δηλώσεις των κυβερνητικών αξιωματούχων με επίκεντρο ένα αδύναμο νόμισμα με στόχο την στρατηγική ανάπτυξη της οικονομίας και των επενδύσεων, συσσωρεύουν νέους κινδύνους. Ο αυξανόμενος χωρίς σημεία αποκλιμάκωσης πληθωρισμός, αλλά και οι φοβίες για ακόμα χειρότερα επίπεδα πληθωριστικών πιέσεων, θα συνεχίσουν να πιέζουν υποτιμητικά το νόμισμα.

Υποβάθμιση και αρνητικές εξελίξεις

Η Fitch προβλέπει πληθωρισμό της τάξης του 25% στα τέλη του 2021, έναν από τους υψηλότερους στις αναδυόμενες αγορές και έναν μέσο δείκτη της τάξης του 20% κατά την περίοδο 2022-2023. Σύμφωνα με την τουρκική Κεντρική Τράπεζα ο μέσος πληθωρισμός δωδεκαμήνου έχει αυξηθεί κατά 350 μονάδες βάσης, στο 16% από τον Αύγουστο και κατά 540 μονάδες βάσης από τον Ιανουάριο. Ακολουθώντας την Fitch, ο οίκος αξιολόγησης S&P Global Ratings, υποβαθμίζει από την σταθερή σε αρνητική βαθμίδα, το αξιόχρεο της Τουρκίας, επικαλούμενος την απότομη υποτίμηση και τον αυξανόμενο πληθωρισμό.

Ο οίκος εκτιμά πως η τοποθέτηση ανδρεικέλων του Τούρκου προέδρου στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας, που υιοθετούν τις παράλογες απόψεις του για τα υψηλά επιτόκια με την έννοια των μοχλών ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων, αποτελεί την χειρότερη δυνατή εξέλιξη. Οι κινήσεις του αποτελούν ουσιαστικά ένα σκέλος της στρατηγικής του με καθαρά προεκλογικά κίνητρα για τις εκλογές του 2023, χωρίς κανένα ισχυρό οικονομικό κριτήριο.

Δικαιολογώντας την υποβάθμιση, η S&P Global Ratings, επισημαίνει τις αυξήσεις στον δείκτη τιμών καταναλωτή, τις ανάλογες στον δείκτη τιμών παραγωγού και τις φοβερές απώλειες που σημειώνει το νόμισμα στις αγορές συναλλάγματος. Η αρνητική εικόνα ανακλά τους εντεινόμενους κινδύνους σε μία εξωτερικά μοχλευμένη οικονομία στο προσεχές δωδεκάμηνο, με κύριους ενόχους την ακραία μεταβλητότητα του νομίσματος, την ισχυρή πληθωριστική πίεση και τα συγκεχυμένα σήματα της οικονομικής πολιτικής που προδίδουν έλλειψη συγκροτημένων κατευθύνσεων.

Ο οίκος προειδοποιεί πως πρόκειται να μειώσει από το επίπεδο του B+ κατά τέσσερις βαθμίδες το αξιόχρεο, κάτω από το όριο για επενδύσεις, εάν η κυβερνητική πολιτική συνεχίσει να υπονομεύει τις ισοτιμίες, να επιδεινώνει την πληθωριστική πίεση και να μεγιστοποιεί τον κίνδυνο τραπεζικής κρίσης στην χώρα.