Ο “επικίνδυνος” τραπεζίτης που πρέπει να ακούσει ο Μπάιντεν

Ένας τραπεζίτης έχει γίνει γνωστός στις ΗΠΑ με τον χαρακτηρισμό ο πλέον “επικίνδυνος άνθρωπος” και δεν είναι άλλος από τον τρίτης γενεάς Ελληνο-Αμερικανό Jamie Dimon (Παπαδημητρίου), γόνο γνωστής οικογένειας χρηματιστών της Σμύρνης. Στις αρχές Απριλίου ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του γιγαντιαίου χρηματοπιστωτικού ομίλου JP Morgan Chase, Jamie Dimon, κοινοποιεί προς τους μετόχους την έκθεση πεπραγμένων του συγκροτήματος για το 2020, όπου στα κεφάλαια V και VI απευθύνεται έμμεσα, αλλά ιδιαίτερα ουσιαστικά προς την νέα αμερικανική κυβέρνηση.

Με τον όμιλο να διανύει περίοδο ρευστοποίησης των μεγάλων ακινήτων του στο Manhattan, για να αυξήσει την ρευστότητά του εν όψει της νέας χρηματοοικονομικής κρίσης (μέτρα που είχε λάβει και κατά το 2007), ο Dimon πιέζει για μία νέα συγκροτημένη κοινωνική πολιτική, μέσω της φορολογίας των υψηλών εισοδημάτων. Ο τραπεζίτης εμφανίζεται πεπεισμένος πως η αναμόρφωση σε συνδυασμό με την εξειδίκευση της κοινωνικής πολιτικής θα επιτρέψει τη διευρυμένη πρόσβαση των νέων στην εκπαίδευση, την επέκταση της στεγαστικής πίστης σε οικογένειες με οικονομικά προβλήματα και την βελτίωση των μηχανισμών της παιδικής φροντίδας.

Προβλέπει πάντως επέκταση της πολιτικής χρηματοπιστωτικής πολιτικής (ποσοτική χαλάρωση) έως τα τέλη του 2023, ώστε να υποστηριχθεί η ανάπτυξη, η χρηματοδότηση νέων υποδομών και η υποστήριξη όσων έχουν πληγεί οικονομικά από την πανδημία. Παράλληλα η πολιτική αυτή πρόκειται να υποστηρίξει την κατανάλωση, αν και όπως εκτιμά η αξιολόγηση των δαπανών της κεντρικής κυβέρνησης θα απαιτήσει αρκετά έτη, ώστε να καταστούν ευδιάκριτα τα αποτελέσματά της, αλλά εάν οι χρηματοδοτήσεις σχεδιασθούν προσεκτικά και χωρίς κινήσεις πανικού, θα αυξήσουν κατακόρυφα τις οικονομικές ευκαιρίες για όλους.

Προειδοποιεί πάντως πως οι κεφαλαιοποιήσεις των εταιρειών, όπως απεικονίζονται στις υπερβολικές τιμές των μετοχών τους, θα υποστηριχθούν μόνον με ισχυρή ανάπτυξη, κυρίως λόγω του ότι οι αγορές τιμολογούν προσδοκίες για μεγάλη ανάκαμψη, εξέλιξη που εάν πραγματοποιηθεί θα προκαλέσει εισροές νέων κεφαλαίων.

Οι προειδοποιήσεις του Dimon

Ο τραπεζίτης προειδοποιεί παράλληλα για τις μεγάλες ανακατατάξεις που επιφέρει η νέα τεχνολογία αιχμής, με τους σκιώδεις επενδυτές να κερδίζουν έδαφος, κυρίως λόγω του ότι λειτουργούν χωρίς κανέναν απολύτως περιορισμό, σε αντίθεση με τις αυστηρές κεφαλαιακές απαιτήσεις που υποχρεώνουν τις τράπεζες να διαθέτουν απείρως μεγαλύτερα αποθεματικά. Παράλληλα οι χρηματοοικονομικές κινήσεις που παρακάμπτουν με ευχέρεια τις ρυθμιστικές αρχές και οι τεχνολογικές καινοτομίες απειλούν ανταγωνιστικά τις τράπεζες, σχεδόν σε όλα τα επίπεδα.

Ο Dimon προειδοποιεί επίσης πως εάν δεν επιτευχθεί ισχυρή ανάπτυξη, τότε θα αυξηθούν δυσανάλογα οι δυσχέρειες για την τιμολόγηση του αμερικανικού χρέους στις αγορές (οι περισσότεροι αξιοποιούν με την ιδιότητα ενός άτυπου δείκτη τις τιμές του δεκαετούς ομολόγου). Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες, στο τεράστιο μέγεθος του χρέους που επιβάλλεται να απορροφηθεί και στο γεγονός ότι η άνοδος του πληθωρισμού δεν πρόκειται να παραμείνει προσωρινή.

