Θα γονατίσουν οι κυρώσεις τη ρωσική οικονομία;

Σε προηγούμενη σειρά άρθρων μου είχα προειδοποιήσει πολύ πρώιμα, ότι ο πόλεμος Μπάϊντεν-Πούτιν θα καταλήξει χωρίς νικητή και θα είναι lose-lose. Ειδικά για τις κυρώσεις έχω αρθρογραφήσει, υποστηρίζοντας ότι δεν θα έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Οι κυρώσεις δεν θα λειτουργήσουν μόνο ως μοχλός πίεσης της Ρωσίας, αλλά θα λειτουργήσουν αρνητικά και για τις οικονομίες της Δύσης. Και τολμώ να πω ότι όπως εξελίσσονται τα πράγματα το επιβεβαιώνουν.

Η εμμονή του Μπάϊντεν και των Ευρωπαίων για κυρώσεις, βασίζονται σε ένα παλαιό δόγμα που δοκιμάστηκε τις προηγούμενες δεκαετίες χωρίς επιτυχία κατά Ιράν και Βενεζουέλας. Έχει σκοπό να πιέσει τα εκεί καθεστώτα να αλλάξουν να προσαρμοστούν στις επιταγές της Δύσης τόσο γεωπολιτικά, όσο και οικονομικά. Τόσες δεκαετίες κυρώσεων στο Ιράν, με απαγόρευση ουσιαστικά της διάθεσης του πετρελαίου και του φυσικού του αερίου, υπήρξε κάποια μεταστροφή; H Βενεζουέλα, η οποία καταστράφηκε οικονομικά από τις κυρώσεις, άλλαξε το καθεστώς Μαδούρο; Μάλλον χειρότερο έγινε.

Οι Ιρανοί πλέον θεωρούνται “μάστορες” στην αποφυγή κυρώσεων, η οποία είναι πλέον κλάδος της οικονομικής επιστήμης που αναπτύσσεται ραγδαία, σε χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία. Ας πάμε στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία. Υπήρχε περίπτωση να αλλάξει πολιτική ο Πούτιν επειδή θα του έβαζαν κυρώσεις; Κυρώσεις στην Ρωσία επιβάλλονται σε οικονομικούς τομείς, εταιρίες και φυσικά πρόσωπα από τα τέλη της δεκαετίας του 2000 χωρίς απτό αποτέλεσμα.

Υπάρχει μια παράμετρος, η οποία δείχνει “ερασιτεχνισμό” από την πλευρά του Μπάϊντεν, και έχει σχέση με τον χρόνο που επιβλήθηκαν οι κυρώσεις. Θα μπορούσαν να είχαν αποδώσει αν είχαν επιβληθεί αργότερα και όχι τώρα. Και εξηγούμαι: Ο Μπάϊντεν με τις βιαστικές κυρώσεις ουσιαστικά έκαψε αυτό το χαρτί. Γιατί; Διότι είναι άλλο πράγμα να υφέρπει ο φόβος των κυρώσεων κι άλλο να ανακοινώνεται επίσημα. Όταν ανακοινώνεται ότι θα επιβληθούν, ουσιαστικά ενεργοποιούνται αυτομάτως από την Αγορά.

Οι τράπεζες αρνούνται να εκδώσουν εγγυητικές επιστολές για αγοραπωλησίες προϊόντων μεταξύ ρωσικών εταιριών και εταιριών της Δύσης. Ο αποκλεισμός μάλιστα της Ρωσίας από το SWIFT έκανε την κατάσταση χειρότερη, φέρνοντας τους επενδυτές σε απόγνωση. Στα τέλη Φεβρουαρίου, οι αποθηκευτικοί χώροι για αέριο, πετρέλαιο και λιγνίτες είχαν “στεγνώσει” στην Ευρώπη, λόγω του κρύου χειμώνα.

Οι κυρώσεις και ο εναλλακτικός δρόμος

Η Ευρώπη δεν εξαρτάται από την ρωσική οικονομία μόνο από τους υδρογονάνθρακες και τον λιγνίτη, αλλά και από αγροτικά προϊόντα και από πρώτες ύλες. Ήταν λοιπόν δεδομένο ότι οι κυρώσεις θα έπλητταν και την Ευρώπη, διότι για να απεξαρτηθεί η ΕΕ από τη Ρωσία χρειάζεται μακρόπνοο σχέδιο. Τι θα μπορούσε να κάνει ο Λευκός Οίκος; Να έδινε χρόνο στην ΕΕ να γεμίσει τις δεξαμενές της (αποθέματα) με χαμηλές τιμές με βάση τα συμβόλαια που έτρεχαν ήδη με τον Πούτιν.

