Το φάντασμα της Lehman Brothers πλανάται πάνω από την παγκόσμια οικονομία

Με θρυαλλίδα την κατάρρευση της μεγάλης επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers το 2008, ο πλανήτης εισέρχεται σε μία τρομακτική χρηματοοικονομική κρίση, που θα απαιτήσει σχεδόν μία τριετία για την επάνοδο των αγορών σε προ της κρίσης επίπεδα, ενώ η πλήρης αποκατάσταση αμοιβών και εισοδημάτων και κυρίως των δεικτών ανεργίας για την ΕΕ έρχεται το 2016 και για τις ΗΠΑ το 2017.

Το βραχυπρόθεσμο κόστος σύμφωνα με τον απολογισμό του ΔΝΤ φθάνει τα 60 τρισεκατομμύρια δολάρια και τελικά θα οδηγήσει μέσα σε μία δεκαετία στον διπλασιασμό του παγκόσμιου χρέους, λόγω του ότι σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις προσπαθούν μέσω δανεισμού να απαντήσουν στα δεινά της τρομακτικής κρίσης.

Αυτή την φορά το πρώτο σήμα πανικού έρχεται από την Κίνα, όταν οι ρυθμιστικές αρχές της κεφαλαιαγοράς παρεμβαίνουν πυροσβεστικά για να διασώσουν από την κατάρρευση τον γιγαντιαίο όμιλο της Evergrande. Πρόκειται για το δεύτερο σε μέγεθος σχήμα της Κίνας που δραστηριοποιείται στον χώρο της κτηματαγοράς και της αξιοποίησης ακινήτων, με κατασκευαστική δραστηριότητα σε 170 πόλεις στο εσωτερικό και ανάλογη σε πολλές χώρες.

Με συνολικές υποχρεώσεις σε τράπεζες και προμηθευτές που υπερβαίνουν τα 300 δισ. δολάρια, στα τέλη του πρώτου εξαμήνου του 2021 ο όμιλος διαθέτει μία ελεύθερη βαρών ρευστότητα της τάξης των 13,45 δισ. δολαρίων και σύμφωνα με την αξιολόγηση της Moody’s δεν επαρκεί για την κάλυψη των αποπληρωμών του βραχυπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου χρέους με λήξη το προσεχές δωδεκάμηνο, δηλαδή τον Ιούνιο του 2022.

Η παρέμβαση των κινεζικών χρηματιστηρίων

Επιπλέον λόγω της χρηματοοικονομικής του θέσης, ο όμιλος δεν έχει δυνατότητες να συγκεντρώσει νέα κεφάλαια από την κινεζική κεφαλαιαγορά και τις ανάλογες του εξωτερικού, με συνέπεια να επίκειται η κατάρρευσή του. Στις αρχές Σεπτεμβρίου η Evergrande επιχειρεί να διαπραγματευθεί την αναστολή αποπληρωμής των τόκων σε δάνεια που έχει λάβει από δύο τράπεζες και οφείλει να καλύψει στις 21 Σεπτεμβρίου και παράλληλα να επιμηκύνει τους χρόνους αποπληρωμής των δανείων της, ελπίζοντας σε μία συμφωνία διάσωσης.

Τελικά στις 9 Σεπτεμβρίου παρεμβαίνει η Επιτροπή Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η ανώτατη ρυθμιστική αρχή των κινεζικών χρηματιστηρίων και εγκρίνει έναν ευρύ ανασχεδιασμό αναδιάρθρωσης των χρεών της Evergrande. Ούτως ή άλλως οι τιμές των ομολόγων του υποχωρούν δραματικά επί εβδομάδες φθάνοντας να διαπραγματεύονται στο 27% της αξίας τους, δεδομένο που δεν μένει απαρατήρητο από την ρυθμιστική αρχή.

Πάντως ορισμένοι δανειστές της, που διαχειρίζονται κεφάλαια του κινεζικού δημοσίου εμφανίζουν κάποια προθυμία τον Αύγουστο να αποδεχθούν μία λελογισμένη ευελιξία στις αποπληρωμές χρεών του ομίλου. Οι China Minsheng Banking, China Zhesang Bank Co., και Shangai Pudong Development Bank Co., συμφωνούν μάλιστα σε τρίμηνες παρατάσεις των δανείων που λήγουν τον Αύγουστο και αφορούν κατασκευαστικά προγράμματα του ομίλου σε εξέλιξη.

