Ο στρατός του Ερντογάν δεν μπορεί να τα βάλει με τις αγορές

Στο παρασκήνιο αυτού του απίθανου χάους στη Βόρειο Αφρική, την Ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή, κυριαρχεί ένας παράγοντας, που έχει αποτελέσει τον χειρότερο εχθρό της Ελλάδας κατά την περίοδο της πτώχευσης του 2009-2010 και δεν είναι άλλος από τις αγορές. Αυτή την φορά όμως αποδεικνύεται ο καλύτερος και ισχυρότερος σύμμαχος των ελληνικών συμφερόντων καταστρέφοντας συστηματικά και αμείλικτα την Τουρκία, με μοναδικό κίνητρο το κέρδος.

Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, ο Τούρκος πρόεδρος εντείνει τις προσπάθειές του για την ισλαμοποίηση της χώρας, ακολουθώντας πιστά τα βήματα του στρατηγού Zia ul-Haq, της περιόδου 1978-1988, στο Πακιστάν. Η πορεία του προκαλεί σοβαρές ανησυχίες στους δυτικούς συμμάχους που παρατηρούν μία επικίνδυνη στροφή προς τον ολοκληρωτισμό, με μαζικές διώξεις πολιτικών αντιπάλων, εκκαθαρίσεις μεγάλης κλίμακας στις ένοπλες δυνάμεις και περιορισμό των ελευθεριών.

Μάλιστα με την είσοδο του φίλου του (όπως υποστηρίζει) Τραμπ στον Λευκό Οίκο οι προσπάθειες εντείνονται με κυριώτερα χαρακτηριστικά την συγκέντρωση νομοθετικών και δικαστικών εξουσιών στην κυβέρνηση, τον έλεγχο όλων των μεγάλων επιχειρήσεων, όπως και του τύπου και των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Παράλληλα κλιμακώνονται οι επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας στην Βόρειο Αφρική, την Ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή.

Οι εξαιρετικά ρευστές συνθήκες και η συνεχής επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με τους δυτικούς της συμμάχους, αντικατοπτρίζονται στην συμπεριφορά των διεθνών επενδυτών, που επιπλέον προβληματίζονται από την αδυναμία πραγματοποίησης σοβαρών οικονομικών και νομικών μεταρρυθμίσεων. Στους μήνες που ακολουθούν την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 οι οίκοι αξιολόγησης S&P Global Ratings, MOODY’S και FITCH υποβαθμίζουν την Τουρκία στο επίπεδο της αποεπένδυσης, δίδοντας το πρώτο σήμα για την απεμπλοκή των ξένων επενδυτικών κεφαλαίων από την τουρκική οικονομία.

Κεφαλαιώδες σφάλμα του Ερντογάν

Στην περίοδο αυτή ο Ερντογάν διαπράττει ακόμα ένα κεφαλαιώδες σφάλμα εκχωρώντας υπερεξουσίες στον γαμβρό του που ορίζεται υπουργός Οικονομικών (ένας μάλλον ανίδεος και ανίκανος άνθρωπος) και φέρει υπό τον απόλυτο έλεγχό του την κεντρική τράπεζα της χώρας. Κατά την θερινή περίοδο του 2018 εκδηλώνεται η πρώτη μεγάλη επίθεση των αγορών, με αφορμή έναν Αμερικανό πάστορα του οποίου την άμεση απελευθέρωση απαιτεί ο Λευκός Οίκος, απειλώντας με σκληρές κυρώσεις εάν το καθεστώς Ερντογάν δεν υπαναχωρήσει.

Τελικά τα χειρότερα αποσοβούνται και η κατάσταση εμφανίζεται να ισορροπεί, αλλά τον Νοέμβριο του 2019 σε διεθνή χρηματοοικονομική σύσκεψη με θέμα τις επενδύσεις στην Τουρκία, δίδεται το σύνθημα για μαζικές ρευστοποιήσεις και αποχώρηση, λόγω του ότι η πτώχευσή της αξιολογείται ως επικείμενο ατύχημα με άσχημες συνέπειες. Ακολουθούν επιθέσεις στο τουρκικό νόμισμα, στα ομόλογα και στα παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα, με τις υποβαθμίσεις να διαδέχονται η μία την άλλη.

Στη φάση αυτή ο Τούρκος πρόεδρος κυριαρχείται από ένα παραλήρημα ισλαμικού εθνικισμού, κατηγορώντας όλες τις χώρες της Δύσης, αλλά και τις περισσότερες της Μέσης Ανατολής, πως οργανώνουν συνωμοσίες για την καταστροφή της χώρας του, εποφθαλμιώντας τον πλούτο και τα επιτεύγματά της. Οι απεγνωσμένες του προσπάθειες να πείσει κυρίως το εσωτερικό του κοινό, σε μία περίοδο που η Τουρκία βαδίζει ολοταχώς προς μία κατάσταση ανάλογη της Βενεζουέλας, μέλλει να αποδειχθεί εάν θα έχουν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα, αν και στο στάδιο αυτό κάθε πρόβλεψη, πέραν του προφανούς κινδύνου της πτώχευσης, καθίσταται πρακτικά αδύνατη.

