OOΣΑ: 130 κράτη ζητούν να πληρώνουν λίγο και οι πολυεθνικές

Σε συμφωνία κατέληξαν 130 από τις 139 χώρες που συμμετείχαν υπό την αιγίδα του ΟΟΣΑ στην προσπάθεια για τη μεταρρύθμιση της φορολόγησης των πολυεθνικών εταιρειών, που φοροαποφεύγουν εδώ και τρεις δεκαετίες. Όσον αφορά στη ευρωπαϊκή γειτονιά διαφώνησαν Ιρλανδία, Ουγγαρία και Εσθονία, ενώ επίσης δεν επικύρωσαν η Κένια, η Νιγηρία, τα νησιά Μπαρμπάντος και Άγιος Βικέντιος, που λειτουργούν ως φορολογικοί παράδεισοι. Το Περού δεν υπέγραψε, επειδή δεν έχει σχηματισθεί κυβέρνηση. Οι 130 συμφώνησαν να επιβληθεί φόρος, τουλάχιστον 15%, επί των κερδών των μεγαλύτερων ομίλων του κόσμου.

«Έπειτα από χρόνια εντατικών διαπραγματεύσεων, αυτό το ιστορικό πακέτο μέτρων θα εγγυηθεί ότι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες θα καταβάλλουν το δίκαιο μέρος των φόρων που τους αναλογεί σε όλον τον κόσμο», ανέφερε ο Ματίας Κόρμαν, ο γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ σε ανακοίνωσή του. Εννέα χώρες, μεταξύ των οποίων η Ιρλανδία και η Ουγγαρία, κράτησαν τις επιφυλάξεις τους, καθώς φιλοξενούν πολυεθνικές με χαριστικούς φόρους, προκειμένου να απασχολούνται πολίτες τους (καθώς και για άλλους λόγους). Αυτές δεν υπέγραψαν την κοινή διακήρυξη, κάτι σημαντικό, καθώς οι κολοσσοί θα μπορούν να καταφεύγουν σε “φορολογικούς παραδείσους”, για να γλιτώνουν τον επί της ουσίας συμβολικό φόρο του 15%.

Το κείμενο βασίζεται στη συμφωνία στην οποία είχαν καταλήξει στις αρχές Ιουνίου οι χώρες της G7, δηλαδή οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Μεγάλη Βρετανία, η Ιαπωνία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία. Προβλέπει μεταξύ άλλων «τη δικαιότερη κατανομή των κερδών μεταξύ των χωρών όπου έχουν την έδρα τους οι εταιρείες και εκείνων στις οποίες επικεντρώνεται η δραστηριότητά τους, ακόμη και χωρίς φυσική παρουσία». Αυτός ο όρος περιλήφθηκε, ώστε να αρχίσουν να πληρώνουν φόρους τα μεγαθήρια του διαδικτύου.

Τι λένε υπουργοί των Οικονομικών

Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν αναφέρθηκε σε «μια ιστορική ημέρα για την οικονομική διπλωματία». H ίδια τόνισε και την αν όχι αυτοκαταστροφική, πάντως αδιέξοδη πολιτική που ακολουθούσαν επ’ αυτού και οι ΗΠΑ, μειώνοντας τους φόρους για να προσελκύσουν επενδύσεις, με αποτέλεσμα να τους μειώνουν ακόμα πιο πολύ οι άλλες χώρες ανταγωνιστικά και τελικά η φορολόγηση να μειώνεται διαρκώς και να βγαίνουν όλα τα κράτη χαμένα.

Who could lower their corporate rate further & faster?
No nation has won this race. Lower tax rates have not only failed to attract new business, they’ve also deprived countries of funding for important investments like infrastructure, education, & efforts to combat the pandemic.

— Secretary Janet Yellen (@SecYellen) July 1, 2021

Ο Γερμανός ομόλογός της Όλαφ Σολτς σχολίασε δήλωσε ότι πρόκειται για «ένα κολοσσιαίο βήμα προς τη δικαιότερη φορολόγηση, το οποίο θα αλλάξει τα πάντα, καθώς θα βοηθήσει τις χώρες να διασφαλίσουν ότι θα έχουν περισσότερους πόρους για να καλύψουν τις σημαντικές προτεραιότητες στις κοινωνίες, όπως είναι οι υποδομές και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής».

Σύμφωνα με τον Σολτς, οι 130 χώρες αντιπροσωπεύουν το 80% του παγκόσμιου ΑΕΠ και η συμφωνία επετεύχθη με τεράστιες προσπάθειες να διασφαλιστεί επιτέλους η λογική φορολόγηση των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών, όπως η Amazon. Στόχος είναι να σχηματίσουν κοινό μέτωπο οι G20 (οι είκοσι πιο ανεπτυγμένες  οικονομίες του κόσμου) στην διήμερη σύνοδο που θα διεξαχθεί σε λίγες ημέρες στη Βενετία και, συγκεκριμένα, στις 9 και 10 Ιουλίου. Στους G20 μετέχουν ΗΠΑ, Βρετανία, ΕΕ, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Καναδάς Σαουδική Αραβία, Αυστραλία, Νότια Κορέα, Ιαπωνία,  Ινδονησία, Βραζιλία, Μεξικό, Αργεντινή, Νότιος Αφρική και Τουρκία.

Ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, ο οποίος συναντήθηκε στη Αθήνα με τον νέο γενικό γραμματέα του ΟΟΣΑ Μάτιας Κόρμαν (Mathias Cormann) σε ανάρτησή του αναφέρει: «Επιβεβαιώθηκε σήμερα η συμφωνία στον ΟΟΣΑ 130 χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, για μια νέα παγκόσμια φορολογική αρχιτεκτονική. Στόχος είναι οι πολυεθνικές επιχειρήσεις να καταβάλλουν τον φόρο που τους αναλογεί στις χώρες όπου δραστηριοποιούνται. Η προσπάθεια συνεχίζεται, με εντατικούς ρυθμούς, για την οριστικοποίηση της συμφωνίας τον Οκτώβριο. Ένα πολύ σημαντικό βήμα ολοκληρώθηκε».

Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Μπρουνό Λεμέρ είπε ότι  «πρόκειται για την σημαντικότερη διεθνή φορολογική συμφωνία που έχει επιτευχθεί εδώ και έναν αιώνα», ενώ ο ΟΟΣΑ τονίζει ότι «τα έσοδα από τους φόρους θα στηρίξουν τις εθνικές οικονομίες των κρατών, κάτι απαραίτητο για να ανακάμψουν οι χώρες μετά την πανδημία». Οι συμμετέχοντες στις διαπραγματεύσεις πρέπει να έχουν ολοκληρώσει μέχρι τον Οκτώβριο τις τεχνικές λεπτομέρειες και να προετοιμάσουν ένα σχέδιο υλοποίησης της συμφωνίας μέχρι το 2023.

Ο αντίλογος

Υπάρχει πάντως και ο αντίλογος, ότι η συμφωνία φορολογεί πολύ λίγο (δηλαδή το 15% είναι ελάχιστο) και παράλληλα ευνοεί τα ήδη πλούσια κράτη, αποδυναμώνοντας τις μικρές οικονομίες. Θεωρείται επίσης ότι η συμφωνία αφήνει πολλά παραθυράκια για τις πολυεθνικές, ώστε να συνεχίσουν την φοροαποφυγή και μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών κρατών. Το 60% των εσόδων που αναμένονται, θα πάει στις τσέπες των επτά ισχυρότερων οικονομιών (G7). Οι οικονομίες που πασχίζουν να αναπτυχθούν και που αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, θα πάρουν μόλις 3% από αυτά τα έσοδα.

Εντούτοις η φορολόγηση των μεγαθηρίων είχε μειωθεί σκανδαλωδώς από το 1990 και μετά, όταν τα διάφορα κράτη έκαναν απανωτές εκπτώσεις φόρου προκειμένου να τα προτιμήσουν οι μεγάλες πολυεθνικές. Κατά μέσο  όρο η φορολόγηση τους μειώθηκε από 38% σε 22% σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που ήταν μάλιστα από τους πρώτους που έθεσε το ζήτημα της φορολόγησης αυτών που παρουσίασαν υπερκέρδη στην πανδημία και που πρέπει πλέον να στηρίξουν τις οικονομίες των κρατών.

Με την ανάδυση εταιρειών όπως η Google, η Amazon και το Facebook, το πρόβλημα πήρε ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις, καθώς ενώ εισπράττουν τα περισσότερα χρήματα από τις χώρες στις οποίες δεν εδρεύουν, προτιμούν να φορολογούνται σε χώρες όπως η Ιρλανδία που επιβάλλει σε αυτές φόρο μόλις 12,5%, ή στην Ουγγαρία που προσφέρει εταιρικό φόρο 9,5%. Η συμφωνία προβλέπει ότι οι πολυεθνικές που έχουν τζίρο πάνω από 750 εκατ. ευρώ θα πρέπει πλέον να καταβάλλουν 15% φόρο.

Οι δε κολοσσοί που έχουν παγκοσμίως τζίρο πάνω από 20 δισεκατομμύρια ευρώ πρέπει να καταβάλλουν τμήμα του φόρου, αλλά και να επενδύουν και να αναδιανέμουν το 20% έως 30% των κερδών τους στις χώρες από τις οποίες τα κέρδη αυτά προέρχονται. Αν και αυτό προκαλεί όντως ανισορροπία με τις φτωχότερες χώρες, ο μάταιος αγώνας δρόμου υποφορολόγησης δεν ευνόησε στην πράξη ούτε αυτές.

Ο Μπάιντεν είπε ότι με την διεθνή θέσπιση ενός ελαχίστου φόρου, «οι πολυεθνικές δεν θα μπορούν πια να βάζουν τα έθνη να τρώγονται μεταξύ τους και να μειοδοτούν προσφέροντας όλο και χαμηλότερη φορολόγηση. Δεν θα μπορούν να προστατεύουν τα κέρδη τους εις βάρος των δημοσίων εσόδων των κρατών και των λαών που τις πλουτίζουν». Ο ελάχιστος φόρος του 15% αναμένεται να αποφέρει 150 δισ. ευρώ, ποσό μη αμελητέο, όχι όμως και συγκλονιστικό, καθώς η διαφορά με τον ισχύοντα φόρο στους φορολογικούς παράδεισους δεν είναι τεράστια. Είναι μόνον 2,5% – 5% παραπάνω από τον φόρο που ήδη πληρώνουν και σίγουρα υπολείπεται από το 38% που πλήρωναν το 1990.