Με χρυσό ο Κόκκινος Δράκος πυροβολεί το πετροδολάριο…

Η Κίνα έχει προβεί κατά το 2022 σε τεράστιες αγορές χρυσού, καθιστώντας ίσως περισσότερο από προφανές το γεγονός ότι προετοιμάζεται για δραστική μεταβολή νομισματικού χαρακτήρα, η οποία μάλλον θα επηρεάσει του συσχετισμούς ισχύος σε επίπεδο εθνικών νομισμάτων. Παράλληλα το Διεθνές Χρηματιστήριο Ενέργειας της Σαγκάης εγκαινιάζει τα συμβόλαια προθεσμιακών αγορών και πωλήσεων στον τομέα της ενέργειας. Η κίνηση αποτελεί την αφετηρία για μία μετατόπιση ισορροπιών από το πετροδολάριο στο γουάν.

Συνολικά οι αγορές χρυσού το 2022 φθάνουν τους 1.136 μετρικούς τόνους, μέγεθος αυξημένο κατά 152% έναντι του 2021 και αποτελούν τις μεγαλύτερες μετά την εγκατάλειψη της ρήτρας χρυσού το 1971. Το υψηλότερο επίπεδο αγορών είχε σημειωθεί το 1967. Μετά από τις μεγάλες αγορές του 2018 και του 2019, παρατηρήθηκε σημαντική επιβράδυνση το 2020 με τις αγοραπωλησίες να καταλήγουν σε καθαρό υπόλοιπο 273 τόνων. Οι αγορές του 2018 φθάνουν τους 656,2 τόνους και του 2019 τους 650,3, αποτελώντας τις δεύτερες σε όγκο την τελευταία 50ετία.

Το 1967 αποτελεί καμπή στην χρηματοοικονομική ιστορία, κυρίως λόγω των γεγονότων στο Απόθεμα Χρυσού του Λονδίνου, Ο συγκεκριμένος θεσμός αποτελεί προϊόν συμφωνίας των κεντρικών τραπεζών των χωρών της Δυτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ, με κύριο στόχο να διατηρηθεί η τιμή του πολύτιμου μετάλλου στα $35 ανά ουγκιά. Το 1967, όμως, η συμφωνία κατέρρευσε λόγω ελλειμμάτων χρυσού που συνδυάστηκαν με μεγάλη ζήτηση, κυρίως λόγω του ότι οι ευρωπαϊκές Κεντρικές Τράπεζες προχωρούσαν σε αθρόες αγορές.

Στην αγορά χρυσού διαχέονταν σοβαρές αμφιβολίες ως προς το εάν η Ουάσινγκτον θα τηρήσει την δέσμευσή της για την τιμή $35 ανά ουγκιά. Συνεπακόλουθα τα αποθέματα εξαντλήθηκαν και οι τιμές πιέζονταν ανοδικά, δεδομένου ότι οι δυνατότητες παραγωγής τότε δεν υπερέβαιναν τους 2.500 τόνους ετησίως. Κατά μία έννοια το 1967 αποτελεί την αφετηρία μίας διαδικασίας που καταλήγει το 1971 στην κατάρρευση του διεθνούς νομισματικού συστήματος του Bretton Woods, με το δολάριο να μετατρέπεται σε νόμισμα που εκδίδεται μόνον με την εγγύηση του αμερικανικού δημοσίου.

Και γεννάται πετροδολάριο

Μία τριετία αργότερα, η πλημμυρίδα των υποτιμημένων δολαρίων στις αγορές και ειδικά στη Σαουδική Αραβία απαιτούσε άμεση λύση για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας του δολαρίου, σοβούσης της μεγάλης πετρελαϊκής κρίσης. Η τότε κυβέρνηση Νίξον εξασφάλισε συμφωνία, με την οποία οι ΗΠΑ δεσμεύτηκαν να αγοράζουν πετρέλαιο από τη Σαουδική Αραβία, παρέχοντας ταυτόχρονα εγγυήσεις και οπλικά συστήματα. Σε αντάλλαγμα οι Σαουδάραβες δεσμεύτηκαν να αξιοποιούν τα δολάρια που εισέπρατταν σε αγορές αμερικανικού χρέους, ώστε να χρηματοδοτηθούν τα μεγάλα ελλείμματα του προϋπολογισμού των ΗΠΑ. Η νέα διαδικασία οδήγησε στην ανακύκλωση του δολαρίου και στη γέννηση του πετροδολαρίου που έκτοτε κυριαρχεί στην αγορά ενέργειας.

