Το τετραπλό τσουνάμι και η ύστατη ευκαιρία για την Ελλάδα

Κάθε οικονομικό φαινόμενο έχει σαφέστατες και μετρήσιμες επιδράσεις και έναν εξίσου σαφή αντίκτυπο στις Αγορές. Ακόμη πιο σαφείς είναι οι χρονικές του επιδράσεις που σηματοδοτούν πότε θα υπάρχει η κορύφωσή του βραχυπρόθεσμα. Δεν θα εξετάσουμε επί του παρόντος τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιδράσεις του κατά τεκμήριο χειρότερου οικονομικού φαινομένου, που παρουσιάστηκε χωρίς καν να πέσει μια σφαίρα!

Αξίζει λοιπόν να παρομοιάσουμε τον κορωνοϊό σαν ένα τσουνάμι που ναι μεν έρχεται κατά πάνω μας, αλλά μας δίνει περιθώρια να αντιδράσουμε. Το τσουνάμι αυτό δεν πρόκειται να έρθει μονομιάς. Θα καταφτάσει σε τέσσερα κύρια καταστροφικά κύματα. Κύματα που όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω, πρέπει να τα αναμένουμε και να πάψουμε να προσποιούμαστε τους έκπληκτους. Ποια είναι αυτά τα κύματα και πότε καταφτάνουν;

Το πρώτο κύμα δεν ήταν καν η αποκάλυψη της ύπαρξης του ιού, η οποία επίσημα τοποθετείται στις 31 Δεκεμβρίου 2019. Το πρώτο κύμα προκλήθηκε από την υπέρμετρη προβολή στα ΜΜΕ του φόβου που προκαλεί ο θάνατος από Covid-19. Στα τέλη Φεβρουαρίου λοιπόν, το 90% των δελτίων ειδήσεων παγκοσμίως αφορούσαν στον κορωνοϊό. Και τα αποτελέσματα του κύματος αυτού τα μετρήσαμε πολύ πρώιμα με άρθρα μας στο SLpress.gr από τις 14 Φεβρουαρίου. Το κύμα λοιπόν αυτό, το δεχτήκαμε ήδη και ο αντίκτυπός του έχει ήδη μετρηθεί.

Το δεύτερο κύμα ήταν η μετάδοση του ιού στην Δύση, με αποτέλεσμα να είναι σε lockdown περίπου 3,5 δισεκατομμύρια κάτοικοι του πλανήτη. Και για το κύμα αυτό παρουσιάσαμε ανάλυση των επιπτώσεων με άρθρα μου στο SLpress.gr. Αυτό το κύμα δεχόμαστε σήμερα, αυτή τη στιγμή, με το παγκόσμιο εμπόριο σε παύση και τις μεταφορές-μετακινήσεις ανθρώπων σε κατάσταση αναστολής με τις απαγορεύσεις που όλοι μας ζούμε.

Όπου να ‘ναι, οδεύουμε προς το τέλος του δεύτερου κύματος κι όλοι πιστεύουν ότι η σταδιακή άρση του lockdown θα επιφέρει αμέσως την κανονικότητα στην οικονομία και στις ζωές των ανθρώπων. Δυστυχώς δεν είναι έτσι, γιατί ακολουθούν το τρίτο και το τέταρτο κύμα. Το τρίτο κύμα, θα ξεκινήσει ευθύς αμέσως μόλις αρθούν τελείως τα περιοριστικά μέτρα και αρχίσουν ξανά οι μετακινήσεις και το εμπόριο. Κι αυτό το κύμα δυστυχώς, δεν είναι προβλέψιμο και συνεπώς μετρήσιμο, διότι αφορά στην καμπύλη της ζήτησης προϊόντων και υπηρεσιών.

Tην 11η Σεπτεμβρίου 2001, ο αποκλεισμός του εναερίου χώρου των ΗΠΑ διήρκεσε μέχρι την 13η Σεπτεμβρίου, οπότε και άνοιξε ξανά. Παρά τον φόβο που επικρατούσε, ο κόσμος αποφάσισε να ταξιδέψει. Και παρά τα νέα μέτρα περιορισμών και ελέγχων στους επιβάτες, ο κόσμος χρησιμοποίησε τα αεροπλάνα και τα πλοία και ο τουρισμός υπέστη μια κάμψη στα έσοδα, αλλά ήταν μικρή, δεν ξεπέρασε το 7%.

Ο παράγοντας της ψυχολογίας

Mε τον κορωνοϊό, όμως, ουδείς γνωρίζει πώς θα λειτουργήσει ο φόβος στην ψυχολογία των επιβατών κι αν φέτος θα ταξιδέψουν. Ειδικά με τα πενιχρά τους οικονομικά, μιας και την περίοδο της καραντίνας άπαντες υπέστησαν αφαίμαξη του “λίπους” που διατηρούσαν στα πορτοφόλια τους. Και το κύμα αυτό, ανεξάρτητα αν θα είναι μικρό ή τεράστιο, θα χτυπήσει μόλις λήξει η καραντίνα, δηλαδή από τον Ιούλιο και μετά.

Και επειδή η ψυχολογία δεν είναι μέγεθος που μπορεί να αποτιμηθεί και να προβλεφτεί, ουδείς μπορεί να εξάγει ασφαλή συμπεράσματα από τώρα. Άλλωστε, όταν κάποιοι πειράξουν την “καμπύλη της ζήτησης” σε προϊόντα ή υπηρεσίες, είναι πολύ δύσκολο να ελέγξουν το μέγεθος της ζημιάς. Σε αντίθεση με την καμπύλη της προσφοράς, όπου οι “παραγωγοί” είναι λίγοι και ελεγχόμενοι, η καμπύλη της ζήτησης αφορά στους πληθυσμούς.

Ο έλεγχος της συμπεριφοράς των πολιτών, από ένα σημείο και μετά είναι από πολύ δύσκολο ως και ακατόρθωτο να ελεγχθεί. Ειδικά τώρα, που στο πετρέλαιο κάποιοι πειράζουν ταυτόχρονα την καμπύλη της ζήτησης και την καμπύλη της προσφοράς, κάτι που δεν έχει επαναληφθεί ποτέ στο παρελθόν. Με απλά λόγια, αν ξεφύγει η κατάσταση και ο φόβος των ανθρώπων αυξηθεί κατακόρυφα, τότε πολλά προϊόντα και υπηρεσίες, ακόμη κι αν δίνονται δωρεάν στους καταναλωτές, αυτοί δεν θα επιθυμούν να τα αποκτήσουν! Όπως για παράδειγμα τα αεροπορικά εισιτήρια.

Το τέταρτο τσουνάμι του φθινοπώρου

Το τέταρτο κύμα θα εμφανιστεί μετά τον Σεπτέμβριο. Η αεροπορική βιομηχανία θα έχει δεχτεί ένα τεράστιο πλήγμα. Το ίδιο και ο τουρισμός. Ειδικά η κρουαζιέρα θα έχει χτυπηθεί ανηλεώς. Η βιομηχανία πετρελαίου θα έχει περάσει μια από τις χειρότερες κρίσεις της και στο σημείο αυτό κάποιοι “παίκτες” θα βρουν πεδίο ελεύθερο για να διεξάγουν έναν ακόμα πόλεμο τιμών με σκοπό να κατακτήσουν περισσότερες αγορές. Πρόβλημα θα έχει δημιουργηθεί και στον τομέα αγροτικών προϊόντων με ανατιμήσεις σε πολλά προϊόντα και ελλείψεις πολλών εξ αυτών.

Οι πτωχεύσεις και οι μαζικές απολύσεις θα βρίσκονται τότε στην ημερήσια διάταξη. Τον Σεπτέμβριο, λοιπόν, με την παγκόσμια αγορά καθημαγμένη και τα λουκέτα να υποδέχονται το ένα το άλλο, θα ξεκινήσει ένας νέος γύρος διασποράς φόβου. Και ανεξάρτητα αν έχει βρεθεί ή όχι το εμβόλιο, θα ξεκινήσει νέος γύρος τρομοκράτησης του κόσμου σχετικά με το εάν ο ιός μεταλλάχτηκε, ή αν μπορεί να επανεμφανιστεί κατά την περίοδο του φθινοπώρου.

