Τουρκική οικονομία: Προβλέψεις από τρεις διεθνείς οίκους

Αν και με την είσοδο στο νέο έτος ο Τούρκος πρόεδρος επιδίδεται σε φρενήρεις διπλωματικές κινήσεις κα πρωτοβουλίες, δεν συγκινεί ιδιαίτερα τους μεγάλους χρηματοοικονομικούς οίκους, που διαβλέπουν επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης στην χώρα του. Στην δημοσιευμένη έκθεσή του για τις εξελίξεις στην τουρκική οικονομία κατά το 2022, ο γιγαντιαίος χρηματοπιστωτικός όμιλος της J. P. Morgan, επικεντρώνεται στον πληθωρισμό.

Σύμφωνα με τους αναλυτές του, ο σχετικός δείκτης από το 36,1% του Δεκεμβρίου θα διαμορφωθεί στο 55% τον Μάϊο (με βάση τον τρόπο υπολογισμού του από το Τουρκικό Στατιστικό Ινστιτούτο), για να αποκλιμακωθεί προς το 35% κατά τα τέλη του έτους, με πιθανή περαιτέρω υποχώρησή του στο 15% κατά το 2023. Οι προβλέψεις πάντως εξαρτώνται και από τα αποτελέσματα των εκλογών του Ιουνίου του 2023, αλλά και από την πιθανότητα διακοπής της πολιτικής χαλάρωσης στον χρηματοοικονομικό τομέα από τις αρχές του 2023.

Ο όμιλος υποστηρίζει πως δεν υπάρχει καμία ένδειξη υπαναχώρησης των εμπνευστών της αλλοπρόσαλλης νομισματικής πολιτικής και κατά συνέπεια οι προσεχείς μήνες του 2022 θα επιδεινώσουν την κατάσταση. Αν και η Kεντρική Tράπεζα έχει περιέλθει σε δεινή θέση, με συνέπεια η περαιτέρω χαλάρωση να φαντάζει πρακτικά αδύνατη, ίσως υπάρξει συντονισμένη προσπάθεια για αύξηση των χορηγήσεων και κάποια ευελιξία στο χρηματοοικονομικό πεδίο.

Σε αντίθεση με την J. P. Morgan ο διεθνής χρηματοπιστωτικός οίκος της Βρετανίας Standard Chartered με περισσότερα από 1.200 υποκαταστήματα ανά την υδρόγειο, σε 70 χώρες και 87.000 προσωπικό, επικεντρώνεται στο τουρκικό νόμισμα. Ο οίκος εκτιμά πως η τουρκική λίρα θα υποχωρήσει στο 20:1 προς το αμερικανικό δολάριο, οπότε με βάση τις τρέχουσες ισοτιμίες θα κινηθεί προς το 23:1 σε σχέση με το ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα κατά τα τέλη του 2022. Οι ειδικοί αναλυτές του αναθεωρούν την προηγούμενη πρόβλεψή τους του 12:1, επικαλούμενοι δομικό χάσμα που προκαλείται από τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό και την αλλοπρόσαλλη νομισματική πολιτική του καθεστώτος Ερντογάν.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο οίκος συγκεντρώνει το 90% των κερδών του από την Μέση Ανατολή, την Ασία και την Αφρική, δεδομένο που επιβεβαιώνει την εξειδίκευσή του στις αναδυόμενες αγορές. Οι εκτιμήσεις για το 2023 προειδοποιούν για περαιτέρω καθίζηση στο 28:1 σε σχέση με το αμερικανικό δολάριο, οπότε με βάση την τρέχουσα ισοτιμία αναμένεται να διαμορφωθεί μία σχέση της τάξης του 32:1 προς το ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα.

Τουρκική οικονομία και συνάλλαγμα

Ο Standard Chartered υποστηρίζει πως η εισαγωγή των μέτρων προστασίας των καταθέσεων που εγκαινιάζονται στις 20 Δεκεμβρίου του 2021, δεν αναστέλλουν την δολαριοποίηση της οικονομίας και απειλούν την ήδη δυσχερή οικονομική κατάσταση του τουρκικού δημοσίου. Σχεδόν τα δύο τρίτα των καταθέσεων στην Τουρκία αποτελούνται από ξένο σκληρό συνάλλαγμα (κυρίως αμερικανικά δολλάρια), αλλά παρά τα νέα μέτρα, έως τα μέσα Ιανουαρίου μόλις $9,7 δισεκατομμύρια μετατρέπονται σε τουρκικές λίρες, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Nureddin Nebati.

Το ποσόν αντιπροσωπεύει μόνον το 2,4% των συνολικών καταθέσεων στην χώρα και η κυβέρνηση δηλώνει πως το 15% των μετατροπών προέρχεται από καταθέσεις εξωτερικού σε συνάλλαγμα, αντιπροσωπεύοντας ένα ποσόν της τάξης των $1,45 δισεκατομμυρίων, σε ένα σύνολο της τάξης των $260 δισεκατομμυρίων των καταθέσεων σε συνάλλαγμα στην Τουρκία.

