Στα άκρα η σύγκρουση ΕΕ-Ρωσίας για την ενέργεια – Zημίες και κέρδη

Υπό την πίεση των δυσμενών εξελίξεων στην αγορά ενέργειας, με την αναστολή της παροχής αερίου από την Gazprom μέσω του αγωγού Nord Stream 1 που καταλήγει από την Ρωσία στη Γερμανία, την εκτόξευση της τιμής στο χρηματιστήριο της Ολλανδίας, αλλά και την ανοδική τάση της τιμής του αργού πετρελαίου μετά την απόφαση του OPEC+ για περικοπή της ημερήσιας παραγωγής κατά 100.000 βαρέλια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τρέχει να καταρτίσει νέες εισηγήσεις μέτρων ενόψει της συνεδρίασης των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, την Παρασκευή.

Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έδωσε χθες το γενικό περίγραμμα των νέων μέτρων, με τέσσερις κατευθυντήριους άξονες, εκ των οποίων ο ένας είναι καινούργιος, η επιβολή πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου ενώ οι άλλοι τρεις αποτελούν συνέχεια των προηγούμενων παρεμβάσεων της ΕΕ στον ενεργειακό τομέα.

Οι κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής είναι οι εξής:

-Μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.

-Πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου.

-Βοήθεια στους ευάλωτους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις με έσοδα από τον ενεργειακό τομέα.

-Ενεργοποίηση υποστήριξης σε παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που αντιμετωπίζουν δυσκολίες ρευστότητας, οι οποίες συνδέονται με την αστάθεια της αγοράς.

Το ερώτημα σήμερα είναι αν αυτό το υπό διαμόρφωση νέο πακέτο μέτρων της ΕΕ μπορεί να αποκρούσει την επίθεση της Μόσχας σε «αυτό τον ενεργειακό πόλεμο», όπως δήλωσε ο πρόεδρος της Γαλλίας Μακρόν μετά την συνομιλία που είχε χθες με τον καγκελάριο της Γερμανίας Σολτς, για ενίσχυση της μεταξύ τους συνεργασίας με παροχή αερίου από την Γαλλία και παροχή ρεύματος από την Γερμανία. Πρακτικά, αυτή η ανταλλαγή γίνεται και τώρα, χωρίς να λύνει την ουσία του προβλήματος, όμως πολιτικά το μήνυμα που θέλησαν να στείλουν οι δύο ηγέτες είναι ότι το ευρωπαϊκό μέτωπο θα μείνει αρραγές απέναντι στην Ρωσία. Ο Γάλλος πρόεδρος προανήγγειλε μάλιστα ότι θα υποστηρίξει το μέτρο της επιβολής πλαφόν στην τιμή του ρωσικού αερίου.

Avec l’Allemagne, nous serons solidaires en renforçant nos échanges de gaz et d’électricité. Nous défendrons la mise en œuvre d’un mécanisme européen qui mettra à contribution les producteurs d’énergie dont les coûts de production sont bien inférieurs au prix du marché. pic.twitter.com/3C4HwzFsdg

— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) September 5, 2022

Το επόμενο ερώτημα είναι ποιου ρωσικού αερίου, καθώς ο Nord Stream 1 δεν φαίνεται να ανοίγει σύντομα και ως προς τους άλλους αγωγούς, μέσω Ουκρανίας και Τουρκίας, επίσης τον πρώτο λόγο έχει η Μόσχα. Ζήτημα είναι τι θα γίνει με τους αγωγούς που καταλήγουν στην Ουγγαρία (και από εκεί στην Τσεχία, την Σλοβακία, την Αυστρία) αλλά και στην Ιταλία, τόσο από την κεντροευρωπαϊκή διαδρομή όσο και από την νότια.

H Gazprom είναι ξεκάθαρο ότι δεν πρόκειται να θέσει σε λειτουργία τον αγωγό Nord Stream 1 που καταλήγει στην Γερμανία, εάν η Μόσχα δεν πάρει ανταλλάγματα από την ΕΕ. Με νέα ανακοίνωση η ρωσική εταιρεία, επαναλαμβάνει ότι η βλάβη στην τουρμπίνα της Siemens είναι ευθύνη της γερμανικής εταιρείας. Επιπλέον, επικαλείται την τεχνική έκθεση της ρωσικής εποπτικής αρχής Rostechnadzor η οποία τονίζει ότι υπάρχει κίνδυνος ανάφλεξης της γεννήτριας και μετάδοσης της φωτιάς σε όλη την εγκατάσταση του σταθμού φυσικού αερίου Portovaya. Η Gazprom προχώρησε και σε άλλο ένα μήνυμα, με ένα virtual video για τον χειμώνα χωρίς θέρμανση στην Ευρώπη.