Κατά τον τραπεζίτη απαιτούνται ορθολογικές επενδύσεις για την αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό των υποδομών, από την στιγμή που σχεδόν όλοι αναγνωρίζουν πως οι επενδύσεις του παρελθόντος αποδεικνύονται δραματικά ανεπαρκείς και συχνά λανθασμένες, από τους αυτοκινητοδρόμους, τις λιμενικές εγκαταστάσεις, τα αεροδρόμια, τους σιδηροδρόμους ή τα δίκτυα υδροδότησης.

Οι μελέτες αποδοτικότητας στοιχειοθετούν πως οι αυτοκινητόδρομοι αναβαθμίζονται με προχειρότητα χωρίς ποιοτικές προδιαγραφές, οι απίστευτοι συνωστισμοί στα αεροδρόμια δεν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, τα συστήματα ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας παραμένουν απαρχαιωμένα, τα ηλεκτρικά δίκτυα έχουν καταστεί πλέον υπέργηρα και τα δίκτυα υδροδότησης εξαθλιώνονται, με τις γηρασμένες σωληνώσεις τους να καθίστανται επικίνδυνες για την δημόσια υγεία.

Η οδυνηρή αναγνώριση

Τα προβλήματα των υποδομών κοστίζουν τελικά σε ετήσια βάση εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια, χωρίς λόγο. Οι προκλήσεις του μέλλοντος συμπεριλαμβάνουν αναπόφευκτα και την εντεινόμενη συνεχώς πόλωση της αμερικανικής κοινωνίας, αν και η χώρα έχει αποδείξει πως διαθέτει μεγάλες αντοχές και εξαιρετικές δυνατότητες να αντεπεξέρχεται με επιτυχία στα προβλήματά της.

Παρά ταύτα οι Αμερικανοί αντιλαμβάνονται πως κάτι έχει εξελιχθεί δραματικά λανθασμένα και επιρρίπτουν ευθύνες στην πολιτική ηγεσία, τις ομάδες εξουσίας, τα συμβούλια λήψης αποφάσεων και στην ανώτατη κοινωνικά τάξη, με τους μετέχοντες στα συγκεκριμένα κοινωνικά υποσύνολα να λαμβάνουν λανθασμένες κατευθύνσεις, είτε όταν πρόκειται για την κυβέρνηση, τις επιχειρήσεις ή την κοινωνία. Τα αλλεπάλληλα σφάλματα τροφοδοτούν τον λαϊκισμό και στις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος, με συνέπεια να διογκώνεται συνεχώς η πόλωση στην αμερικανική κοινωνία.

Ο Dimon επισημαίνει επίσης την αποτυχία διαχείρισης του μεταναστευτικού προβλήματος, κυρίως λόγω του ότι δεν στρέφεται προς την αναζήτηση ανθρώπων με σοβαρά προσόντα, που έχουν την δυνατότητα να προσφέρουν πολλά στις αμερικανικές επιχειρήσεις. Παράλληλα σημειώνει και την αποτυχία της στεγαστικής πολιτικής στην χώρα, από την στιγμή που η πλειοψηφία των Αμερικανών δεν διαθέτει την οικονομική δυνατότητα να αποκτήσει μία κατοικία, με ποιοτικά χαρακτηριστικά που να ικανοποιεί τις ανάγκες τους.

Δυσκαμψία και αναποτελεσματικότητα

Ο τραπεζίτης προειδοποιεί πως το υπάρχον νομικό πλαίσιο και οι ρυθμιστικές αρχές, πέραν του υψηλού κόστους, τραυματίζουν ανεπανόρθωτα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με άχρηστες, αλλά υποχρεωτικές χρονοβόρες και κοστοβόρες ενέργειες νομικών διαδικασιών, όπως και με την τρομερή γραφειοκρατία. Το πρόβλημα επιδεινώνεται και λόγω του πρακτικά ανύπαρκτου ορθολογικού σχεδιασμού των υποδομών και των επενδύσεων, με συνέπεια απίστευτες σπατάλες κεφαλαίων.

Παράλληλα η χώρα υποφέρει από σοβαρές δυσλειτουργίες στην χρηματοδότηση των συνταξιοδοτικών ταμείων, σε μία περίοδο που διογκώνονται με αλματώδεις ρυθμούς οι οικονομικές ανισότητες και τα δίκτυα κοινωνικής ασφάλισης υποφέρουν λόγω του προβληματικού τους σχεδιασμού. Το 30% των Αμερικανών δεν διαθέτει την δυνατότητα να αντιμετωπίσει κάποια έκτακτη οικονομική ανάγκη μεγαλύτερη των 400 δολαρίων και τα νοσοκομεία των παλαιμάχων έχουν εισέλθει σε κατάσταση διάλυσης.