Ο οίκος προειδοποιεί πως η κυβέρνηση μελετά την μείωση του χρόνου προστασίας σε ένα μήνα από ένα τρίμηνο, γεγονός που εάν συμβεί θα πλήξει το νόμισμα στις αγορές συναλλάγματος. Στον τομέα της νομισματικής πολιτικής εκτιμάται πως δεν πρόκειται να ανασταλεί η πολιτική της επέκτασης, αλλά η πιθανότητα αιφνιδιαστικής προκήρυξης πρόωρων προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών θα επιφέρει νέα πλήγματα στις ισοτιμίες του τουρκικού νομίσματος.

Λανθασμένες οικονομικές πολιτικές

Η γνωστή μεγάλη αμερικανική τράπεζα Bank of America, διαβλέπει πως το σχέδιο προστασίας των καταθέσεων που προέρχονται από μετατροπές συναλλάγματος στο εθνικό νόμισμα, δεν είναι οικονομικά βιώσιμο και δεν επιλύει τα προβλήματα που προκαλούνται στην οικονομική δραστηριότητα από τα πραγματικά επιτόκια που φθάνουν το –22%. Οι κεφαλαιακές ενισχύσεις στις τράπεζες υπό τον έλεγχο του δημοσίου και η αύξηση των χορηγήσεων με μοχλό το Ταμείο Εγγύησης Πιστώσεων (Credit Guarantee Fund-KGF), αναμένεται να αυξήσουν τις υποτιμητικές πιέσεις στην τουρκική λίρα, λόγω των πιστωτικών επεκτάσεων.

Η τράπεζα εκτιμά πως το καθεστώς Ερντογάν ίσως αποφασίσει να προχωρήσει σε μειώσεις των φόρων προστιθέμενης αξίας στις πωλήσεις (ΦΠΑ), με στόχο την επιβράδυνση του πληθωρισμού. Όμως αυτού του τύπου φορολογικά μέτρα θα προσθέσουν νέα μεγάλα οικονομικά βάρη και δεν πρόκειται να σημειώσουν κάποια σημαντική θετική επίδραση στις τιμές, που εξαρτώνται άμεσα από τις ισοτιμίες. Από την άλλη πλευρά ο δείκτης του πληθωρισμού (με βάση τον τρόπο υπολογισμού του από το Τουρκικό Στατιστικό Ινστιτούτο), θα κινηθεί κατά μέσο όρο στο 52,6% το 2022, για να αποκλιμακωθεί προς το 40% στα τέλη του έτους.

Η τράπεζα προειδοποιεί πως το σχέδιο προστασίας των καταθέσεων, δεν πρόκειται να αποδώσει καρπούς και σε περίπτωση νέων ισχυρών καθοδικών κινήσεων της ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος στις αγορές συναλλάγματος, θα αποδειχθεί πρακτικά μη βιώσιμο. Η εύθραυστη οικονομία της χώρας προλειαίνει το έδαφος για νέα οικονομικά δεινά που θα πλήξουν το δημόσιο, τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές κατά το 2022.

Έλλειμμα προϋπολογισμού

Η Bank of America επισημαίνει πως το έλλειμμα του προϋπολογισμού για τον Δεκέμβριο που φθάνει τα $10,9 δισεκατομμύρια και διαμορφώνεται σε υπερτριπλάσια επίπεδα σε σχέση με το ανάλογο του Δεκεμβρίου του 2020. Η αρνητική εξέλιξη διευρύνει το έλλειμμα του δωδεκαμήνου στα $14,5 δισεκατομμύρια και οφείλεται κυρίως στην απότομη υποτίμηση του νομίσματος κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2021. Σε ποσοστό ελαφρά ανώτερο του 40% το έλλειμμα οφείλεται στις εισαγωγές φυσικού αερίου από την κρατική εταιρεία διαχείρισης και διανομής BOTAŞ.

Τα προβλήματα της οικονομίας ανακλώνται στις διακυμάνσεις των ισοτιμιών του νομίσματος στις αγορές συναλλάγματος, όπου παρά την νέα ανακοίνωση για σύναψη συμβολαίων ανταλλαγής χρέους σε συνάλλαγμα (Forex Swaps) ύψους $5 δισεκατομμυρίων με τα Εμιράτα, στα εθνικά νομίσματα των δύο χωρών, δεν παρατηρείται καμμία σημαντική θετική αντίδραση. Συνολικά η Τουρκία έχει συνάψει συμβόλαια ανταλλαγής χρέους σε συνάλλαγμα ύψους $23 δισεκατομμυρίων με το Κατάρ, την Κίνα και την Νότιο Κορέα, αλλά τα καθαρά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας, χωρίς τα συμβόλαια και τις λοιπές υποχρεώσεις, διαμορφώνονται στα -$57 δισεκατομμύρια.