Σε οικονομική αποσύνθεση η Τουρκία – Έκθεση της Eurasia

Από τον γνωστό οίκο ανάλυσης και διαχείρισης κινδύνων των αναδυόμενων αγορών Eurasia Group, η Τουρκία κατατάσσεται μεταξύ των 10 μεγαλύτερων κινδύνων πρόκλησης μεγάλων χρηματοοικονομικών αναταραχών για το 2021. Αν και από τα τέλη του 2020 το καθεστώς Erdoğan εμφανίζεται να στρέφεται σε κατευθύνσεις περισσότερο ορθόδοξων νομισματικών κινήσεων, η αποπομπή του τρίτου κατά σειράν Kεντρικού Tραπεζίτη κατά την διάρκεια της τελευταίας διετίας στο τρίτο δεκαήμερο του Μαρτίου του 2021, αποδεικνύει πως η στροφή αποτελεί ακόμα ένα επικοινωνιακό τέχνασμα, με στόχο να εξευμενίσει τις εξαγριωμένες αγορές.

Στην νέα έκθεσή του για το 2022, ο οίκος κατατάσσει για μία ακόμα φορά την Τουρκία μεταξύ των 10 μεγαλύτερων κινδύνων πρόκλησης μεγάλων χρηματοοικονομικών αναταραχών και όχι μόνον για το νέο δωδεκάμηνο. Στην πραγματικότητα η χώρα έχει αποφύγει κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή μία δεινή χρηματοοικονομική κρίση και επαπειλούμενη κατάρρευση τον Νοέμβριο του 2020.

Όμως η αντίδραση του καθεστώτος Erdoğan δεν θεραπεύει τα υποκείμενα προβλήματα, με συνέπεια η πρόσκαιρη απεγνωσμένη αντίδραση να μεγιστοποιεί τον κίνδυνο για νέα έκρηξη με τρομερές συνέπειες κατά την διάρκεια του 2021, που τελικά οι χειρότερες επιπτώσεις επέρχονται κατά την διάρκεια του τελευταίου διμήνου.

Ο Recep Tayyip Erdoğan, πρόκειται να βυθίσει την τουρκική οικονομία και την διεθνή θέση της χώρας σε νέα χαμηλά, στην προσπάθειά του να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα εναντίον του με στόχο τις εκλογές του 2023. Ο Τούρκος πρόεδρος και το κόμμα του έχουν απωλέσει την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων και η δημοτικότητά τους συρρικνώνεται διαρκώς.

Οι λόγοι που προκαλούν την πτώση επικεντρώνονται στην υψηλή ανεργία, με περισσότερους από 8 εκατομμύρια ανέργους, στον πληθωρισμό που δεν τιθασσεύεται και στην αδυναμία του τουρκικού νομίσματος που υποτιμάται σε περιβάλλον ιδιαίτερης ρευστότητας και ισχυρών αρνητικών μεταβολών. Ο Erdoğan θεωρείται αποκλειστικά υπεύθυνος για τα δεινά της οικονομίας από το μεγαλύτερο μέρος του εκλογικού σώματος, με τους ψηφοφόρους να απομακρύνονται με εντεινόμενο ρυθμό όχι μόνον από το κόμμα του, αλλά κυρίως από τις επιλογές του.

H λανθασμένη πολιτική του Ερντογάν

Με βάση την ανόητη πεποίθηση πως τα υψηλά επιτόκια προκαλούν ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις, ο Τούρκος πρόεδρος απορρίπτει κάθε ορθολογική τακτική οικονομικής διαχείρισης, επιβάλλοντας πολιτική νομισματικής χαλάρωσης, σε περιβάλλον δραματικής αύξησης των τιμών της κατανάλωσης και του κόστους παραγωγού. Η επιλογή του οδηγεί σε μεγάλα αρνητικά πραγματικά επιτόκια, επιταχύνοντας την δολαριοποίηση της οικονομίας της χώρας του.