Σχεδόν όλοι οι θεσμοί τονίζει ο τραπεζίτης – κυβέρνηση σε ομοσπονδιακό και πολιτειακό επίπεδο, μέσα μαζικής ενημέρωσης και επιχειρήσεις – έχουν απωλέσει την αξιοπιστία τους έναντι της κοινής γνώμης. Η πολιτική ζωή κινείται με έντονους ρυθμούς προς την κατεύθυνση της πόλωσης, με τους κυβερνητικούς μηχανισμούς να υποφέρουν σοβαρά από προβλήματα δυσλειτουργίας.

Η παιδεία και η δημόσια υγεία έχουν τραυματισθεί πολύ σοβαρά και τα σχετικά ευρήματα κρούουν κώδωνα συναγερμού από την στιγμή που εάν παραστεί ανάγκη να κληθούν στις ένοπλες δυνάμεις οι ηλικίες των νέων μεταξύ 17 και 24 ετών, το 70% δεν έχει την δυνατότητα να ανταποκριθεί στις βασικές απαιτήσεις, λόγω του ότι στερείται βασικής παιδείας (προβλήματα ανάγνωσης και γραφής) ή επιβαρύνεται με χρόνιες παθήσεις, κυρίως παχυσαρκία και διαβήτη.

Η οικονομική κατάσταση

Κατά τον τραπεζίτη όλα τα προβλήματα της χώρας ερμηνεύονται από το γεγονός ότι η ανάπτυξή της σωρευτικά κατά την διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας φθάνει μόλις το 18%, ενώ σε προηγούμενες περιόδους κρίσεων (1974, 1982 και 1990), η ανάπτυξη υπερβαίνει το 40% ανά δεκαετία. Η χώρα επιβάλλεται να κινηθεί πέραν των διαφορών που πλήττουν την κοινωνία της και η κυβέρνηση να εξηγήσει, με πειστικότητα και σε συνθήκες διαφάνειας, το πώς θα βελτιωθεί η κατάσταση προς όφελος όλων.

Η υπεράσπιση του δολαρίου σε μία περίοδο που εντείνονται οι επιχειρήσεις αποδολλαριοποίησης σε ζωτικές οικονομικές ζώνες του πλανήτη, επιβάλλεται πρώτιστα να κινηθεί προς την αδυναμία πλήρους μετατρεψιμότητας του κινεζικού γουάν, ενώ προέχει η ανάγκη να διερευνηθούν οι πιθανότητες επιβολής ελέγχου κίνησης κεφαλαίων σε χρυσό και κρυπτονομίσματα.

Στο θέμα της Κίνας ο Dimon εμφανίζεται απόλυτα ειλικρινής και επισημαίνει πως η κινεζική ηγεσία εκτιμά πως οι ΗΠΑ υστερούν στην τεχνολογία, στις υποδομές και στην παιδεία, ενώ παράλληλα οι μηχανισμοί τους αδυνατούν να συντονίσουν αποτελεσματικά τις επιταγές της κυβερνητικής πολιτικής σε επίπεδο χρηματοοικονομικό, νομισματικό, βιομηχανικό, όπως και στον τομέα των υποδομών και των ρυθμιστικών αρχών, με τις εκτιμήσεις της δυστυχώς να προσεγγίζουν σε μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα.

Ταυτόχρονα προειδοποιεί για τους κινδύνους του στασιμοπληθωρισμού, που απειλεί να προκαλέσει στις αγορές την εντύπωση πως οι ΗΠΑ αποτελούν έναν αφιλόξενο τόπο για τον καπιταλισμό και τους κεφαλαιούχους, συμβουλεύοντας πως επιβάλλεται διαφοροποίηση της αξιοποποίσης του συναλλάγματος, με επενδύσεις σε χρεώγραφα διαφόρων νομισμάτων, ενίσχυση της ποικιλίας των δυνατοτήτων επενδύσεων στην χώρα και μεγάλη διαφοροποίηση στοιχείων ενεργητικού στον σχηματισμό επενδυτικών χαρτοφυλακίων.

Ουσιαστικά στα δύο τελευταία κεφάλαια της έκθεσης πεπραγμένων του χρηματοοικονομικού ομίλου, ο τραπεζίτης παρουσιάζει ένα κατάλογο των χρόνιων κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων της χώρας, σε συνδυασμό με τα ανάλογα οικονομικά, απευθυνόμενος έμμεσα αν και σαφέστατα προς τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου.