Ας έρθει επιτέλους αυτή η νέα Ευρώπη!

Βλέπετε, οι οραματιστές που αναφέραμε και πιο πάνω, είναι επίσης σίγουρο ότι θα περίμεναν μια διαφορετική μέχρι τώρα εξέλιξη ως προς το ιδιοφυές εγχείρημα που έβαλαν ως στόχο πριν από τόσες δεκαετίες. Διότι, από τη μία πλευρά, είναι βέβαιο ότι, μετά από αιώνες πολυτάραχης και αιματηρής ιστορίας μεταξύ τους συγκρούσεων, τα ευρωπαϊκά έθνη δυσχερώς θα έστεργαν να γίνουν μια ομοσπονδία, όμοια με εκείνη των ΗΠΑ. Από την άλλη όμως, ακριβώς λόγω αυτού του παρελθόντος της Γηραιάς μας Ηπείρου, δεν είναι λογικό, 74 ολόκληρα χρόνια μετά τη διακήρυξη Σουμάν και 32 από τη Συνθήκη του Μάαστριχ το σημαντικότερο πραγματικά κοινό πράγμα που έχει η ΕΕ να είναι το ευρώ – κι αυτό όχι σε απόλυτο βαθμό. Πότε και πώς “ξεχάστηκαν” τα μεγάλα στοιχήματα;

Αλήθεια, πού είναι η κοινή εξωτερική πολιτική; Το ενιαίο αμυντικό δόγμα; Η αποτελεσματική προστασία των συνόρων; Το Ευρωσύνταγμα; Ο Ευρωστρατός; Η ουσιαστική αλληλεγγύη, το κοινωνικό πρόσημο στις μεγάλες πολιτικές, η αυτάρκεια σε κρίσιμες πρώτες ύλες, η ενεργειακή ασφάλεια, η εύρωστη πρωτογενής παραγωγή, η άμβλυνση των ανισοτήτων, η επαναβιομηχάνιση της Ευρώπης, η τεχνολογική της πρωτοπορία; Πού είναι η ευημερία του μέσου Ευρωπαίου πολίτη;

Σε πόσες και ποιες από τις κρίσιμες αποφάσεις της Ένωσης από την εποχή της οικονομικής κρίσης και μετά είναι σαφώς ορατός ο σεβασμός στις θεμελιώδεις αξίες πάνω στις οποίες δομήθηκε η δημιουργία της; Πόσο πραγματικά εμπεδώθηκε η ενοποίηση; Και πού βρίσκεται σήμερα η πολυπόθητη διεύρυνση; Δυστυχώς, όλα τα πιο πάνω μπήκαν σε δεύτερη και τρίτη μοίρα και, σχεδόν εμμονικά, εδώ και σχεδόν 15 χρόνια το δόγμα που επικράτησε ήταν η δημοσιονομική σταθερότητα. Αντί για μια ευρωπαϊκή Γερμανία, αυτό οδήγησε σε μια “γερμανική Ευρώπη“. Οι ανάγκες επανήλθαν επιτακτικά ως “αγκάθια” πλέον…

Τα “αγκάθια” για την ΕΕ

Αλλά η πανδημία, η αύξηση των επιτοκίων που οδήγησε σε ακριβό χρήμα, ο πληθωρισμός, η αλματώδης αύξηση των τιμών καθώς και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, απέδειξαν ότι αυτά τα ζητήματα, τα οποία, εδώ και τόσα χρόνια “έχουν μπει κάτω από το χαλί” ήταν τα πρωτεύοντα και ουσιαστικά. Δεν ήταν το να μπορεί να δανείζεται με αρνητικά επιτόκια η Μπούντεσμπανκ, γεγονός που, παρεμπιπτόντως, ούτε καν τον γερμανικό λαό έκανε πιο ευτυχισμένο, πλούσιο ή αισιόδοξο.

