Οι δασμοί θα φέρουν πληθωρισμό και θα μειώσουν το χρέος

Γράφει ο Μάκης Ανδρονόπουλος  – 

Μπορεί οι δασμοί 25% στον εισαγόμενο χάλυβα και 10% στο αλουμίνιο και οι άλλοι που ακολουθούν, να υλοποιήσουν το ανομολόγητο όνειρο του Τραμπ που βλέπει το αμερικανικό χρέος να αγγίζει τα 23 τρισ. δολάρια (γύρω στο 107% του ΑΕΠ); Ήδη, από την εποχή του Ομπάμα (το χρέος διπλασιάστηκε σε οκτώ χρόνια), υπήρχε στο μυαλό ορισμένων ιθυνόντων το σενάριο του ευτελισμού του χρέους με ένα πληθωριστικό τσουνάμι.

Δεν έχουμε σοβαρές ενδείξεις πως υπάρχει σχέδιο Τραμπ για μόχλευση του πληθωρισμού μέσω των δασμών. Αν Κίνα και Ευρώπη απαντήσουν με αντισταθμιστικούς δασμούς, δηλαδή ξεσπάσει εμπορικός πόλεμος, τότε δύο τινά μπορεί να συμβούν: ή ύφεση (που κανείς δεν αντέχει), ή πληθωρισμός.

Αν πιστέψουμε τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Στίβεν Μνούτσιν που είπε ότι η χώρα του δεν φοβάται έναν εμπορικό πόλεμο, αλλά ότι θα υπερασπίσει ένα ελεύθερο και δίκαιο διεθνές εμπόριο με όρους αμοιβαιότητας, τότε νομιμοποιούμαστε να σκεφτούμε ότι μπορεί ο πληθωρισμός να μην είναι στα σχέδια, αλλά έχει σταθμιστεί ως πιθανή εξέλιξη. Σημειωτέον ότι το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ το 2017 έκλεισε πάνω από 796 δισ. δολάρια. Πάντως, και οι Αμερικάνοι φαίνεται πως ψάχνουν στα τυφλά. Ο Καναδάς και το Μεξικό θα εξαιρεθούν από τους δασμούς χάλυβα και αλουμινίου και ίσως και οι Ευρωπαίοι, που σημαίνει ότι πρόκειται για πιστολιές στον αέρα.

Το βέβαιο είναι πως το ελεύθερο εμπόριο μεγέθυνε τις ανισορροπίες, όπως ανέλυσε σε πρόσφατο άρθρο του ο καθηγητής Κώστας Μελάς και μία άμβλυνση είναι μάλλον αναγκαία. Το ζήτημα είναι αν το παίγνιο των δασμών θα παραμείνει ελεγχόμενο ή να εκτραπεί. Η Κίνα είναι έτοιμη να απαντήσει, αλλά από την άλλη αντιλαμβάνεται ότι ένας εμπορικός πόλεμος θα φέρει πληθωρισμό που θα «κάψει» το αμερικάνικο χρέος που κρατάει στις τράπεζές της.

Τελικά, όλα τα ζητήματα καταντούν να είναι χρηματοοικονομικά και στην ουσία νομισματικά. Οι υπαρκτές ισοτιμίες δεν είναι αποτέλεσμα της αγνής αγοράς και του fair trade, αλλά υπεισέρχονται πολιτικοί παράγοντες που εκφράζονται με τις αξιολογήσεις κ.ο.κ. Η βυθιζόμενη τουρκική λίρα είναι ένα πρόσφατο κρούσμα (όχι πως δεν υπήρχαν και πραγματικοί λόγοι, αλλά οι αξιολογήσεις λειτουργούν σαν αρνητικοί ή θετικοί πολλαπλασιαστές).

Βαριά σκιά στη Συνθήκη Μάαστριχτ

Μέχρι τώρα στην Ευρώπη οι συζητήσεις για την αναθεώρηση της συνθήκης του Μάαστριχτ δεν προέκυπταν ως αποτέλεσμα εμπορικού πολέμου. Εκ των πραγμάτων τώρα, όμως, όσο η πολιτική Τραμπ θα αναπτύσσεται, οι δασμοί και οι αλλαγές στο διεθνές εμπόριο θα ρίξουν βαριά σκιά και στο Μάαστριχτ.

Ο έγκριτος δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Κόλμερ σε πρόσφατο άρθρο του εκτίμησε πως εάν το εναλλακτικό γερμανικό κόμμα AfD αυξήσει την δύναμή του, η Γερμανία θα οδηγηθεί οικειοθελώς εκτός Ευρωζώνης. Αναγκαστικά, με βάσει το άρθρο 50 της συνθήκης του Μάαστριχτ, θα βγει και από την ΕΕ. Το οικονομικό υπόβαθρο μιας τέτοιας εξέλιξης, εξηγεί, είναι το TARGET 2, το σύστημα χρεωπιστώσεων των κεντρικών Τραπεζών των 17 χωρών που μετέχουν στο Ευρωσύστημα.

Σε αυτό εμφανίζονται στο παθητικό τα χρέη των εθνικών κεντρικών τραπεζών, ως πίστωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης, αλλά δεν υπάρχει τρόπος εξοφλήσεώς των, ενώ συσσωρεύονται τα χρεωστικά υπόλοιπα… Αν είχε η χώρα το γερμανικό μάρκο, επισημαίνει ο Κόλμερ, θα το ανατιμούσε, θα εξισορροπούσε το εμπορικό της πλεόνασμα και ο γερμανικός λαός θα είχε φθηνότερες τιμές.

Το σενάριο αυτό, υπό το πρίσμα της δικής μας προσέγγισης, έχει αντιπληθωριστικό υπόβαθρο. Δηλαδή, είναι αποτρεπτικό ενός πληθωριστικού κύματος που τρέμει η Γερμανία μετά την δραματική εμπειρία της Βαϊμάρης. Από την άλλη, οι φιλόδοξοι μεταρρυθμιστές της Ευρωζώνης μάλλον πρέπει να σκεφτούν εκτός του γερμανικού κουτιού. Ήδη, οι πιέσεις για να φορτωθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κι άλλα χρέη μέσω της παράτασης του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι πιεστικές.

Το παγκόσμιο χρέος (226 τρισ. δολάρια) είναι τριπλάσιο (324%) από το παγκόσμιο ΑΕΠ, σύμφωνα με το IIF (Institute of International Finance) και οι κεντρικές τράπεζες επιχειρούν να σταματήσουν τον φθηνό δανεισμό. Σ’ αυτό το τοπίο, ένας συνδυασμός δασμών και υψηλών επιτοκίων μπορεί να προκαλέσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Με τους τρέχοντες ρυθμούς ανάπτυξης, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε οι μεγάλες αναπτυσσόμενες οικονομίες μπορούν να ξεχρεώσουν. Είναι αμφίβολο πως θα μπορέσουν να συνεχίσουν την αναχρηματοδότηση του χρέους τους. Η Τουρκία και η Βραζιλία είναι στην κόψη του ξυραφιού.

Αυτά δεν τα αγγίζει κανείς, ούτε το ΔΝΤ που πετάει την μπάλα στην κερκίδα. Οι δασμοί Τραμπ, εάν δεν τους εννοεί μόνο για την Κίνα, θα ταράξουν το παγκόσμιο σύστημα που ούτως ή άλλως έχει μετατραπεί σε «οικονομία χρέους». Η λύση πάντως θα είναι πολιτική.