Δανεισμός και οφειλές

Μέχρι στιγμής η ανώτατη κινεζική ρυθμιστική αρχή, αποδέχεται ένα σχέδιο διάσωσης, αλλά παραμένει άγνωστο το πώς θα κινηθεί όταν πέραν των τόκων, θα απαιτηθεί και αποπληρωμή των δανειακών κεφαλαίων, μέρος των οποίων, ύψους 7,4 δισ. δολαρίων, οφείλει να εξοφληθεί εντός του επόμενου έτους. Συνολικά ο δανεισμός του ομίλου φθάνει τα 111,12 δισ. δολάρια. (716 δισ. yuan) και αποτελεί το 35% των υποχρεώσεών του, με σχεδόν 50% να προβλέπεται σύμφωνα με τις συμβάσεις να εξοφληθεί έως τα τέλη του 2021.

Οι οφειλές προς τους προμηθευτές ανέρχονται σε 128,67 δισ. δολάρια (830 δισ. yuan), ενώ ένα σημαντικό πρόβλημα αποτελούν και τα ομόλογα σε ωρίμανση εντός του επομένου έτους. Από την άλλη πλευρά ο όμιλος έχει λάβει προκαταβολές από 1,5 εκατομμύριο νέους αγοραστές κατοικιών, τις οποίες όμως οφείλει να παραδώσει έτοιμες για να εισπράξει το τίμημα της αξίας τους.

Η μετοχή του μερικές ώρες πριν την ανακοίνωση της αναδιάρθρωσης υποχωρεί ενδοσυνεδριακά κατά 11%, αν και μία ημέρα μετά ανακάμπτει κατά 3,9% στο χρηματιστήριο του Χονγκ-Κόνγκ, σε πείσμα των υποβαθμίσεων των οίκων αξιολόγησης. Πάντως στις αρχές Σεπτεμβρίου οι πωλήσεις του ομίλου υποχωρούν κατά 26%, στα 38,08 δισ. yuan (5,9 δισ. δολάρια), συμπεριλαμβανομένων και των αξιών των παραχωρήσεων κατοικιών για διαγραφές υποχρεώσεων σε εργολάβους και προμηθευτές, έναντι των 51,48 δισ. yuan (4,8 δισ. δολάρια), της ιδίας περιόδου του 2020.

Ελαφρές αυξήσεις πωλήσεων

Στις 16 Αυγούστου παραιτείται ο πρόεδρος και ιδρυτής του ομίλου Hui Ka-yan, μετά από σειρά αποτυχημένων διαπραγματεύσεων με τους δανειστές, ενώ ο αντιπρόεδρος Xia Haijun καταφθάνει ένα δεκαπενθήμερο αργότερα στο Χονγκ-Κόνγκ για διαβουλεύσεις με τους πιστωτές και την σύσταση μίας ειδικής επιτροπής, μετά από απαίτηση της τοπικής κυβέρνησης για την αποσόβηση μίας ευρύτερης κρίσης.

Οι πωλήσεις σε τετραγωνικά μέτρα αυξάνονται πάντως ελαφρά σε 5,34 εκατ. έναντι 5,32 εκατομμυρίων της αντίστοιχης περιόδου του 2020, αλλά η κάμψη των εσόδων κατά 26% προδίδει πως η τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο από τα 9.669 yuan (1.500 δολάρια), μειώνεται στα 7.130 (1.105 δολάρια), λόγω της απεγνωσμένης προσπάθεια να συγκεντρωθούν επειγόντως έσοδα. Η τιμή της μετοχής υποχωρεί στα 3,35 δολάρια Χονγκ-Κόνγκ και για πρώτη φορά εμφανίζεται χαμηλότερη από την τιμή της δημόσιας εγγραφής των 3,50 δολαρίων Χονγκ-Κόνγκ του 2009, αν και ανακάμπτει στα 3,55 μετά τις ανακοινώσεις αναδιάρθρωσης.

Αξιολογήσεις και βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις

Οι αναλυτές εκτιμούν πως το Πεκίνο ίσως υποστηρίξει τον όμιλο κατά το τέταρτο τρίμηνο, υιοθετώντας μία προσέγγιση που συνηθίζεται στις αγορές, ώστε να κατασιγάσει τις φοβίες των επενδυτών και να αποτρέψει την διάχυση της κρίσης σε ολόκληρο τον κλάδο και τελικά στα κινεζικά χρηματιστήρια, προκαλώντας συστημικούς κινδύνους για το τραπεζικό σύστημα.

