Αντί να λύνουν προβλήματα διεκπεραιώνουν κρίσεις

Η διαχείριση της πανδημίας, επιτυχής αλλά και συμβατική, υπήρξε αποτελεσματική στην ανταπόκριση των πίεσης των νοσούντων με γρήγορη αύξηση αριθμού ΜΕΘ και κλινών Covid-19 και ταυτόχρονα, όπως όλες σχεδόν οι χώρες εντός της ΕΕ, μιμητική στην διενέργεια παρατεταμένων, εκτεταμένων και κάποτε άστοχων και υπερβολικών, lockdown.

Αντίστοιχα στον εμβολιασμό μια ικανοποιητική πορεία διεκπεραίωσης έφθασε στα όρια της και ουσιαστικά αναζητά νέες δεξαμενές στους 15 με 17 ετών, καθώς στις άλλες ηλικίες άγγιξε το σκληρό πυρήνα των αρνητών κάθε είδους. Ευτυχώς οι ήδη εμβολιασμένοι συγκράτησαν και καθυστέρησαν την ραγδαία εξάπλωση της μετάλλαξης Δέλτα διασώζοντας το μεγάλο κύμα τουρισμού, όμως η επιστροφή του Σεπτέμβρη προβληματίζει με την απότομη έκρηξη κρουσμάτων.

Η αύξηση της πίεσης με μέτρα αποκλεισμού των ανεμβολίαστων από συγκεκριμένες εργασίες αλλά και άλλες δραστηριότητες ελπίζεται να εξαναγκάσει σε επιπλέον εμβολιασμούς, καθώς στο τέλος Αυγούστου είμαστε ακόμα στο 55%. Έλλειψε ωστόσο μια έγκαιρη πανεθνική καμπάνια συνέγερσης –και δέσμευσης– όλων των θεσμικών κοινωνικών εταίρων (κομμάτων, εκκλησίας, υπουργείων, οργανισμών, επιχειρήσεων, τοπικής αυτοδιοίκησης, συνδικαλιστών, ΜΚΟ).

Τα λάθη στην πανδημία

Η συστηματική ενημέρωση και πειθώ, αφέθηκε στον αυτόματο των ΜΜΕ και του διαδικτύου, ανάμεσα στις αντιφάσεις της μιντιακής εποποιΐας εμπειρογνωμόνων και στους λαμπερούς influencers του συρμού. Όμως ο οικογενειακός γιατρός είναι αυτός που μπορεί να πείσει δίνοντας σιγουριά και ασφάλεια σε κάθε σπίτι, αντιμετωπίζοντας με τον ηλεκτρονικό φάκελο τις ιδιαιτερότητες καθενός, πληροφορώντας για κάθε εξέλιξη και εγγυώμενος προσωπικά για κάθε παρενέργεια.

Ωστόσο η ενοποίηση και ανασυγκρότηση των δικτύων της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, οι εθνικές δράσεις πρόληψης και ενημέρωσης, η δημιουργία ενός στρατού που δουλεύει συστηματικά, καθημερινά και στοχευμένα αναβάλλεται μόνιμα από το πολυάσχολο υπουργείο Υγείας.

Ο απίστευτος καύσωνας του καλοκαιριού και η τρομερή έκταση των πυρκαγιών ανάγκασε την κυβέρνηση σε μια γιγαντιαία επιχείρηση πυρόσβεσης, όπου με τα διαθέσιμα εναέρια μέσα και την διεθνή βοήθεια κατόρθωσε να αποφύγει ανθρώπινες απώλειες. Όμως η δραματική υστέρηση σε επίγειες έγκαιρες και στοχευμένες δράσεις και οι επικαλύψεις και το κομφούζιο αρμοδιοτήτων των διάφορων υπηρεσιών από το συγκεντρωτισμό και τις ανεπάρκειες της διοίκησης, έκαναν τις παρεμβάσεις αναποτελεσματικές με πρωτοφανείς συνέπειες και απώλειες δασών και περιουσίων σε βάθος δεκαετιών.

Οι πυρκαγιές στο επίκεντρο

Σημαντική υπήρξε και εδώ η απουσία πρόληψης και έγκαιρης προετοιμασίας αλλά και η αδυναμία συνεννόησης και έλλειψη εμπλοκής και συνέργειας με τους κατοίκους-εθελοντές. Είναι χαρακτηριστική η υπερβολή της χρήσης της εκκένωσης και οι οργισμένες αντιδράσεις των πυρόπληκτων εκεί όπου υπήρχε χρόνος και δυνατότητες δημιουργίας επαρκών αντιπυρικών ζωνών και ανάσχεσης των πυρκαγιών. Η ταχύτητα αποζημιώσεων και ο καταλογισμός ευθυνών προφανώς δεν επαρκεί να απαντήσει σε ένα εποχιακό μεν αλλά μόνιμο και καταστροφικό φαινόμενο που γίνεται πλέον ενδημικό στη χώρα μας

Τα μέτρα στήριξης και ανακούφισης των οικονομικά πληττόμενων από την πανδημία (επιστρεπτέα, φοροαπαλλαγές και διευθετήσεις ρυθμίσεων, επιδόματα κλπ) βοήθησαν σημαντικά συγκεκριμένους κλάδους να επιβιώσουν προσωρινά. Όμως η χώρα μας, η χώρα των 820 χιλ. μικρομεσαίων κατατεμαχισμένων επιχειρήσεων, της εσωστρεφούς επιχειρηματικότητας, της μονοκαλλιέργειας του τουρισμού, της εστίασης και του λιανεμπορίου δεν έχει την πολυτέλεια των άλλων ευρωπαϊκών χωρών για εκτεταμένη αναστολή οικονομικών δράσεων, και την μετέπειτα γρήγορη ανάκαμψη της παραγωγής .