Με δεδομένη και την πτώση της ζήτησης λόγω της άνοιξης, να αναπληρωθούν τα στρατηγικά αποθέματα στις δεξαμενές που είχαν πέσει σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα. Και παράλληλα να εξευρεθούν νέα συμβόλαια από άλλες αγορές. Να εγκριθούν άμεσες επενδύσεις σε σταθμούς LNG, αυξάνοντας τους από 26 που είναι σήμερα σε όλη την ΕΕ σε 60. Να αυξηθεί η αγορά αερίου από την Νορβηγία όχι στο 1,4 bcm (δισ. κυβικά μέτρα) αλλά στα 4,5 bcm από του χρόνου και για τρία χρόνια ως έκτακτο μέσον, ως ότου εξορυχθούν τα κοιτάσματα από την Ανατολική Μεσόγειο και συνδεθούν στο δίκτυο.

Επίσης, η ΕΕ οφείλει να εγκαταλείψει τους φόβους της για την πυρηνική ενέργεια και να προβεί σε έρευνες-γεωτρήσεις στον χώρο της, διότι η εξάρτησή της από την Ρωσία είναι αδύνατον να υποκατασταθεί άμεσα. Το πόσο άστοχες αποδείχτηκαν οι κυρώσεις φαίνεται από γεγονότα. Στη Δύση μιλάνε για πρωτοφανή πτώση του Χρηματιστηρίου της Μόσχας (από 4.200 μονάδες πριν την εισβολή στις 2.000 οπότε και η ρωσική επιτροπή κεφαλαιαγοράς ανέστειλε την λειτουργία του. Έπεσαν όλες οι ρωσικές μετοχές στα τάρταρα, ή υπήρξαν και κάποιες, όπως η Gazprom και η Rosneft που δεν έπεσαν; Και μήπως κάποιες άλλες μεγάλες εταιρίες κατέγραψαν πρωτοφανή άνοδο ρεκόρ;

Το παραπάνω σχεδιάγραμμα είναι η πορεία του ρωσικού χρηματιστηρίου. Δυστυχώς, η είδηση ότι το χρηματιστήριό τους μετά την επαναλειτουργία του ανακάμπτει κι από τα επίπεδα των 2.000 και πλησιάζει στις 2.800 μονάδες, δεν αναφέρεται. Η “βελόνα” στη Δύση έχει κολλήσει στην τεράστια πτώση. Παρακάτω θα σας παρουσιάσω μερικές γνωστές ρωσικές εταιρίες:

Μετοχές ρωσικών εταιριών

Στον παραπάνω πίνακα βλέπετε εταιρίες, οι οποίες παρά τις κυρώσεις, κι ενώ το ρωσικό χρηματιστήριο κατέγραφε ελεύθερη πτώση, αυτές σημείωναν σημαντική άνοδο. Η Acron πχ. Από τις αρχές του έτους έχει καταγράψει άνοδο κατά 259,27%, η Kvarda και Raspsadskaya κατέγραφαν τριψήφια ποσοστά ανόδου. Οι δε Avisma και PhosAgro χτύπησαν 80% άνοδο.

Τί είναι αυτές οι εταιρίες; H Acron είναι ένας γίγαντας στην αγορά χύδην και αζωτούχων λιπασμάτων όπως ουρία και νιτρικό αμμώνιο με βασικές αγορές σε Ρωσία, Βραζιλία, Ευρώπη και ΗΠΑ. H GK Salmolet είναι εταιρία real estate. H Ashinskiy Metzavod είναι από το 1898 γίγαντας στη βιομηχανία χάλυβα. Η Raspadskaya είναι γίγαντας που παράγει 7.000.000 τόνους άνθρακα ετησίως στο Κεμέροβο.

Η VSMPO-AVISMA είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός τιτανίου στον κόσμο κι από το 1933 παράγει αλουμίνιο, μαγνήσιο και χάλυβα σε πολλές χώρες ακόμα και στην Ουκρανία και στην Αγγλία. Η γιγαντιαία PhosAgro με ετήσια έσοδα 5,8 δισ. $ παράγει λιπάσματα, φωσφορικά άλατα και φωσφορικά άλατα ζωοτροφών. Κατά ένα περίεργο τρόπο, οι μετοχές αυτών των εταιριών δεν επλήγησαν από τις κυρώσεις! Κάποιοι, λοιπόν, στη Ρωσία αντί να χάνουν, κέρδιζαν από την κρίση. Ας δούμε και εταιρίες που ενώ έχαναν, τώρα αρχίζουν να κερδίζουν:

H Gazprom που υποτίθεται θα “αφανιζόταν” από τις κυρώσεις, κερδίζει 11,06% σε σχέση με πέρυσι. Η Rosneft, όπου εργάζεται και ο Σρέντερ, παρά τις απώλειες 19,7% αρχίζει να ανακάμπτει. Η ιδιωτική Novatek (ειδικεύεται στο LNG) είναι σε ισορροπία, όπως και η Lukoil. Όσο για την τράπεζα Sberbank που θα “εξαφανιζόταν”, οι αρχικές της απώλειες, που έφτασαν ως και 80%, περιορίζονται διαρκώς τις τελευταίες μέρες (είναι τώρα στο 47,4%), ακολουθώντας περίπου την πορεία του τεχνολογικού κολοσσού Yandex.

