Στη μέγγενη των κυρώσεων η ελληνική Ναυτιλία – Η ήττα Μητσοτάκη

Ευθεία και κατηγορηματική απόρριψη αντιμετωπίζει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις προσπάθειές του για να  εξαιρεθεί η ελληνική ναυτιλία από το αυστηρότερο πλαίσιο δυτικών κυρώσεων στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου, τη θαλάσσια μεταφορά του προς τρίτες (εκτός ΕΕ) χώρες και την ασφαλιστική κάλυψη των τάνκερ και των φορτίων τους.

Το ζήτημα αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον, καθώς η ΕΕ θα εφαρμόσει, στις 5 Δεκεμβρίου 2022, απαγόρευση ασφάλισης πλοίων με ρωσικά πετρελαϊκά φορτία, ενώ οι ΗΠΑ και η Βρετανία (έδρα των μεγαλύτερων ασφαλιστικών ομίλων) προτείνουν την εναλλακτική μέθοδο απαγόρευσης μόνον φορτίων από μία τιμή και άνω.

Οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί υπεύθυνοι εφαρμογής κυρώσεων (με μακρά πείρα από μέτρα κατά του Ιράν, του Ιράκ, της πρώην Γιουγκοσλαβίας και της Βενεζουέλας επί σειρά ετών) διαμηνύουν ότι η δική τους πρόταση ευνοεί τη ροή φθηνού πετρελαίου προς τρίτες χώρες, ειδικά στις φτωχές οικονομίες. Υπογραμμίζουν, ταυτόχρονα, ότι η συμπίεση της τιμής θα περιορίσει τα υπερκέρδη του Κρεμλίνου που χρηματοδοτούν τις πολεμικές επιχειρήσεις.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε προετοιμαστεί να εγείρει το αίτημα εξαίρεσης, που θα προστάτευε τα συμφέροντα ενός κλάδου με μέγιστη συνεισφορά στην εθνική οικονομία, σε ξένους ομολόγους του κατά τη διάρκεια της προ εβδομάδας συνόδου στην Πράγα. Το Μαξίμου παρακολουθεί και σειρά σχετικών διπλωματικών επαφών στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Ελληνική ναυτιλία

Υπενθυμίζεται ότι τον Ιούνιο η Αθήνα φαινόταν να εξασφαλίζει κάποιου είδους εξαίρεση, αλλά, μολονότι οι ισορροπίες μεταβλήθηκαν δυσάρεστα στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο Έλληνας πρωθυπουργός εξακολουθούσε να διαβεβαιώνει συνομιλητές του στη ναυτιλιακή κοινότητα ότι τα επιχειρήματά του προς τις ξένες κυβερνήσεις θα είναι πειστικά, αποτελεσματικά και αποδεκτά.

Το σκεπτικό της Αθήνας ήταν –και παραμένει– ότι τα πλοία ελληνικών συμφερόντων πρέπει να εξαιρεθούν πλήρως και πως, αν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, πρέπει να καθιερωθούν δύο σημαντικές διατάξεις. Πρώτον, οι κατά περίπτωση πλοιοκτήτες ή εφοπλιστές να μην έχουν καμιά νομική ευθύνη για το ανώτατο όριο τιμής στα φορτία ρωσικού πετρελαίου, επειδή είναι μόνο μεταφορείς του και δεν εμπλέκονται στην καθαυτή συναλλαγή. Δεύτερον, οι ναυτιλιακές εταιρίες να μην έχουν –ως ιδιοκτήτριες, ναυλώτριες ή υπεργολάβοι– υποχρέωση ελέγχου της προέλευσης και της γνησιότητας των φορτωτικών εγγράφων και τήρησης αρχείου, επειδή και πάλι όλες οι διαδικασίες αφορούν μόνον τον πωλητή και τον αγοραστή.

Ξένοι διπλωμάτες χαρακτηρίζουν την πρόταση Μητσοτάκη “πολύ ελληνική” με «νοοτροπία εμπορικού και συντεχνιακού προστατευτισμού άλλης εποχής». Σπεύδουν, ασφαλώς, να παραδεχθούν ότι η Ελλάδα, ως τώρα, αποτελεί υπόδειγμα εφαρμογής των διεθνών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, συμπληρώνοντας πάντως κυνικά ότι το δίλημμα της κυβέρνησης είναι απλό: ή αποδέχεται το νέο πλαίσιο κυρώσεων ή σταματούν όλες οι συναλλαγές.

Τα σχόλια των ξένων διπλωματών ταυτίζονται με τις εκτιμήσεις Ελλήνων συναδέλφων τους, που προσθέτουν ότι ο πρωθυπουργός θα πρέπει να διαπίστωσε στη Σύνοδο της Πράγας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία έχουν σχεδόν συμφωνήσει στο νέο μηχανισμό περιορισμού των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου.

Το δε προσχέδιο του νέου μηχανισμού έχει ήδη απορρίψει το ελληνικό σκεπτικό περί απαλλαγής του “απλού μεταφορέα” από κάθε νομική ευθύνη. Ο μηχανισμός θα υποχρεώνει τις ναυτιλιακές εταιρίες να ζητούν και να διατηρούν (μαζί με τις ασφαλιστικές εταιρίες) όλα ανεξαιρέτως τα παραστατικά συναλλαγών αγοραστή-πωλητή, ώστε να μπορούν να αποδεικνύουν τη συμμόρφωση προς τις κυρώσεις. Η μόνη εναλλακτική παράκαμψης των νέων διατάξεων θα ήταν η σύναψη ασφαλιστικών συμβολαίων με εταιρίες της Κίνας, αλλά, σε μια τέτοια περίπτωση, το ρίσκο της ελληνικής ναυτιλίας έναντι της Δύσης θα ήταν τεράστιο.