Σήμερα, το πρόβλημα εστιάζεται στο γεγονός ότι οι αυξημένες ροές χρυσού προς τις κεντρικές τράπεζες αποτελούν αποχρώσα ένδειξη για δραστική μεταβολή στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα, λόγω του ότι οι κεντρικές τράπεζες αποτελούν τους μεγαλύτερους επενδυτές στην αγορά χρυσού. Οι μεγαλύτερες αγορές χρυσού από το 1967 προμηνύουν μεταβολές που προς το παρόν εξελίσσονται αθέατες, διότι τα επίσημα στοιχεία δεν παρουσιάζουν το σύνολο των αγορών. Μάλιστα, οι πραγματικές αγορές κινούνται σε πολλαπλάσια επίπεδα από την στιγμή που υπάρχει αδιαφάνεια όσον αφορά στο μέγεθος των κρατικών αποθεμάτων.

Ελάχιστοι, πάντως, διαβλέπουν τις παρενέργειες των κυοφορούμενων μεταβολών στο διεθνές νομισματικό σύστημα. Γι’ αυτό και η πλειονότητα θα βρεθεί ενώπιον δυσάρεστων εκπλήξεων. Οι μεταβολές δεν συνεπάγονται, όμως, καταστροφή για όλους. Οι τοποθετήσεις στον χρυσό προδίδουν πως κάποιοι προετοιμάζονται μεθοδικά για να αντιμετωπίσουν τις μεταβολές και το σημαντικότερο για να αποκομίσουν οφέλη από αυτές.

Οι Κινέζοι αγοράζουν μαζικά χρυσό

Σύμφωνα με τους Financial Times οι μεγαλύτεροι αγοραστές χρυσού το 2022 εντοπίζονται στην Κίνα και στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες στη Μέση Ανατολή. Δεν πρόκειται για σύμπτωση. Οι συγκεκριμένες χώρες θα βρεθούν στο κέντρο των μεταβολών του διεθνούς νομισματικού συστήματος. Ειδικά η Κίνα αποτελεί κοινό μυστικό ότι επί σειράν ετών αποθεματοποιεί τεράστιους όγκους χρυσού, ενώ συνιστά τον μεγαλύτερο παραγωγό και ταυτόχρονα αγοραστή στον κόσμο.

Οι ποσότητες καταλήγουν στα θησαυροφυλάκιά της, αλλά ουδείς γνωρίζει με ακρίβεια το μέγεθός τους. Η πλειοψηφία των ειδικών εκτιμά πως είναι πολλαπλάσιο από το μέγεθος που ανακοινώνει η κινεζική Κεντρική Τράπεζα. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού (World Gold Council) η Κίνα έχει αποθεματοποιήσει περισσότερους από 20.000 τόνους. Από αυτούς οι 17.500 αποτελούν τα αποθεματικά του Χρηματιστηρίου Χρυσού της Σαγκάης και οι υπόλοιποι τα αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας.

Τα επίσημα στοιχεία του 2022 αποκαλύπτουν διακράτηση 2.050 τόνων από την Κεντρική Τράπεζα Κίνας, ενώ κατά την διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2023 αγοράζονται ακόμα 102 τόνοι. Παραμένει, όμως, άγνωστη η ποσότητα που διατηρούν στα θησαυροφυλάκιά τους οι μεγάλες κινεζικές τράπεζες, οι οποίες υλοποιούν συνεχή προγράμματα αγορών χρυσού από το 2002. Το Πεκίνο εκμεταλλεύεται τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπως και την ευρύτερη οικονομική αναταραχή, για να επιταχύνει τις κινήσεις του για να εκτοπίσει το πετροδολάριο.

Ο πρόεδρος Σι στον Κόλπο

Οι κινεζικές προθέσεις φάνηκαν στην τελευταία επίσημη επίσκεψη του προέδρου προέδρου Σι στη Σαουδική Αραβία και στις υπόλοιπες χώρες που συμμετέχουν στο Συμβούλιο του Κόλπου (Εμιράτα, Κατάρ, Κουβέϊτ, Μπαχρέϊν και Ομάν). Ο πρόεδρος Σι, παρότρυνε τις ηγεσίες των χωρών να προχωρήσουν σε μία πολλαπλών διαστάσεων ενεργειακή συνεργασία, που θα αποτελέσει παράδειγμα για ολόκληρο τον κόσμο.