https://youtu.be/n2b_0gfV_4E

Τα κέρδη της Ρωσίας και το κόστος της ΕΕ

Το χρηματοδοτικό κόστος της ΕΕ για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης έως τώρα ανέρχεται σε 380 δισ. ευρώ, όμως είναι αμφίβολο αν αυτό το ποσό είναι αρκετό, λέει σήμερα το Bloomberg για να ανακουφίσει το βάρος των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και να κρατήσει τα νοικοκυριά ζεστά κατά την διάρκεια του χειμώνα. Πόσα είναι τα χρήματα που έχουν διατεθεί έως τώρα, είναι δύσκολο να υπολογιστεί, καθώς 280 δισ. ευρώ έχουν δοθεί σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ από τους κρατικούς προϋπολογισμούς, όμως, με το νέο πακέτο που επεξεργάζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εκτιμάται ότι θα πρέπει να διατεθούν άλλα 220 δισ. ευρώ για να κρατηθεί θετικό το πρόσημο της Ευρωζώνης και γενικότερα της οικονομίας της ΕΕ, που σημαίνει ότι το κόστος θα ανέλθει σε 500 δισ. ευρώ και αυτό για το 10μηνο του 2022 και το πρώτο δύσκολο εξάμηνο του 2023.

Από την άλλη, η κατάσταση στην αγορά ενέργειας έχει εκτοξεύσει στα ύψη τα κέρδη της Ρωσίας. Στο διάστημα του πολέμου, έως τώρα (από 24 Φεβρουαρίου μέχρι 24 Αυγούστου) τα έσοδα της Ρωσίας ανήλθαν σε 158 δισεκατομμυρίων ευρώ από τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων σύμφωνα με το Ινστιτούτο CREA της Φινλανδίας (Centre for research on energy and clean air). Κατά την συγκεκριμένη περίοδο, το CREA υπολογίζει ότι ο κυριότερος εισαγωγέας ρωσικών ορυκτών καυσίμων η Ευρωπαϊκή Ένωση (με συνολική δαπάνη 85 δισ. ευρώ) και ακολουθούν η Κίνα, η Τουρκία και η Ινδία. Τα κέρδη για τον κρατικό προϋπολογισμό της Ρωσίας υπολογίζονται κατά το ίδιο διάστημα σε 43 δισ. ευρώ, αρκετά για να υπερκαλύψουν τις απώλειες από τις κυρώσεις της Δύσης.

Γερμανικές προετοιμασίες

Στη Γερμανία, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς έχει ήδη ανακοινώσει 3ο πακέτο ενισχύσεων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης ύψους 65 δισ. ευρώ και το συνολικό ποσό μαζί με τα δύο πρώτα πακέτα ανέρχεται σε 95 δισ. ευρώ και πάλι όμως η ανησυχία στο Βερολίνο είναι μεγάλη. Το νέο πακέτο δεν έχει ακόμη εξειδικευτεί, κάτι που αναμένεται να γίνει τις επόμενες ημέρες από τους υπουργούς Οικονομίας και Οικονομικών, Ρόμπερτ Χάμπεκ και Κρίστιαν Λίντνερ.

Οι ενώσεις επιχειρήσεων όπως και οι περιφερειακές κυβερνήσεις ζητούν επίσπευση, εκτιμώντας ότι αν καθυστερήσει η εξειδίκευση των μέτρων πέραν του Σεπτεμβρίου, τον Οκτώβριο με τα κρύα τα πράγματα θα είναι για όλους χειρότερα και για τις εταιρείες φυσικού αερίου και ρεύματος, που εκτιμούν ότι ήδη το 7 με 8% των καταναλωτών έχει αδυναμία εξόφλησης και σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις το ποσοστό με τα σημερινά δεδομένα μπορεί να εκτιναχθεί στο 25%. Από την πλευρά του ο καγκελάριος Σολτς προσπαθεί να προβάλλει όσο περισσότερο γίνεται την θετική προοπτική, της απεξάρτησης της Γερμανίας από τα ορυκτά καύσιμα και το 2030 να καλύπτει το 80% των ενεργειακών της αναγκών από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.