Από το 2007 στο 2018 με αντίστροφο σενάριο για τους εμπρηστές

“Οι καταστροφικές πυρκαγιές απέδειξαν περιτράνως τη χρεοκοπία ενός ολόκληρου μοντέλου κοινωνικής ανάπτυξης, που στηρίχθηκε στον άκρατο ατομισμό, στον αρπακολατζιδισμό, στην αρπαχτή, στην κάθε είδους αυθαιρεσία, στη μετατροπή των νόμων σε λάστιχο και στην αποθέωση του life style. Πρόκειται για ένα μοντέλο που επέτρεψε την άνθηση του πολιτικάντικου σαλτιμπαγκισμού και την υποκατάσταση της πολιτικής από τα επικοινωνιακά τρυκ”. Οι παραπάνω γραμμές θα μπορούσαν να έχουν γραφεί αυτές τις ημέρες, αλλά τις είχα γράψει πριν 11 χρόνια (Καθημερινή, 28 Αυγούστου 2007), όταν και τότε θρηνούσαμε νεκρούς από τις πυρκαγιές.

Είναι κοινή παραδοχή ότι η Ελλάδα δεν διέθετε και συνεχίζει να μην διαθέτει ένα οργανωμένο και αποτελεσματικό κράτος. Η σημερινή κυβέρνηση δεν ευθύνεται για τη βαριά αυτή κληρονομιά, όπως δεν ευθυνόταν και η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή. Και οι δύο, όμως, ευθύνονται για το γεγονός ότι δεν έπραξαν τίποτα για να αλλάξουν τα πράγματα ή τουλάχιστον για να δρομολογήσουν την αλλαγή τους.

Ο Κώστας Καραμανλής είχε κερδίσει τις εκλογές του 2004 με κεντρική επαγγελία την «επανίδρυση του κράτους». Στην πράξη, όμως, δεν έκανε τίποτα περισσότερο από «γαλάζια» κομματικοποίηση. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με την παρούσα κυβέρνηση. Η “φυλή” του “μικρού ΣΥΡΙΖΑ” προσπαθεί φιλότιμα τα τρία τελευταία χρόνια να μιμηθεί τους πρώτους διδάξαντες: τη ΝΔ, η οποία κληρονόμησε το παραδοσιακό κράτος της Δεξιάς, και στη συνέχεια το ΠΑΣΟΚ, το οποίο στη δεκαετία του 1980 διείσδυσε σε όλους τους αρμούς του κράτους για να εξισορροπήσει τον διαχρονικό έλεγχο της Δεξιάς.

Όσο κι αν στο επίπεδο του συσχετισμού δυνάμεων είναι κατανοητή η τάση των κομμάτων να ελέγχουν το κράτος, η νοοτροπία αυτή θρέφει την αναξιοκρατία. Το πρακτικό αποτέλεσμα είναι η Ελλάδα ουσιαστικά να παραμένει ανοχύρωτη Πολιτεία. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι οι πυρκαγιές και του 2007 και του 2018 ήταν από τη φύση τους πολύ δύσκολες στην αντιμετώπισή τους. Ακόμα και ένας οργανωμένος κρατικός μηχανισμός δεν θα μπορούσε να αποτρέψει ορισμένες από τις καταστροφές ούτε τότε, ούτε τώρα.

Από την Αρχαία Ολυμπία στο Μάτι

Τότε, το σημείο καμπής στο επίπεδο των εντυπώσεων ήταν η στιγμή που η φωτιά εισέβαλε στην Αρχαία Ολυμπία. Ήταν ένα σοκ, διότι δικαιολογημένα εθεωρείτο αδιανόητο να μην έχουν ληφθεί όλα τα αναγκαία μέτρα για να προστατευθεί το μοναδικό αυτό μνημείο. Οι τηλεοπτικές εικόνες με τις φλόγες στον ιερό χώρο ουσιαστικά είχαν συνοψίσει και συμβολοποιήσει αυτό που αναδείκνυε από την πρώτη στιγμή η απόγνωση και ο σπαραγμός των πυρόπληκτων: την ανυπαρξία συντονισμού και τα κραυγαλέα σφάλματα στη διαχείριση της κρίσης, που αποδείκνυαν την αδυναμία, αν όχι κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού.

Τώρα, μπορεί να μην απειλήθηκε ένα τόσο σημαντικό ιστορικό μνημείο, αλλά κάηκε ένας ολόκληρος οικισμός, εγκλωβίζοντας εκατοντάδες ανθρώπους. Όπως και τότε, έτσι και τώρα, ο “στρατηγός άνεμος” -κατά την εύστοχη ατάκα του Βύρωνα Πολύδωρα- έκανε τη δουλειά του, αλλά το κράτος δεν έκανε τη δική του, τουλάχιστον στο επίπεδο που επιβάλλεται σε μία ευρωπαϊκή χώρα.

Όπως και το 2007, έτσι και το 2018, η κυβέρνηση, που εκ των πραγμάτων χρεώνεται πολιτικά σε πολύ μεγάλο βαθμό την εθνική τραγωδία, διάχυσε το σενάριο της «ασύμμετρης απειλής». Για το 2007 έχουν κυκλοφορήσει πολλές θεωρίες όχι μόνο για το εάν οι πυρκαγιές ήταν αποτέλεσμα οργανωμένων εμπρησμών, αλλά και για την ταυτότητα των δραστών. Σύμφωνα με τις φήμες εκείνης της εποχής δράστες ήταν πράκτορες της Ουάσιγκτον που ήθελε να ανατρέψει τον Κώστα Καραμανλή για τα πολιτικά ανοίγματά του προς τη Ρωσία.

Το αντίστροφο σενάριο

Μετά από 11 χρόνια το σενάριο είναι το αντίστροφο. Η κυβέρνηση Τσίπρα διοχετεύει τη βεβαιότητά της ότι οι πυρκαγιές προκλήθηκαν από εμπρησμούς. Σύμφωνα με τις φήμες που κυκλοφορούν, όμως, δράστες αυτή τη φορά είναι πράκτορες της Μόσχας, η οποία επιδιώκει να τιμωρήσει τους Τσίπρα και Κοτζιά για τις απελάσεις και την απόλυτη πρόσδεσή τους στο αμερικανικό άρμα.

Μία ομολογουμένως περίεργη ανάρτηση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών στο Facebook, μάλιστα, πυροδότησε τις σχετικές φήμες. Αναρτήθηκε, λοιπόν, μία φωτογραφία του υπουργού Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος εμφανίζεται με φόντο τον γαλάζιο ουρανό να χαμογελάει και κρατά στον ώμο του μια τεράστια ρωσική σημαία. Η φωτογραφία συνοδεύεται από το εξής κείμενο: «Φωτογραφία θεραπευτική. Να τοποθετηθεί σε πάσχοντα σημεία του πλανήτη. Σε μια σειρά γεωγραφικά σημεία (η φωτογραφία) μπορεί να έχει επίδραση εξορκισμού».

Σε ποιους απευθύνεται και τι θέλει να πει άραγε ο “ποιητής”; Κατά τις προαναφερθείσες φήμες είναι ένας υπαινιγμός για το πόσο “θεραπευτικές” μπορεί να είναι οι καλές σχέσεις με τη Μόσχα και πως μπορούν να “ξορκίσουν” κακά, όπως π.χ. πυρκαγιές. Μπορεί η ανωτέρω ανάγνωση-ερμηνεία να είναι αυθαίρετη, αλλά, ομολογουμένως, είναι πρωτοφανής στα διπλωματικά χρονικά μία τόσο σιβυλλική ανάρτηση.

Ας ελπίσουμε πως αυτή τη φορά οι έρευνες των αρμοδίων υπηρεσιών θα καταλήξουν σε ένα τεκμηριωμένο και σαφές πόρισμα, το οποίο να δίνει απάντηση τουλάχιστον στο πρώτο ερώτημα: ήταν η φονική πυρκαγιά προϊόν οργανωμένου εμπρησμού ή όχι; Μπορεί η κυβέρνηση να μην μπορεί να αποδείξει την ταυτότητα των δραστών, ακόμα και εάν έχει ενδείξεις για την ταυτότητά τους και ως εκ τούτου να μην μπορεί να μιλήσει σχετικά. Είναι υποχρεωμένη, όμως, να πει στην κοινή γνώμη εάν η πυρκαγιά είναι προϊόν οργανωμένου εμπρησμού.

Η ασάφεια σ’ αυτό το επίπεδο το μόνο που θα επιτύχει είναι να ενισχύσει περαιτέρω τη διάχυτη εντύπωση ότι το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα όχι μόνο χρεοκόπησε τη χώρα, αλλά και αδυνατεί να προστατεύσει την κοινωνία και στο επίπεδο της δημόσιας ασφάλειας.