Στις 7 Σεπτεμβρίου η Moody’s υποβαθμίζει τον όμιλο στο επίπεδο Ca, δηλαδή της επικείμενης πτώχευσης και την επομένη η Fitch επίσης τον υποβαθμίζει στο επίπεδο CC, που δηλώνει πτώχευση χωρίς πιθανότητα ανάκαμψης. Ο γαλλικός οίκος αξιολόγησης αξιολογεί τις δυνατότητες αποπληρωμής των υποχρεώσεων του ομίλου και επισημαίνει πως παρά την επιθετική πολιτική πωλήσεων με μεγάλες εκπτώσεις, δεν επιτυγχάνει παρατάσεις του δανεισμού του, δεν ρευστοποιεί στοιχεία του ενεργητικού του και δεν προσελκύει νέους επενδυτές κατά την διάρκεια του πρώτου εξαμήνου.

Κατά την Fitch η συρρίκνωση των εσόδων από τα νέα συμβόλαια, μειώνει την δυνατότητα του ομίλου να εξοφλεί τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις του από την στιγμή που τα συμβόλαια πώλησης κατοικιών αποτελούν την βασική πηγή της ρευστότητάς του. Στις 10 Σεπτεμβρίου η Moody’s υποβαθμίζει την Guangzhou R&F Properties στην βαθμίδα B2 από B1, λόγω των αυξανόμενων χρηματοοικονομικών κινδύνων που αναδύονται λόγω των αδυναμιών αναχρηματοδότησης από το εξωτερικό, ώστε να εξυπηρετηθούν τα ληξιπρόθεσμα χρέη.

Πτωχεύσεις επιχειρήσεων

Ακολουθεί η υποβάθμιση της R&F Properties (HK) Co Ltd στην βαθμίδα B3 από B2, ενώ οι τράπεζες Citigroup και Credit Suisse Group παύουν να δέχονται με μορφή εγγυήσεων τα ομόλογα ενός άλλου ομίλου του κλάδου, του Fantasia Holdings Group. Αν και το μέλλον της Evergrande προσωρινά διευθετείται, ο πραγματικός τρόμος εστιάζεται στην διάχυση των προβλημάτων στον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα, όπου παρατηρούνται εκρηκτικές αποδόσεις των ουσιαστικά άνευ αξίας ομολόγων (junk bonds) από τον Μάρτιο του 2020, με ανάλογα φαινόμενα να παρατηρούνται και στην αγορά των ΗΠΑ με πλέον κραυγαλέο την επίθεση στην μετοχή της Gamestop.

Μία πτώχευση αυτής της τάξης μεγέθους, όπως η ανάλογη της Lehman Brothers το 2008, θα εξωθήσει τις αποδόσεις σε δυσθεώρητα επίπεδα λόγω της πλημμυρίδας πωλήσεων και στην φάση αυτή εναπόκειται στους ομίλους να επεκτείνουν τους χρόνους αποπληρωμών προς τις τράπεζες για να αποφύγουν την οριστική κατάρρευση. Η κυβέρνηση του Xi Jinping έχει επιχειρήσει να αποφύγει ένα φαινόμενο αυτής της μορφής, επιβάλλοντας αυστηρότερες αρχές χρηματοδότησης στον κλάδο των κατασκευαστών και αποθαρρύνοντας τις διασώσεις.

Όμως οι εικόνες των χιλιάδων μικροεπενδυτών που επιχειρούν να εισβάλλουν στα γραφεία της έδρας του ομίλου, απαιτώντας τα χρήματά τους, επαναφέρουν μνήμες του 2008 από την Νέα Υόρκη και επικοινωνιακά, ίσως οι εικόνες αυτές δημιουργήσουν ένα χειρότερο πρόβλημα. Από τις αρχές του 2021 έως τις 5 Σεπτεμβρίου όμως έχουν πτωχεύσει 274 μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις του κλάδου, δηλαδή μία ανά ημέρα, όπως αναφέρει το περιοδικό “The Time Weekly”, που ελέγχεται από την κυβέρνηση του Χονγκ-Κόνγκ.