Το Κρεμλίνο ανακατεύει την τράπουλα στη Μέση Ανατολή

Η μετεξέλιξη της παραδοσιακής γεωπολιτικής από τους Ρώσους σε ένα φαινομενικά διπλωματικό σχέδιο αναδιάρθρωσης και οργάνωσης της Μέσης Ανατολής εστιάζεται στο βασικό στοιχείο του διαχωρισμού των καταναλωτών ενέργειας από τους παραγωγούς της και στον έλεγχο των δεύτερων. Στο νέο περιβάλλον που επιχειρούν να διαμορφώσουν, η κλασσική διπλωματία περιθωριοποιείται για να αντικατασταθεί από τις στρατηγικές κινήσεις μεγάλων ρωσικών ενεργειακών ομίλων, που αναλαμβάνουν να διαχειρισθούν τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Μόσχας.

Οι ρωσικοί όμιλοι στο Ιράκ έχουν υλοποιήσει σχετικά πρόσφατα σειρά ερευνών και δοκιμών σε μεγάλη κλίμακα και εκτιμούν πως τα εκτιμώμενα μεγέθη των αποθεμάτων οφείλουν να διπλασιασθούν, τόσο για το αργό πετρέλαιο, όσο και για το φυσικό αέριο. Αυτό το δεδομένο ερμηνεύει και τους λόγους που καταβάλλουν σύντονες προσπάθειες για εδραιώσουν και να επεκτείνουν την παρουσία τους στο βόρειο, κεντρικό και νότιο τμήμα της χώρας.

Στον βορρά ο όμιλος ROSNEFT έχει να επιδείξει μεγάλες επιτυχίες ελέγχοντας κομβικά στοιχεία των υποδομών παραγωγής αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά στον νότο οι όμιλοι λόγω της προηγηθείσας παρουσίας των Αμερικανών που διατηρούν ακόμα φιλοδοξίες για την περιοχή, κινούνται με εξαιρετική προσοχή αποκρύπτοντας τις πραγματικές τους βλέψεις.

Αν και κατά κανόνα βασίζονται στην αξιοποίηση της δυναμικής του γειτονικού Ιράν που διατηρεί στρατιωτικές δυνάμεις στο Ιράκ και επηρεάζει τις πολιτικές εξελίξεις, αυτή την φορά παρακάμπτουν προσωρινά την Τεχεράνη, τουλάχιστον έως ότου ο ισχυρός ηγέτης των Σιϊτών Moqtada al-Sadr, εδραιώσει πολιτικά την υπεροχή του (η παράταξη Sairoon που ελέγχει αναδεικνύεται πρώτη στις εκλογές του 2018 με 14,8% των συνολικών ψήφων, κατέχοντας 54 έδρες στο κοινοβούλιο της Βαγδάτης και την ισχυρότερη θέση σε σχέση με τα υπόλοιπα 5 κόμματα που έχουν εκλέξει βουλευτές).

Με δεδομένο ότι η απήχηση της Sairoon οφείλει πολλά στο σύνθημα “το Ιράκ για τους Ιρακινούς”, οι Ρώσοι επιδεικνύουν εξαιρετική ψυχραιμία και προσοχή, προσεγγίζοντας περιφερειακά και αθέατα την εγχώρια πολιτική κατάσταση και ειδικά την Sairoon, χωρίς τυμπανοκρουσίες.

Η τακτική τους προδίδεται από τις εξελίξεις μετά την δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Qasem Soleimani στην Βαγδάτη, όπου ενώ ο Moqtada al-Sadr αρχικά απαιτεί την άμεση ακύρωση της συμφωνίας για την ασφάλεια του Ιράκ με τις ΗΠΑ, την αποχώρηση των αμερικανικών μονάδων στρατού και την απομάκρυνση της αμερικανικής πρεσβείας, για να κατευνάσει κυρίως την οργή των οπαδών του, αιφνιδιαστικά αναστρέφει. Μάλιστα μετά την ιρανική επίθεση με πυραύλους στις 8 Ιανουαρίου σε βάσεις υπό αμερικανική διοίκηση και διαχείριση, απευθύνεται στους οπαδούς και ψηφοφόρους της Sairoon και ευρύτερα στους Ιρακινούς με την έκκληση να αποφευχθεί κάθε μορφή βίας κατά των Αμερικανών.

Η στρατηγική των Ρώσων

Το Κρεμλίνο έχει αποδείξει ότι γνωρίζει να διαχειρίζεται αριστοτεχνικά καταστάσεις αυτής της μορφής, όπως και την διαδικασία μεθόδευσης της άσκησης αποφασιστικής επιρροής, με μοναδικό αρχικό αξιοποιήσιμο στοιχείο κάποιο εντελώς ασήμαντο σημείο πρόσβασης. Το πλέον πρόσφατο δείγμα, που συνιστά παράλληλα και πρότυπο για κάθε μεγάλη χώρα με φιλοδοξίες ανέλιξης σε υπερδύναμη, έρχεται με την υπογραφή ενός συμβολαίου με την Βαγδάτη.