Απροσδόκητοι σύμμαχοι και πανίσχυροι εχθροί

Στο παρασκήνιο αυτού του απίθανου χάους στην Βόρειο Αφρική, την Ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή, κυριαρχεί ένας παράγοντας, που έχει αποτελέσει τον χειρότερο εχθρό της Ελλάδας κατά την περίοδο της πτώχευσης του 2009-2010 και δεν είναι άλλος από τις αγορές. Αυτή την φορά όμως αποδεικνύεται ο καλύτερος και ισχυρότερος σύμμαχος των ελληνικών συμφερόντων καταστρέφοντας συστηματικά και αμείλικτα την Τουρκία, με μοναδικό κίνητρο το κέρδος.

Οι θερινές κινήσεις που κλιμακώνουν την ανελέητη επίθεση κατά της τουρκικής λίρας, το πλέον εμβληματικό ίσως πεδίο αυτής της σύγκρουσης –και ίσως του μοναδικού πραγματικού πολέμου που αντιμετωπίζει ο Ερντογάν– εκμηδενίζουν την οποιαδήποτε πιστοληπτική δυνατότητα της χώρας. Με την Goldman Sachs να θέτει τιμή στόχο για το τουρκικό νόμισμα την ισοτιμία 7,75:1 προς αμερικανικό δολλάριο εντός διμήνου (τιμή που καταγράφεται ενωρίτερα, πριν από τα τέλη Σεπτεμβρίου), ένα νέο πλήγμα έρχεται από τον οίκο αξιολόγησης FITCH που υποβαθμίζει ένα διήμερο αργότερα την τουρκική οικονομία κατά μία βαθμίδα και τις συστημικές τράπεζες κατά δύο.

Αυτό συνεπάγεται πως η τουρκική οικονομία αξιολογείται πως έχει πλέον εισέλθει σε αρνητικό πεδίο λόγω ανυπαρξίας συναλλαγματικών αποθεμάτων, με συνέπεια οι αγορές να κινούνται επιθετικά κατά του νομίσματος, των ομολόγων και άλλων παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων που αναφέρονται στην Τουρκία, όπως λόγου χάρη τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS).

Τονίζεται πως όλα τα επενδυτικά κεφάλαια που κινούνται στις αγορές υπάγονται στο αγγλοσαξωνικό δίκαιο. Με εξαίρεση τα κεφάλαια αναχαίτισης κινδύνου (Hedge Funds), όπου ο ιδιώτης επενδυτής υπογράφει σύμβαση εμπιστευτικότητας με την οποία αναγνωρίζει τους κινδύνους που αποδέχεται και αναλαμβάνει τις ευθύνες του, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις λογίζεται ως παντελώς ανίδεος και επομένως έχει κάθε δικαίωμα να κινηθεί νομικά κατά του επενδυτικού σχήματος εάν και εφόσον θεωρήσει ότι έχει υποστεί ζημίες. Για να οχυρωθούν νομικά όλα τα επενδυτικά σχήματα των αγορών διαθέτουν επενδυτικές επιτροπές που συνεδριάζουν ανά δεκαπενθήμερο και υποβάλλουν προτάσεις που ακολουθεί η διοίκηση στις κινήσεις της.

Ακολουθεί εντελώς συμπτωματικά (;) δύο εβδομάδες αργότερα ο γνωστός οίκος αξιολόγησης MOODY’S που υποβαθμίζει και αυτός την τουρκική οικονομία σε στάδιο πριν από την πτώχευση εκμηδενίζοντας τις πιστοληπτικές της δυνατότητες. Παράλληλα υποβαθμίζονται και 13 τράπεζες (συμπεριλαμβάνονται και οι 6 συστημικές) 5 βαθμίδες χαμηλότερα από επίπεδο ασφαλείας για επενδύσεις λόγω επικείμενης κρίσης στο ισοζύγιο πληρωμών. Ο οίκος προειδοποιεί πως η κατάρρευση πρόκειται να επιταχυνθεί απότομα τους επόμενους μήνες, υποχρεώνοντας την κυβέρνηση να επιβάλει περιορισμούς κίνησης κεφαλαίων (Capital Controls).

Ακόμα χειρότερες προβλέψεις

Προφανώς έως τα τέλη Οκτωβρίου θα έχει ολοκληρωθεί και η αξιολόγηση του STANDARD AND POORS, με ανάλογα συμπεράσματα. Στο μεσοδιάστημα όλοι οι επαγγελματικοί ιστότοποι χρηματοοικονομικού ενδιαφέροντος διατυπώνουν ακόμα χειρότερες προβλέψεις, καλύπτοντας και αυτοί με την στάση τους τις προτάσεις των επενδυτικών επιτροπών κατά της Τουρκίας.

Αυτή η κάλυψη που μεταφράζεται και σε νομική προστασία, έχει επιπλέον και την δικαιολογία ότι το νόμισμα πιέζεται και στο εσωτερικό της χώρας από ιδιώτες και επιχειρήσεις που αναζητούν απεγνωσμένα αμερικανικά δολλάρια για την αποπληρωμή των υποχρεώσεών τους σε συνάλλαγμα. Επιπλέον η πρόσφατη αιφνιδιαστική άνοδος των τουρκικών επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα κατά 200 μονάδες βάσης, στο 10,25%, περνά απαρατήρητη και αποτυγχάνει παταγωδώς να στηρίξει το νόμισμα.