Οι χώρες του Συμβουλίου του Κόλπου κατέχουν το 25% των παγκοσμίων εξαγωγών πετρελαίου, με την Σαουδική Αραβία να εξάγει το 17% και να καλύπτει το 25% των κινεζικών εισαγωγών. Παράλληλα, η Κίνα συνιστά τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Σαουδικής Αραβίας και ο Κινέζος πρόεδρος δεσμεύθηκε να συνεχίσει η χώρα του τις μεγάλες εισαγωγές πετρελαίου από τον Κόλπο.

Δεσμεύτηκε, επίσης, να επεκτείνει τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), να διευρύνει την συνεργασία για την ανάπτυξη της παραγωγής αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, συμβάλλοντας με την παροχή μηχανολογικής υφής υπηρεσιών. Προσέδωσε απόλυτη προτεραιότητα στην αποθήκευση, μεταφορά και διΰλιση και εγγυήθηκε να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες του Διεθνούς Χρηματιστηρίου Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου της Σαγκάης.

Από τον Μάρτιο του 2021, το Διεθνές Χρηματιστήριο Ενέργειας της Σαγκάης εκκαθαρίζει συναλλαγές σε προθεσμιακά συμβόλαια πετρελαίου σε γουάν, αρχικά με βάση την τιμή αναφοράς του πετρελαίου τύπου Brent. Από τότε, ο οποιοσδήποτε παραγωγός έχει την δυνατότητα να προβαίνει σε πωλήσεις, χωρίς να χρησιμοποιεί πετροδολάριο. Τα προθεσμιακά συμβόλαια της Σαγκάης παρέχουν μία νέα αξία αναφοράς για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου, όπου κυριαρχεί το πετροδολάριο, αλλά με τις συναλλαγές σε γουάν να αυξάνονται στην αγορά ενέργειας. Η σημασία τους έγκειται στην δυνατότητά τους να μετατοπίσουν τις ισορροπίες στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά προς την πλευρά της Κίνας.

Χρυσός και πετροδολάριο 

Υπάρχει, όμως. ένα μεγάλο εμπόδιο, αφού οι περισσότεροι παραγωγοί αποφεύγουν να συναλλάσσονται και να συσσωρεύουν κινεζικό νόμισμα λόγω των κεφαλαιακών ελέγχων και άλλων περιοριστικών μέτρων. Η Κεντρική Τράπεζα Κίνας το γνωρίζει και για να το παρακάμψει παρέχει στο Χρηματιστήριο Ενέργειας της Σαγκάης την άδεια να μετατρέπει τα γουάν των προθεσμιακών συμβολαίων σε χρυσό, αξιοποιώντας τα αποθέματά του, χωρίς να θίγει τα επίσημα αποθέματά της σε χρυσό. Παράλληλα, το Χρηματιστήριο αδειοδοτήθηκε, όπως και το αντίστοιχο του Χονγκ-Κόνγκ, να υποστηρίζουν ελεύθερα αυτές τις συναλλαγές στον χρυσό.

Οι όμιλοι PetroChina και SinoPec παρέχουν ρευστότητα στις συναλλαγές σε γουάν για τα προθεσμιακά συμβόλαια, από την στιγμή που αποτελούν τους μεγαλύτερους αγοραστές. Εάν, λοιπόν, κάποιος παραγωγός συνάψει συμβόλαιο σε γουάν και έμμεσα σε χρυσό, θα έχει πάντοτε αντισυμβαλλόμενο στην τρέχουσα τιμή (spot) του πολύτιμου μετάλλου. Μετά από μία πενταετία ανάπτυξης και επίλυσης διαφόρων προβλημάτων, το Χρηματιστήριο Ενέργειας της Σαγκάης έχει προετοιμασθεί κατάλληλα για την διεξαγωγή μεγάλων όγκων συναλλαγών. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι ο Κινέζος πρόεδρος θα είχε αποφύγει τις διαβεβαιώσεις και τις δεσμεύσεις, εάν εξακολουθούσαν να υπάρχουν έστω και ήσσονος σημασίας προβλήματα.

Όλοι οι εμπλεκόμενοι στις αγορές γνωρίζουν πως λόγω της αυξημένης ζήτησης και της περιορισμένης παραγωγής οι τιμές του χρυσού πρόκειται να κινηθούν ανοδικά, οπότε υπάρχει ακόμα ένα δέλεαρ για τους παραγωγούς-πωλητές πετρελαίου. Στο επόμενο άρθρο θα εξετάσουμε γιατί η Κίνα επιθυμεί διακαώς συναλλαγές σε γουάν αντί σε πετροδολάριο ειδικά με τις χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου.