Το 28% της ουκρανικής γης σε τρεις πολυεθνικές!

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, χαιρέτισε τον απόπλου του πρώτου πλοίου με ουκρανικό καλαμπόκι από το λιμάνι της Οδησσού. Το πλοίο, αφού ελεγχθεί στο συντονιστικό κέντρο της Κωνσταντινούπολης, θα συνεχίσει προς τον Λίβανο, όπου θα παραδώσει το φορτίο με τα ουκρανικά σιτηρά. Είναι γνωστό ότι η Ουκρανία είναι μεγάλος παραγωγός σιτηρών, αλλά είναι μάλλον άγνωστο το παιχνίδι που παίζεται με την ουκρανική γη και πρωταγωνιστές “μεγαθήρια”.

Οι πληροφορίες που έρχονται στο φως σε ΗΠΑ, Αυστραλία και χώρες της ΕΕ για την επιθετική πολιτική που εφάρμοσαν τα δύο προηγούμενα χρόνια στην Ουκρανία μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, προκαλούν σοκ. Στόχος που σε μεγάλο βαθμό επέτυχαν ήταν να αποκτήσουν τεράστιες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, παρά τις έντονες κοινωνικές αντιδράσεις στην Ουκρανία. Τα ερωτήματα γίνονται πιεστικότερα, καθώς η ΕΕ πάει να χαλαρώσει τα προστατευτικά μέτρα για το περιβάλλον και την αγροτική παραγωγή, προς όφελος των εταιρειών βιομηχανικής (και μεταλλαγμένης) γεωργίας. Και υπάρχει στο τέλος πάντα η υποψία της κερδοσκοπίας, καθώς στη… σοδιά συμμετέχουν μερικές από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες.

Σύμφωνα με πληροφορίες που ξεκίνησαν από έρευνα του National Review Αυστραλίας, η κυβέρνηση Ζελένσκι, στις αρχές του 2020 προχώρησε σε νομοθετική ρύθμιση για την πώληση γης σε ξένες εταιρείες (σε τεράστια κλίμακα), όπως φάνηκε στην πορεία. Τρεις γιγαντιαίες πολυεθνικές με έδρα τις ΗΠΑ, είχαν αγοράσει μέχρι την έναρξη του πολέμου 170.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα καλλιεργήσιμης γης από τα 603.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της συνολικής έκτασης της χώρας! Ναι δεν γράψαμε λάθος. Αγόρασαν με συνοπτικές διαδικασίες το 28% της Ουκρανίας! Περιττό να προσθέσουμε ότι κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί ούτε κατά προσέγγιση πουθενά στον κόσμο.

Μεταξύ των εταιρειών που αγόρασαν τεράστιες εκτάσεις ουκρανικής γης, είναι οι αμερικανικοί πολυεθνικοί κολοσσοί Cargill, Dupont και Monsanto. Το ενδιαφέρον του αυστραλιανού ΜΜΕ, που ξεκίνησε την έρευνα οφείλεται στο γεγονός ότι στη Monsanto συμμετέχουν με μεγάλα ποσοστά εκτός των αμερικανικών κεφαλαιούχων και κεφαλαιούχοι από τη Γερμανία και την Αυστραλία.

Συνολικά 10 μεγάλες εταιρείες (ανάμεσά τους είναι και κινεζικές) κατέχουν πάνω από το 70% της ουκρανικής αγοράς γεωργικών προϊόντων. Η νομοθετική ρύθμιση της κυβέρνησης Ζελένσκι του 2020 θεωρήθηκε σκανδαλώδης κι όχι αδίκως. Εκφράστηκαν έντονες καταγγελίες εις βάρος και του ίδιου του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αλλά η αμέριστη δυτική υποστήριξη και το πολεμικό κλίμα που επικρατούσε και τότε στην Ουκρανία δεν επέτρεψε ούτε την διερεύνηση του σκανδάλου, ούτε βέβαια την αναχαίτιση της μαζικής εκποίησης τεράστιων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης.

Το ενδιαφέρον της Monsanto

Το 2016, η Monsanto, επί προεδρίας Πέτρο Ποροσένκο, είχε αναπτύξει το πρώτο φυτώριο καλλιέργειας γενετικά τροποποιημένων σπόρων σε μισθωμένη γη, στην περιοχή Zhytomyr. To ενδιαφέρον της πολυεθνικής εταιρείας για την Ουκρανία πάει πιο πίσω. Το 2013, η Monsanto προανήγγειλε επένδυση ύψους 130 εκατομμυρίων δολαρίων, η οποία –εφόσον τα πράγματα εξελίσσονταν ευνοϊκά γι’ αυτήν– θα μπορούσε να ανέλθει σε 300 εκατομμύρια δολάρια. Μετά την ψήφιση του νόμου Ζελένκσι για πώληση γης σε ξένες εταιρείες η Monsanto είχε την ευκαιρία να αποκτήσει την γη που εμφάνιζε ως μισθωμένη, από παρένθετη εταιρεία. Ανάλογη πορεία είχε και η Dupont με επένδυση αρχικά (το 2018) 55 εκατομμύρια, η οποία τριπλασιάστηκε. Το ίδιο και η Gargill.

Παράλληλα, επεκτάθηκαν με την αγορά πρόσθετων μεγάλων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης. Το ερώτημα που θέτουν οι οργανώσεις που αντιτάσσονται στην μαζική καλλιέργεια μεταλλαγμένων, είναι απλό: “Πώς δεν έγινε αντιληπτό από την κυβέρνηση Ζελένκσι το ενδεχόμενο να επεκταθεί σε όλη την Ουκρανία η καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών”, σε σιτηρά, αλλά και πολλά άλλα είδη, όπως η σόγια. Ο Πέτρο Ποροσένκο έχασε τις εκλογές του 2019, έχοντας δεχθεί καταγγελίες για διαφθορά, ενώ στη συνέχεια βρέθηκε κατηγορούμενος και για εσχάτη προδοσία. Το εισαγγελικό αίτημα για φυλάκισή του απορρίφθηκε από το δικαστήριο στις αρχές του 2022.

Νέες πληροφορίες που έρχονται στη δημοσιότητα από περιβαλλοντικές οργανώσεις, αλλά και ΜΜΕ, κάνουν λόγο για συμμετοχή στην μαζική αγορά ουκρανικής γης και επενδυτικών τραπεζών, όπως η Vanguard, η Blackstone και η Blackrock, χωρίς να έχει ξεκαθαριστεί πλήρως η σχέση αυτών των επενδυτικών τραπεζών με τις εταιρείες παραγωγής διατροφικών προϊόντων και βιομηχανικής γεωργίας. Επίσης, διατυπώνονται ερωτήματα εάν οι ουκρανικές αρχές έχουν εκχωρήσει στις πολυεθνικές εταιρείες –ειδικά στη Monsanto– δικαιώματα καλλιέργειας GMO. Το ερώτημα, όμως, που εγείρεται, ειδικά βλέποντας την έντονα ανοδική εξέλιξη των τιμών στα σιτηρά, είναι μήπως έχει γίνει κερδοσκοπικό παιχνίδι με τον κίνδυνο επισιτιστικής κρίσης.