Πρόκειται για μία αρχική σύμβαση που αφορά την ιρακινή κυβέρνηση με αντισυμβαλλόμενη μία εντελώς άγνωστη ρωσική εταιρεία, την STROYTRANSGAZ, καταχωρημένη μόνον στο αμερικανικό Γραφείο Ελέγχου Αλλοδαπών Περιουσιακών Στοιχείων (U.S. Office of Foreign Assets Control), όσον αφορά τον δυτικό κόσμο. Η εταιρεία αποσπά από το ιρακινό υπουργείο Πετρελαίου ένα προκαταρκτικό συμβόλαιο ερευνών στην επαρχία Anbar, μία περιοχή καταθλιπτικά αδιάφορη για τον τομέα αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράκ.

Στην πραγματικότητα οι πιθανότητες ανακάλυψης αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου θεωρούνται ελάχιστες στο Block 17 της εταιρείας και επιπλέον η περιοχή παραμένει εξαιρετικά επικίνδυνη για το προσωπικό των εργοταξίων, από την στιγμή που κατασπαράσσεται από τις συγκρούσεις αντιμαχόμενων πολεμάρχων και φυλών. Ακόμα και το αποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος πριν από την κατάλυσή του είχε αποφύγει κάθε εμπλοκή του στην συγκεκριμένη επαρχία, σε μία προσπάθεια να αποφύγει την αντιπαράθεσή του με τα πολεμοχαρή και άκρως επικίνδυνα στοιχεία της.

Το βασικό δεδομένο στην υπόθεση της STROYTRANSGAZ που ερμηνεύει και τους σκοπούς που καλύπτει η νέα επένδυση των ρωσικών ομίλων, διπλασιάζοντας το ύψος τους στο Ιράκ και προβλεπόμενο ακόμα και τον τριπλασιασμό τους, εστιάζεται στην θέση του Κρεμλίνου, που εκτιμά ως απαραίτητη την δραστική αναβάθμιση της ρωσικής παρουσίας. Η χώρα έχει αξιολογηθεί από τους Ρώσους ως απόλυτα αναγκαία για την θωράκιση της παρουσίας τους στην κεντρική Μέση Ανατολή, διασφαλίζοντας την πολυεπίπεδη στρατιωτική εδραίωση της Μόσχας στην ανατολική Μεσόγειο.

Ούτως ή άλλως οι Ρώσοι είχαν αποδεχθεί το 2014 τον ενδεχόμενο κίνδυνο μίας αντιπαράθεσης σε στρατιωτικό επίπεδο με τις ΗΠΑ, όταν απέκτησαν τον έλεγχο των εγκαταστάσεων μίας τεράστιας λιμενικής ζώνης στην Σεβαστούπολη με την προσάρτηση της Κριμαίας. Η κίνηση αυτή υποδηλώνει πως δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν την Συρία και τους διαδρόμους εφοδιασμού μέσω του Ιράκ, με την αξιοποίηση του δικτύου αγωγών.

Οι πραγματικές προθέσεις

Υπό το συγκεκριμένο πρίσμα το Block 17 στην επαρχία Anbar και οι νέες επενδύσεις της τάξης των 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εδράζονται σε μία απόφαση ελέγχου μίας ζώνης που η αμερικανική στρατιωτική ηγεσία είχε χαρακτηρίσει σπονδυλική στήλη του αποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους.

Στην ζώνη αυτή ο Ευφράτης ρέει δυτικά προς την Συρία και από τα ανατολικά προς τα δυτικά, κυριαρχούν οι ακραία εθνικιστικές και αντιδυτικές πόλεις Falluja, Ramadi, Hit και Haditha. Ακολουθεί η Συρία με στρατηγικές λιμενικές εγκαταστάσεις στις πόλεις Banias και Tartus, ενώ εντελώς συμπτωματικά (;) και οι δύο πόλεις σχεδόν γειτνιάζουν με την τεράστια ρωσική βάση του Khmeimim, όπου έχει αναπτυχθεί και το εξελιγμένο πυραυλικό σύστημα S-400 Triumf.

Αν και η βάση ιδρύεται μόλις το 2015 με μοναδικό επίσημο σκοπό την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους, η Ρωσία εμφανίζεται να αναδιαρθρώνει τον αρχικό σχεδιασμό με παράταση της ενοικίασης για 49 χρόνια και προαίρεση επέκτασης για επιπλέον 25, ενώ σε σχετικά μικρή απόσταση παραμένει ο σταθμός συλλογής πληροφοριών και ηλεκτρονικών συστημάτων παρακολούθησης στην πόλη Latakia.

Αυτός ο ευρύτερος ρωσικός σχεδιασμός απαντά ικανοποιητικά και σε αρκετά ερωτήματα σχετικά με την θέση του Κρεμλίνου έναντι της Τουρκίας, της οποίας η θέση υποβαθμίζεται δραματικά εάν και εφόσον δεν συναινέσει στην ευθυγράμμισή της με τις βλέψεις της Μόσχας.