“Το λυκόφως των ειδώλων”

Το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού είχε εξ αρχής αποκαλύψει πως θα είχε ένα καταλυτικό ρόλο στα ανθρώπινα πράγματα. Ο ρόλος αυτός οφείλεται σε δύο τεράστιας σημασίας ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πανδημίας σε σχέση με τις προηγούμενες: πρώτον, ο ιός διαδίδεται με τα σταγονίδια της ανάσας και δεύτερον, συμβαίνει σε συνθήκες καταιγισμών πληροφορίας.

Έτσι, η πανδημία του Covid-19 δεν έχει μόνο καταλυτικό ρόλο στα ανθρώπινα πράγματα, αλλά και αποκαλυπτικό. Ο εγκλεισμός του πληθυσμού και η παραμονή των οικογενειών στον ίδιο χώρο αποκάλυψε τους χαρακτήρες, έφερε ενδο-οικογενειακή βία, μόχλευσε την κατάθλιψη, αύξησε την χρήση αντικαταθλιπτικών-αλκοόλ-ναρκωτικών, προκάλεσε αφύσικη εσωστρέφεια στα παιδιά και στους εφήβους κ.ο.κ.

Φυσικά υπάρχει και η καλή πλευρά του εγκλεισμού, η ενδοσκόπηση, η αναθεώρηση αξιών, η απομυθοποίηση προσώπων, πολιτικών, συστημάτων. Αναμφίβολα, σε κάθε περίπτωση, πέρα από τον φόβο της ασθένειας, η ψυχική επίπτωση της πανδημίας στους ανθρώπους είναι βαριά και κρίσιμη, ενίοτε και απελευθερωτική.

Πάντως, δεν είναι τυχαίο που πολλοί παρατηρούν σκωπτικά πως αν δεν υπήρχε το Facebook και το Netflix, η κατάσταση θα ήταν αβάσταχτη. Αν όλα αυτά συνδυαστούν με την ύφεση και την ανεργία, ήτοι την απειλή της πείνας, η δυστοπία στην οποία εισήλθαμε γίνεται εξαιρετικά απειλητική. Είναι πια ξεκάθαρο πως η “Μεγάλη Επανεκκίνηση” που ευαγγελίζεται το ιερατείο του Νταβός και η επιτάχυνση των εφαρμογών της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης αφορούν εκείνους που αποκομίζουν δισεκατομμύρια κερδών και όχι τον πολύ κόσμο.

Η γεωπολιτική των εμβολίων

Επιπλέον, όπως και ο ίδιος ο Economist φρονεί, το 2021 θα είναι μια πολύ κακή χρονιά για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα. Κάπως έτσι, το καλό σενάριο, σύμφωνα με τον καθηγητή του Yale Νικόλα Χρηστάκη, θα φοράμε μάσκα μέχρι το 2022 και η μετα-Covid-19 εποχή θα αρχίσει το 2024.

Στο μεταξύ, είναι πια ξεκάθαρο ότι έχουμε εισέλθει στην πολιτικά αποκαλυπτική φάση της γεωπολιτικής των εμβολίων, που πυροδότησε η κακή διαχείριση της πανδημίας από τα πλούσια κράτη, τις ΗΠΑ, την ΕΕ και όλους τους διεθνείς οργανισμούς, η οποία κακή διαχείριση οφείλεται μεταξύ άλλων σκοπιμοτήτων και σε ηλίθιες νεοφιλελεύθερες αντικρατιστικές ιδεοληψίες.

Η επίθεση της γερμανικής Bild κατά της “αραχτής” Επιτρόπου Υγείας της ΕΕ, Στέλλας Κυριακίδου, η οποία δεν είχε παραγγείλει τον Σεπτέμβριο ούτε στη BionTech/Pfizer ούτε στη Moderna, αντίθετα με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, αλλά μόλις στις 27 Αυγούστου στην AstraZeneca, είναι ενδεικτική των παιγνίων. Ας ελπίσουμε πως η Κύπρια Επίτροπος δεν μπέρδεψε τα εμβόλια με τον εξευμενισμό της Βρετανίας στο θέμα των τουριστικών ροών.

Εντυπωσιακό είναι ότι ενώ το βρετανικό εμβόλιο της AstraZeneca δεν ενδείκνυται για τους άνω των 55, η Ελλάδα θα εμβολιάσει τους άνω των 60 με αυτό! Ας ελπίσουμε ότι η τακτική αυτή δεν εντάσσεται στην εξυγίανση του ασφαλιστικού συστήματος. Σημειωτέον ότι Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο, Σουηδία, Πολωνία αναστέλλουν την χορήγησή του εμβολίου στις επίμαχες ηλικιακές ομάδες.

Πάντως, το ενδιαφέρον είναι ότι η Βρετανία προσχωρεί στην υιοθέτηση των “διαβατηρίων εμβολιασμού”, όπως έκανε η Δανία και η Σουηδία, που διευκολύνουν τα ταξίδια, αλλά θα τα βρούμε μπροστά μας και σε άλλες χρήσεις. Η Bild επιτέθηκε όμως και στην πρόεδρο της Κομισιόν, όπως άλλωστε το ίδιο έκανε και ο αντικαγγελάριος Όλαφ Σολτς που φέρεται να είπε ότι «στην προμήθεια εμβολίων η ΕΕ τα έκανε πραγματικά σκατά».