Η ισοτιμία ρούβλι-δολάριο

Ας δούμε και το ρούβλι, την συναλλαγματική του ισοτιμία με το δολάριο. Μέσα στο 2021 η συναλλαγματική ισοτιμία ήταν 75 ρούβλια προς 1 δολάριο. Όταν άρχισε να φαίνεται ότι επίκειται εισβολή στην Ουκρανία, η ισοτιμία πήγε στα 80:1, την δε 24η Φεβρουαρίου (ημέρα της εισβολής) η ισοτιμία είχε πάει 84,04:1. Όπως ήταν αναμενόμενο, το ρούβλι είχε μεγάλες απώλειες όταν ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες. Στις 7 Μαρτίου 2022, το ρούβλι καταρρακώθηκε, η ισοτιμία έφτασε στο απίστευτο 132:1 δολάριο.

Αν πιστεύαμε τους δυτικούς αναλυτές, το ρούβλι σήμερα έπρεπε να είχε “εξαερωθεί”. Είναι αξιοσημείωτο ότι μέχρι τις 7 Μαρτίου, τα δυτικά ΜΜΕ ενημέρωναν για την κατρακύλα του ρουβλίου, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι ο Πούτιν χάνει την μάχη του νομίσματος. Στις 11 Μαρτίου μετά από τρία “σκαμπανεβάσματα” η ισοτιμία έπεσε στα 125:1 δολάριο. Έτσι, μέχρι την 1η Απριλίου 2022, κανείς δεν έμαθε ότι το ρούβλι ενισχύθηκε πολύ, κλείνοντας στην ισοτιμία 83,7:1 δολάριο, όσο ακριβώς ήταν την ημέρα που ξεκίνησε η εισβολή! Τα Δυτικά ΜΜΕ δεν πρόβαλαν την ανάκαμψή του.

Στις πρώτες ημέρες της εισβολής, το ρωσικό χρηματιστήριο απώλεσε 189 δισ. δολάρια κεφαλαιοποίηση. Ευρωπαϊκές supermajors εταιρίες, όπως η BP και η Shell, έσπευσαν να ανακοινώσουν ότι φεύγουν από την Ρωσία, χωρίς όμως να πουν πώς αυτό θα συμβεί στην πράξη. Για παράδειγμα η BP συμμετέχει κατά 19,75% στη ρωσική Rosneft. Αυτό μαζί με τις κτήσεις που κατέχει στο ενεργειακό πεδίο Sakhalin (Ειρηνικός), αποτελούν περίπου ένα μέγεθος πέριξ των 25 δισ. δολάρια.

Πώς θα φύγουν οι δυτικές εταιρίες

Όταν λέει η BP “φεύγω από την Ρωσία” πώς ακριβώς θα φύγει; Για να φύγει πρέπει να πουλήσει το 19,75% των μετοχών της σε κάποιον. Μήπως θα το “σκοτώσει” πουλώντας σε κάποια κινεζική μπιρ παρά; Μήπως ενδιαφέρεται ο Ερντογάν για το ποσοστό της BP στην Rosneft; Όλες οι Δυτικές εταιρίες (όχι μόνον η BP), αν δεν πουλήσουν τα μετοχικά τους μερίδια, είναι αναγκασμένες να τα “μεταβιβάσουν” κάπου. Δεδομένου ότι δεν βλέπω πολλούς ενδιαφερόμενους, ο δρόμος που απομένει είναι η μεταβίβαση των μεριδίων τους στο ρωσικό δημόσιο. Μαντέψτε, λοιπόν, ποιος κερδίζει σε αυτήν την περίπτωση.

Εν κατακλείδι, οι λεονταρισμοί της Δύσης ότι θα καταστρέψουν την ρωσική οικονομία δεν φαίνεται να ισχύουν. Η ζημιά που της έκαναν είναι μεν σοβαρή, αλλά είναι αναστρέψιμη. Η ζημιά όμως που έπαθαν οι ευρωπαίοι είναι πολλαπλάσια. Για την σύγκριση της ζημιάς που έρχεται σε Ρωσία και της ζημιάς που έρχεται στην ΕΕ θα επανέλθω σύντομα με ειδικό άρθρο.

Οι δυτικές κυρώσεις δεν πρόκειται να καταστρέψουν ολοσχερώς την Ρωσία, όπως έχει προαναγγελθεί. Αυτό που σίγουρα κάνουν είναι να προκαλούν έντονο πληθωρισμό, νέες αυξήσεις σε ηλεκτρικό, καύσιμα και διατροφικά αγαθά. Αν αυτό δεν σταματήσει άμεσα, φοβάμαι ότι θα υπάρξει κοινωνική αναταραχή και στις ΗΠΑ και περισσότερο στην Ευρώπη. Συμπερασματικά, λοιπόν, η πολιτική των κυρώσεων δεν συνιστά αποτελεσματική αντιμετώπιση ενός αυταρχικού ηγέτη.