Σε ένα τέτοιο κλίμα, η ψυχολογία των πολιτών θα κατεβάσει στα τάρταρα την διάθεσή τους να καταναλώσουν. Κι ενώ όλοι θα ψάχνουν να βρουν σανίδα σωτηρίας για τους προϋπολογισμούς τους, θα ξεκινήσει ένας νέος γύρος τρομοκράτησης με στόχο την ολική καταστροφή της δημοφιλίας του Τραμπ και τη δημιουργία πολιτικού αδιεξόδου στις ΗΠΑ, μιας και το Νοέμβριο είναι οι προεδρικές εκλογές.

Ο πόλεμος του κορωνοϊού

Όλα αυτά τα παραθέτω ως καταγραφή των τεσσάρων κυμάτων του κορωνοϊού που θα οδηγήσουν τελικά σε ύφεση εντός του 2020. Κι ανεξάρτητα από τα όπλα που θα ρίξει στην μάχη ο Τραμπ, όλα δείχνουν ότι φέτος είναι σχεδόν αδύνατον να αποφύγουμε την ύφεση. Συνεπώς, διαφωνώ κάθετα με όσους υποστηρίζουν ότι ο πάτος του βαρελιού βρέθηκε ήδη (τον Μάρτιο) με τη συντριβή της Wall Street και των τιμών του πετρελαίου.

Οι πιθανότητες να συναντήσουμε τον πάτο του βαρελιού ακόμα και έξι μήνες αργότερα είναι πολύ μεγάλες. Για την ακρίβεια, είναι πολύ πιθανότερο να “χτυπήσουμε πάτο” τον Ιούλιο ή τον Σεπτέμβριο, παρά να λέμε ότι αφήσαμε πίσω μας τα χειρότερα. Μπορεί ο Τραμπ να μην έχει πολλά όπλα να ρίξει στην μάχη για την επανεκλογή του, αλλά αυτά τα λίγα που έχει είναι πολύ βαριά. Και σαφώς θα διαδραματίσει έναν μεγάλο ρόλο για την τελική έκβαση αυτού του πολέμου που θα μείνει στην ιστορία, ως “ο πόλεμος του κορωνοϊού”!

Εμείς πρέπει να είμαστε ψύχραιμοι, μονιασμένοι και προπάντων ενημερωμένοι για να αντιμετωπίσουμε την πιο δύσκολη χρονιά που θα περάσει ο πλανήτης τα τελευταία 40 χρόνια. Και αν το πολιτικό προσωπικό στην Ελλάδα αντιληφθεί ότι η καταστροφή είναι μια πρώτης τάξης ευκαιρία να αναδιοργανώσουμε την ελληνική οικονομία, τότε ίσως η άποψη που έχω εκφράσει για “αμοιβαία διαχείριση της καταστροφής”, αποτελέσει την ευκαιρία για να αναδειχτεί η Ελλάδα σε μεγάλο παίκτη της περιοχής.

Τι εννοώ λοιπόν “αμοιβαία διαχείριση της καταστροφής”; Εννοώ ότι αν μπουν στην μάχη όλοι μαζί, ο πάτος στην Ελλάδα θα βρεθεί πολύ γρήγορα και θα δοθούν άμεσες λύσεις ανάκαμψης. Αν οι πολιτικοί πολεμούν μεταξύ τους, μετά την καταστροφή, όποιος κι αν κερδίσει, δεν θα έχει τίποτα να διαχειριστεί, γιατί θα έχει μεσολαβήσει καταστροφή και πρώτα απ όλα στο κράτος. Ίσως, λοιπόν, όλη αυτή η κρίση να μην αποτελέσει τελικά τροχοπέδη, αλλά ευκαιρία για ανάκαμψη. Ποιος ξέρει; Αν μπουν στην μάχη όλοι μαζί, ίσως αποδειχτεί μετά από δύο-τρία χρόνια, ότι ο ιός τελικά είχε και θετική πλευρά…