Επιπλέον και με δεδομένη την διαμόρφωση του πληθωρισμού του Δεκεμβρίου επίσημα πέραν του 36%, εγκαταλείπει τον στόχο του 5% για το 2022 και επικροτεί την καθίζηση του τουρκικού νομίσματος στις αγορές συναλλάγματος, ελπίζοντας να δημιουργήσει ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στον εξαγωγικό τομέα.

Ο Erdoğan επιχειρεί στην πραγματικότητα απεγνωσμένα να επαναφέρει στο προσκήνιο συνθήκες της τελευταίας δεκαετίας του προηγούμενου αιώνα, όταν η αδυναμία του τουρκικού νομίσματος είχε αποτελέσει τον βασικό μοχλό δημιουργίας του εξαγωγικού χαρακτήρα της τουρκικής οικονομίας. Το κόστος,όμως, εμφανίζεται με την μορφή μεγάλης ανέχειας και προκαλεί κύματα αγανάκτησης και οργής στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, που αντιμετωπίζει προβλήματα ομαλής επιβίωσης.

Αναπόφευκτα το κυρίαρχο ενδιαφέρον του εστιάζεται στις εκλογές του 2023, αλλά οι επιπτώσεις της οικονομικής πολιτικής του πρόκειται να πλήξουν δραματικά την χώρα κατά την διάρκεια του 2022. Χωρίς αμφιβολία θα επιχειρήσει να μετριάσει τις αρνητικές συνέπειες των επιλογών του, ανανεώνοντας τις δυνατότητες των ευχερών προσβάσεων των νοικοκυριών σε δανεισμό, πλην όμως η αύξηση της ρευστότητας πρόκειται να προκαλέσει και ανάλογη αύξηση της δολλαριοποίησης, πιέζοντας αρνητικά τις ισοτιμίες του νομίσματος στις αγορές συναλλάγματος.

Οικονομική αποσύνθεση

Η ελεγχόμενη ασφυκτικά από τον ίδιο Κεντρική Τράπεζα της χώρας δεν προβλέπεται να αντιδράσει, με αποτέλεσμα να διευρυνθεί επικίνδυνα το ισοζύγιο πληρωμών σε αρνητικό έδαφος, από την στιγμή που προβάλλει η επιτακτική ανάγκη να μετακυλισθούν μεγάλα ποσά του εξωτερικού χρέους σε συνάλλαγμα τραπεζών και επιχειρήσεων.

Ελλοχεύει ένας συνεχώς εντεινόμενος κίνδυνος παρεμβάσεων που απορρίπτονται πάντως από τις αγορές, αλλά κανένα από τα μέτρα αυτής της μορφής δεν πρόκειται να ανακόψει την αιμορραγία. Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν στις 20 Δεκεμβρίου, σε συνδυασμό με την ισχυρή παρέμβαση για την στήριξη της τουρκικής λίρας, συνιστούν απλώς βραχυπρόθεσμα μέσα ανακούφισης. Όμως με δεδομένο ότι έως τα τέλη του έτους το νόμισμα υποτιμάται κατά 23%, στοιχειοθετείται ότι οι χρηματοοικονομικοί και πληθωριστικοί κίνδυνοι δεν εξαφανίζονται, αλλά προϊδεάζουν για μία επιτάχυνση της οικονομικής αποσύνθεσης.

O Eurasia Group προβλέπει πως ο πρόεδρος Erdoğan πρόκειται να συνεχίσει την επιθετική πολιτική του στην εξωτερική πολιτική, σε μία προσπάθεια να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη από τα εσωτερικά προβλήματα και ειδικά από την οικονομική κρίση που μαστίζει την χώρα. Η δίκη της κρατικής τράπεζας Halkbank στις ΗΠΑ αναμένεται να ολοκληρωθεί κατά την διάρκεια του 2022, προσθέτοντας νέους σημαντικούς κινδύνους σε περίπτωση που η τράπεζα κριθεί ένοχη για την παραβίαση των κυρώσεων έναντι του Ιράν και ο Erdoğan απορρίψει την διαδικασία συμβιβασμού.