Σύγχυση στην ΕΕ για τα σιτηρά

Τα ερωτήματα αυτά κατ’ επέκταση απευθύνονται και στην ΕΕ. Σύμφωνα με την Greenpeace, η αρνητική εξέλιξη των πραγμάτων στην αγορά βασικών γεωργικών προϊόντων, φαινόταν από τον περασμένο Μάρτιο. Η οργάνωση είχε κάνει προτάσεις για αλλαγή μοντέλου στην χρήση των δημητριακών με τον περιορισμό της βιομηχανικής κτηνοτροφίας και των ζωοτροφών. Παράλληλα άφηνε αιχμές για την συζήτηση που έχει αρχίσει με το lobby των εταιρειών βιομηχανικής γεωργίας (των πολυεθνικών) για χαλάρωση του πλαισίου Πράσινης Πολιτικής και προστασίας από τα γενετικά τροποποιημένα είδη GMO.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπήρχε από την ΕΕ για την καλλιέργεια σόγιας, όπου είχε μπει δυναμικά η Ουκρανία τα τελευταία χρόνια και μέχρι την ρωσική εισβολή παρήγαγε περίπου τέσσερα εκατομμύρια τόνους ετησίως, αν και βρισκόταν αρκετά πίσω από την παραγωγής των ΗΠΑ της Βραζιλίας και της Αργεντινής. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή περιβαλλοντική οργάνωση Friends of the Earth, η ΕΕ έχει μεγάλη ανάγκη για σόγια, που είναι το βασικό στοιχείο των ζωοτροφών και μόνον το 5% των αναγκών καλύπτεται από ευρωπαϊκές καλλιέργειες.

Ως εκ τούτου η ΕΕ δεν ήταν αρνητική στην επέκταση της καλλιέργειας γενετικά τροποποιημένης σόγιας στην Ουκρανία. Υπενθυμίζουμε ότι στην Monsanto συμμετέχει η γερμανική φαρμακευτική Bayer, η οποία έχει το πλειοψηφικό πακέτο, μετά τον συμβιβασμό στον οποίο οδηγήθηκε για την λήξη της δικαστικής διαμάχης με την Μοnsanto, για το επικίνδυνο φυτοφάρμακο Roundup.

Από την πλευρά τους οι εταιρείες βιομηχανικής γεωργικής παραγωγής, με δραστηριότητα σε πολλές χώρες του κόσμου, προσπαθούν μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, να τονώσουν το προφίλ της εταιρικής-κοινωνικής τους ευθύνης, με πρωτοβουλίες υπέρ των υπαλλήλων τους στην Ουκρανία και των συνεργαζόμενων αγροτών. Η Cargill ανακοίνωσε ότι έχει ενεργοποιηθεί το ταμείο αρωγής των εργαζομένων της για την καταστροφή στην Ουκρανία και των αγροτών της χώρας, στέλνοντας είδη πρώτης ανάγκης. Το ταμείο είχε συσταθεί το 2020 με πρωτοβουλία των μονάδων της εταιρείας στην Ευρώπη.

Είναι φυσικά θετικές αυτές οι πρωτοβουλίες, όπως επίσης οι παρεμβάσεις για την επίλυση της επισιτιστικής κρίσης, ειδικά στις χώρες της Αφρικής που απειλούνται με λιμό, φθάνει αυτές οι παρεμβάσεις να μην είναι με το αζημίωτο. Γιατί εάν τα ουκρανικά σιτηρά (και άλλα γεωργικά προϊόντα) διατίθενται τώρα σε τριπλάσιες τιμές προς αυτές τις χώρες, είναι προφανές ότι έχει γίνει κερδοσκοπικό παιχνίδι με την πείνα.

Σε αυτό το παιχνίδι, δεν μπορεί να είναι μόνος υπαίτιος ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Εκτός και αν οι δυτικές πολυεθνικές αντί για μέρισμα φέτος ανά μετοχή, μοιράζουν σιτάρι από τις ουκρανικές αποθήκες. Δεν προκύπτει από τις οικονομικές τους αναγγελίες. Όσο για την ευθύνη των Ουκρανών προέδρων Πέτρο Ποροσένκο και Βολοντίμιρ Ζελένσκι για τη μαζική εκποίηση της ουκρανικής καλλιεργήσιμης γης, ο καθείς μπορεί να εξάγει τα συμπεράσματά του…