Όλη η συζήτηση αλλά και τα διαρθρωτικά μέτρα για ένα παραγωγικό μοντέλο εξωστρέφειας αναβάλλεται η εξαρτάται από τις εξελίξεις. Έχουν καθυστερήσει ενέργειες μετασχηματισμού και εκσυγχρονισμού της παραγωγής, κίνητρα συγχωνεύσεων και συνεργειών, αξιοποίηση αλυσίδων αξίας, δημιουργία υποδομών και δικτύων, αναπτυξιακά έργα ΣΔΙΤ, μέριμνα για ενεργειακή επάρκεια και χαμηλό κόστος παραγωγής. Με δεδομένη την περιορισμένη δανειακή επάρκεια έχει ουσιαστικά ανατεθεί στις τράπεζες η διαλογή επιβίωσης ανάμεσα στις πληττόμενες επιχειρήσεις .

Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν την δυνατότητα πέρα από την στήριξη συγκεκριμένων επιχειρηματικών ομίλων να ενισχύσουν σημαντικά και την δημιουργία οικονομικών κόμβων καινοτομίας στην περιφέρεια ενεργοποιώντας τις τοπικές κοινωνίες και αναδεικνύοντας συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Κυβέρνηση και αντιπολίτευση στον ίδιο ρυθμό

Μπαίνοντας στον τρίτο χρόνο της παρούσας κυβέρνησης από παντού αναδύεται συνεχώς το ίδιο μοτίβο διαχείρισης, η πυρόσβεση και η αναβολή της ουσιαστικής και σε βάθος αντιμετώπισης των προβλημάτων αλλά και η επικοινωνιακή ιεράρχηση των προτεραιοτήτων του “επιτελικού κράτους” .Ο μαξιμοκεντρισμός –παρά τους εσωτερικούς ανασχηματισμούς και αναδιατάξεις– ασκεί μια ακραία συγκεντρωτική διακυβέρνηση χωρίς να αφήνει βαθμούς ελευθερίας στα υπουργεία αλλά και δυνατότητες (ροή πόρων και αρμοδιοτήτων) στις τοπικές κοινωνίες για να αναπνεύσουν και επιτέλους να συνδράμουν.

Και στις τρεις περιπτώσεις καταγράφεται η αδυναμία αυτού του μοντέλου διακυβέρνησης τόσο στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των αιτίων και την προώθηση καίριων μεταρρυθμίσεων όσο και στην κινητοποίηση της κοινωνίας σε συμμετοχή. Πελαγωμένη από συνέχεις κρίσεις που απασχολούν ένα μέρος της κεντρικής κυρίως διοίκησης η κυβέρνηση φαίνεται να αδυνατεί να στηρίξει πέρα από ρητορική μεταρρυθμίσεων μια βαθύτερη διεργασία που να πείθει ένα κόσμο που αγωνιά και δοκιμάζεται, να εμπνευσθεί να εμπλακεί και να παράξει δυναμική.

Αντίστοιχα η αντιπολίτευση ανεβοκατεβάζοντας τον βαθμό πόλωσης συγκυριακά και εκσφενδονίζοντας δέσμες μέτρων για εντυπωσιασμό δεν φαίνεται να αναζητά πραγματικά συγκλίσεις εθνικού συμφέροντος ή έστω αντιπαράθεση στην ουσία των προβλημάτων και όχι στην διεκπεραίωση τους. Βαδίζουμε σε ένα δύσκολο χειμώνα και η ανάγκη αποσυγκέντρωσης του κράτους και η ενθάρρυνση πρωτοβουλιών, καινοτομίας και προώθησης αλλαγών δεν αντιμετωπίζονται με πυρόσβεση των προβλημάτων.

Αντίστοιχα η Παιδεία περιορίζεται σε δευτερεύοντα ρόλο, η τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχει τα όπλα της αποκέντρωσης (ο ΕΝΦΙΑ ακόμα μένει εξαγγελία), η ασφάλεια κάνει τα πρώτα βήματα με βαρύτατο διαγενεακό χρέος. Ακόμα, μια αναδιάταξη του επιχειρηματικού τοπίου στήριξη της βιομηχανίας, περισσότερες ξένες επενδύσεις, καινοτομία και εξωστρέφεια αφήνονται σε πρωτοβουλίες λίγων δραστήριων επιχειρηματιών, ενώ λίγες μόνο κινήσεις ανάταξης φαίνονται από ότι δείχνει το χρηματιστήριο. Υπάρχουν ακόμα τεράστιες δυνατότητες μεταρρυθμίσεων που η χρονική απόδοση τους υπολογίζεται στα 5-10 χρόνια, σπάνια παρουσιάζονται άμεσα αποτελέσματα ή αναδεικνύονται σημαντικοί τομείς για υποδομές.