Εξοπλισμοί και εξωτερική πολιτική

Η πρόκληση της αγοράς νέων αεροσκαφών τύπου F-16, αγοράς ανταλλακτικών και εξοπλισμού αναβάθμισης των παλαιοτέρων αεροσκαφών του ιδίου τύπου από τις ΗΠΑ, ίσως εκτροχιάσει τις προσπάθειες που καταβάλλονται από την Άγκυρα και την νέα αμερικανική κυβέρνηση να συντηρήσουν τουλάχιστον οριακά έναν διμερή δημιουργικό διάλογο.

Ο πάντα ανυπόμονος Erdoğan που προσπαθεί με κάθε μέσον να επιδείξει μία σειρά επιτυχιών στο εσωτερικό του μέτωπο, ίσως τερματίσει πρόωρα τις διαβουλεύσεις, αναζητώντας μία εναλλακτική διέξοδο στην Ρωσσία, διακινδυνεύοντας να υποστεί και νέες κυρώσεις.
Ακόμα και αν οι Αμερικανοί επιχειρήσουν να περιορίσουν τις επιπτώσεις, οι εξελίξεις θα πυροδοτήσουν μία σειρά προβλέψιμων αντιδράσεων του Τούρκου προέδρου.

Οι αλλοπρόσαλλες επιλογές του τροφοδοτούν σοβαρές ανησυχίες λόγω της υπερέκθεσής του στην Συρία και της αποσταθεροποίησης που επιχειρεί στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά καμμία δεν έχει κάποιο σοβαρό αντίκρυσμα στο εσωτερικό της χώρας του. Τα βασικότερα αίτια που αναιρούν επικοινωνιακά τις απεγνωσμένες του προσπάθειες πηγάζουν από τον επικίνδυνο καλπασμό του πληθωρισμού και την κατακρήμνιση των ισοτιμιών του εθνικού νομίσματος στις αγορές συναλλάγματος, που πλήττουν το πληθυσμό, προκαλώντας φοβίες για τις δυνατότητες επιβίωσής του.

Εάν οι οικονομικές συνθήκες επιδεινωθούν ακόμα περισσότερο, ο Erdoğan θα αναγκασθεί να προκηρύξει πρόωρες εκλογές το 2022, διογκώνοντας ασύμμετρα τους υπάρχοντες σοβαρούς κινδύνους. Με δεδομένες τις θεσμικές αδυναμίες της Τουρκίας και τις σοβαρές πιθανότητες οπισθοδρόμησης στο μέτωπο των συνταγματικά κατοχυρωμένων δημοκρατικών ελευθεριών, η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες ίσως βυθίσει την χώρα στο χάος, με αποτέλεσμα να παγιώσει την θέση της στους 10 μεγαλύτερους κινδύνους του 2022.

___________________________________________________________________________

Ο οίκος Eurasia Group ασχολείται κατά κύριο λόγο από το 1998 με τις οριακές και τις αναδυόμενες αγορές, με έμφαση στην ανάλυση και διαχείριση κινδύνων που πηγάζουν από πολιτικο-οικονομικούς παράγοντες. Μαζί με τον Oxford Analytica, αποτελούν δύο από τους σημαντικότερους στον συγκεκριμένο τομέα, που επίσης ασχολούνται με την γεωτεχνολογία και την ενέργεια. Ο Eurasia Group γίνεται ευρύτατα γνωστός το 2011, απσχολώντας τότε έντονα το World Economic Forum, με την έκθεση με τίτλο G-Zero, με την οποία αναλύει πως θεσμοί όπως οι G-7, G-20 και άλλοι έχουν απωλέσει την βαρύτητά τους. Το βασικό αίτιο απορρέει από το γεγονός ότι οι μετέχοντες αντιπαρατίθενται ο ένας στον άλλον, με συνέπεια να αναιρείται παντελώς η δυνατότητα συναίνεσης σε καίρια διεθνή ζητήματα και η ανάληψη ηγετικών πρωτοβουλιών.