Ο Γλαύκος σπρώχνει ένα βήμα μπροστά τον EastMed

Oι θετικότατες ενδείξεις για εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα υδρογονανθράκων στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, που θα επιβεβαιωθούν -ως προς το τεχνικό και το οικονομικό σκέλος τους- σε 18 μήνες, επιτρέπουν δικαιολογημένη αισιοδοξία. Είναι πρόωρο, όμως, να θεωρείται ότι η Λευκωσία και η Αθήνα επέτυχαν ήδη αλλαγή ισορροπιών στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Σε αντίθεση με τους βιαστικούς πανηγυρισμούς, η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα και η Κύπρος επιτυγχάνουν, με αργό ρυθμό, βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Με την πάροδο του χρόνου, ίσως αποδειχθούν καρποφόρα, υπό τις προϋποθέσεις συνέχισης της ίδιας πολιτικής και συνδυασμού της με τις κινήσεις των μεγάλων δυνάμεων, ώστε να αποτραπεί μια θερμή κρίση με την Τουρκία.

Σε πολιτικό επίπεδο, τα ευρήματα της ExxonMobil στο οικόπεδο 10 θα πρέπει να συσχετιστούν με τις εξελίξεις για τον αγωγό EastMed (κοιτάσματα Νοτιοανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη) που -μετά την αδράνεια των προηγούμενων ετών- εμφανίζει επίσης πρόοδο. Όπως βεβαιώνουν εγκυρότατες πηγές στις Βρυξέλλες, η Κομισιόν προ ημερών ενημέρωσε, καταρχάς ανεπίσημα, την ελληνική κυβέρνηση ότι εγκρίνει το προσχέδιο της Διακυβερνητικής Συμφωνίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ-Ιταλίας για τον EastMed. Εκτιμάται ότι, εντός των επόμενων λίγων ημερών, θα αποσταλεί και επιβεβαιωτική επίσημη επιστολή στην Αθήνα.

Η απόφαση της Κομισιόν επιτρέπει πια την υπογραφή της Διακυβερνητικής Συμφωνίας του EastMed σε σύντομο χρόνο. Ίσως η πανηγυρική υπογραφή γίνει με την ευκαιρία της τριμερούς Συνόδου Κορυφής Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ μέχρι τα τέλη Μαρτίου, ενώ είναι άγνωστος ο ακριβής χρόνος συνυπογραφής από την Ιταλία, λόγω εσωτερικών διαφωνιών, γενικά, για όλους τους αγωγούς.

Στη συνέχεια οι εμπλεκόμενες πλευρές θα πρέπει να υπογράψουν με την κοινοπραξία του EastMed τις (διαφορετικές για καθεμία) Συμφωνίες Φιλοξενούσας Χώρας για το νομικό και οικονομικό καθεστώς του αγωγού στο -κατά περίπτωση- θαλάσσιο ή χερσαίο τμήμα της επικράτειάς τους. Η πρόσφατη εμπειρία του TAP δείχνει ότι ίσως απαιτηθεί ενάμισι έτος για κάθε Συμφωνία Φιλοξενούσας Χώρας και, επιπλέον, άγνωστος χρόνος για νέες αξιολογήσεις της Κομισιόν. Η παρούσα έγκριση δίδεται υπό την αίρεση εξέτασης των μελλοντικών νομικών κειμένων.

Τρόπος και μορφή στήριξης ΗΠΑ

Παράλληλα, θα πρέπει να αξιολογηθούν ο χρόνος, ο τρόπος και η μορφή της στήριξης, κυρίως, των ΗΠΑ προς τον EastMed. Η Ουάσινγκτον ξεκαθάρισε -έπειτα από δύο μήνες εκκρεμότητας- ότι ο υπουργός Εξωτερικών Πομπέο δεν πρόκειται να έλθει στην Κρήτη για την Τριμερή (που είχε προγραμματιστεί για την περασμένη εβδομάδα), αλλά πιθανότατα θα παρακολουθήσει τη σχεδιαζόμενη, μέχρι τα τέλη Μαρτίου, σύνοδο στο Ισραήλ.

Παραμένει άγνωστο αν ο Πομπέο θα έχει προσωπικές συναντήσεις με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, τον υπουργό Εξωτερικών Γκιώργο Κατρούγκαλο και τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη. Ασφαλώς ο τυπικός ή ουσιαστικός χαρακτήρας των συναντήσεων και η σύντομη ή μακρά διάρκειά τους θα καταγραφούν και από την «αντίπαλη» Τουρκία και τις ενδιαφερόμενες εταιρίες (ενεργειακές, ασφαλιστικές, επενδυτικές κ.λπ.) ως δείγματα της μικρής ή μεγάλης αμερικανικής στήριξης προς τον EastMed.

Σε κάθε περίπτωση, το μήνυμα που μετέδωσε προς την ελληνική κυβέρνηση άλλος Αμερικανός αξιωματούχος, που επισκέφθηκε τη χώρα με την ευκαιρία του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, ήταν ότι η Ουάσινγκτον θέλει να συζητήσει όλα τα θέματα ενέργειας, άμυνας και ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, χωρίς την ανάληψη δεσμεύσεων (προφανώς λόγω της Τουρκίας) προς το παρόν.

Οι προθέσεις Μόσχας

Ταυτόχρονα, ως προς τα άλλα σημαντικά ενεργειακά ζητήματα που αφορούν την Αθήνα, δεν δικαιώνεται η αισιοδοξία της κυβέρνησης περί της πρόθεσης της Μόσχας (μετά την εκτόνωση της κρίσης των απελάσεων του περασμένου Ιουλίου) για ένταξη της Ελλάδας στον σχεδιασμό του αγωγού Turk Stream. Η κυβερνητική εκδοχή, που λανθασμένα συμμερίστηκε και η ΝΔ την περασμένη εβδομάδα με τις διαρροές για τη συνάντηση του Μητσοτάκη με τον υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, θεωρεί περίπου δεδομένη τη συνεργασία για τον Turk Stream.

Ωστόσο, όπως προκύπτει από όλες τις πρόσφατες επαφές Αθήνας-Μόσχας, η ρωσική πλευρά δίνει προτεραιότητα στις ιδιωτικοποιήσεις λιμένων, με έμφαση στην Αλεξανδρούπολη, όπου αναμένεται αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ. Επίσης στις ιδιωτικοποιήσεις σιδηροδρόμων, καθώς και στην εμπορία υγροποιημένου φυσικού αερίου, που αποτελεί άλλο τομέα σύγκρουσης με τις ΗΠΑ.

Αντίθετα, λόγω της δυσάρεστης εμπειρίας της Μόσχας με τον South Stream, τη ΔΕΠΑ και τη στάση της Κομισιόν, δεν υπάρχει δέσμευση ούτε καν υπόσχεση για τον Turk Stream. Εξαίρεση η πιθανότητα μελλοντικής διακλάδωσης προς Νότο από τον κύριο αγωγό που θα διέρχεται από άλλες βαλκανικές χώρες.