Κι άλλοι παίκτες στο παιγνίδι των εμβολίων

Η Bild επέκρινε έμμεσα και την Άνγκελα Μέρκελ επειδή έβαλε φρένο στον υπουργό Υγείας Σπαν, ο οποίος από τον Ιούλιο ήθελε να προχωρήσει σε ξεχωριστές προμήθειες εμβολίων μαζί με Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία. Αλλά και ο Γιάνης Βαρουφάκης επιτέθηκε στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν λέγοντας ότι «για να στηρίξει τον γαλλο-γερμανικό άξονα παρήγγειλε 300 εκατομμύρια δόσεις από μια γαλλική εταιρεία, την Sanofi, που τελικά δεν παρήγαγε ούτε μια δόση».

Στις αιτιάσεις αυτές, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο αντιπρόεδρος Μαργαρίτης Σχοινάς με κοινό τους άρθρο υπερασπίζονται τη συλλογική αγορά εμβολίων και ψελλίζουν ότι η ανάπτυξη ενός εμβολίου παίρνει περίπου δέκα χρόνια, όμως τώρα χρειάστηκαν μόλις δέκα μήνες και ότι η ΕΕ έχει επενδύσει προκαταβολικά 2,9 δισ. ευρώ στην έρευνα, αλλά και έχει συγκεντρώσει 16 δισ. ευρώ από δωρητές για την προμήθεια εμβολίων που χρειάζονται οι φτωχές χώρες.

Το βέβαιο είναι πως μπαίνουν κι άλλοι παίκτες στο παιγνίδι των εμβολίων. Η Μόσχα ήδη έχει ζητήσει από την ΕΕ την έγκριση του Sputnik-V, το οποίο εκθειάζει ο μη γιατρός γκουρού των οικονομικών της υγείας Ηλίας Μόσιαλος, το οποίο καλύπτει κατά 92%. Η ΕΕ πάντως με ντιρεκτίβα της επιτρέπει στους Ευρωπαίους διπλωμάτες στη Ρωσία να εμβολιασθούν με το ρωσικό εμβόλιο. Στην ουρά μπαίνει και η Johnson & Johnson που ζήτησε έκτακτη έγκριση του εμβολίου της μιας δόσης στις ΗΠΑ και είναι προφανές πως δεν θα αργήσει να χτυπήσει την πόρτα της Ευρώπης.

Η ανταρσία του Reddit

Οι Ευρωπαίοι πολίτες παρακολουθούν το φιάσκο των εμβολίων αντιλαμβανόμενοι έντρομοι τις σκοπιμότητες των πολιτικών και την αδιαφορία τους γι’ αυτούς. Η καθυστέρηση των εμβολίων κοστίζει 100 δισ. ευρώ στους Ευρωπαίους πολίτες. Οι κρατικές ενισχύσεις πάνε στις “υγιείς” επιχειρήσεις που τις κάνουν μασούρια στις τράπεζες και οι άλλες που δεν είναι bancable βάζουν λουκέτο.

Η ομολογία του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν πως η κατάσταση στην απασχόληση θα χρειαστεί μία 10ετία για να αποκατασταθεί και ότι χρειάζονται πιο έξυπνα εργαλεία για να καλύψουν τη διαφορά μεταξύ εταιριών που πήραν πολλαπλάσια ρευστότητα και άλλων που δεν κατάφεραν να χρηματοδοτηθούν, είναι αποκαλυπτική του πλιάτσικου που έγινε στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα φυσικά.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, είναι ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτη η εξέγερση των μικροεπενδυτών στις ΗΠΑ (ανταρσία του Reddit) που αφού συνεννοήθηκαν “επιτέθηκαν” κόντρα στους μεγάλους, άσχετα αν στη συνέχεια οι μεγάλοι τους τιμώρησαν. Η “εξέγερση” των retail investors είναι ένα προμήνυμα και πολλοί ειδικοί θεωρούν πως το επεισόδιο δεν τελείωσε. Αυτό αναμφίβολα θα επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις και τις εκλογές στη Γερμανία και όπου αλλού. Ήδη στην Ιταλία τα πράγματα οδηγούνται στην πρωθυπουργοποίηση του τραπεζίτη Μάριο Ντράγκι. Τελικά τείνει να αποδειχθεί η μείζον συνομωσιολογική θεωρία πως όλα γίνονται για τα λεφτά. Δηλαδή, η πανδημία αντικατέστησε τον “αναπόφευκτο πόλεμο” που έλεγαν οι ιστορικοί της οικονομίας.

Ο μεγάλος Φρειδερίκος Νίτσε ήταν ιδιαίτερα προφητικός όταν έγραψε “Το λυκόφως των ειδώλων” αξιολογώντας τις αξίες της ζωής και των ηθών. Ζούμε στην εποχή της δύσης των ειδώλων της Δύσης. Το ειρωνικό είναι πως η εξέγερση στα κακώς κείμενα άρχισε από τους μικροεπενδυτές με την ανταρσία του Reddit και όλα δείχνουν πως θα ακολουθήσουν οι μικροεπιχειρηματίες και οι εργαζόμενοι-άνεργοι. Συνήθως στην ιστορία οι εξεγέρσεις συντρίβονται, αλλά αυτή τη φορά και οι από κάτω είναι αλλιώς. Εκτός εάν ο πολύψυχος καπιταλισμός κάνει restart σβήνοντας όλα τα χρέη…