Αυτές οι παραλείψεις έρχονται τώρα, κατόπιν εορτής και υπό μεγάλη πίεση, να απασχολήσουν ως αγκάθια την ΕΕ και γι’ αυτό οι επικείμενες Ευρωεκλογές είναι τόσο κρίσιμες. Επειδή διεξάγονται στη σκιά μιας οδυνηρής μεν, αλλά απολύτως ρεαλιστικής και κοινής σε όλους διαπίστωσης. Ότι, δεδομένα πλέον, καμία εθνική ευρωπαϊκή οντότητα δεν μπορεί να αποτελέσει, ως μονάδα, υπολογίσιμο παίκτη στη διεθνή γεωπολιτική σκηνή.

Μόνον ως ενιαίος –και μάλιστα εκτεταμένος– συνασπισμός έχει η Ευρώπη εκτόπισμα και αξιόλογο ειδικό βάρος σε παγκόσμιο επίπεδο. Και, συνεπώς, όσο πιο γρήγορα βάλει ουσία στη λέξη “ενιαίος” και, συγχρόνως, επιτύχει τη διεύρυνσή της, τόσο πιο γρήγορα θα αφήσει πίσω της και εφιάλτες που κανείς δε θέλει να ξαναδεί να ζωντανεύουν στην ήπειρό μας. Και τι σημαίνει στην πράξη αυτό; Δύο πράγματα, κυρίως:

1ον: Να προχωρήσουν, επιτέλους, πολιτικές για τον πολίτη. Τέτοιες που θα εξασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή, θα αφαιρέσουν κάθε λογικοφανές επιχείρημα από τις μηδενιστικές, αυτο-καταστροφικές και αποσχιστικές ακραίες φωνές και θα ξανακάνουν το όραμα της “μιας Ευρώπης για όλους” ελκυστικό για το μέσο Ευρωπαίο. Έναν Ευρωπαίο ο οποίος σήμερα (κυρίως, αν και όχι μόνον, στο Νότο) αισθάνεται ότι τα πραγματικά του προβλήματα και οι ελπίδες του είναι, είτε άγνωστες είτε, ακόμη χειρότερα, αδιάφορες έννοιες για την απρόσωπη γραφειοκρατία των Βρυξελλών που παίρνει αποφάσεις αφ’ υψηλού και επί χάρτου.

2ον: Να γίνουν άμεσα όσα απαιτούνται, ούτως ώστε η φυσιογνωμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να γίνει αυτή που υπαγορεύει το ιδρυτικό της όραμα. Μια εύρωστη οικονομικά, εύστροφη διπλωματικά, κοινωνικά ευαίσθητη (αλλά και, πραγματιστικά, έτοιμη για το χειρότερο) ένωση κρατών, που στηρίζουν και αλληλοσυμπληρώνουν το ένα το άλλο, προκειμένου οι κοινωνίες τους να ευημερούν και να προοδεύουν. Με άλλα λόγια, να αποκτήσει μια εικόνα που θα την κάνει σεβαστή απέναντι στους μεγάλους παίκτες του πλανήτη και ζηλευτή στις χώρες της ηπείρου μας που σήμερα δεν βλέπουν και με το καλύτερο μάτι την προοπτική να γίνουν μέλη της ΕΕ.

Ενισχυμένη Τοπική Αυτοδιοίκηση

Για το πρώτο έχω αποκρυσταλλωμένη άποψη, για το πώς μπορεί να γίνει γρήγορα και αποτελεσματικά. Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης ανέδειξε επιτακτικά την ανάγκη να αποκτήσει η Κοινωνία των Πολιτών δυνατή και ισότιμη φωνή στα κέντρα αποφάσεων. Και αυτό είναι κάτι που μπορεί να επιτύχει μια ενδυναμωμένη και ενισχυμένη σε επίπεδο πόρων και στελεχών Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μια τέτοια Αυτοδιοίκηση μπορεί να διοργανώσει με τον καλύτερο τρόπο τον απαραίτητο διάλογο που θα φέρει στις Βρυξέλλες εμπεριστατωμένες εισηγήσεις για πολιτικές ρεαλιστικές, εφαρμόσιμες, χρήσιμες και, το κυριότερο, στοχευμένες στις ανάγκες και τις προσδοκίες των τοπικών κοινωνιών – ειδικότερα των ακριτικών, χερσαίων και νησιωτικών.

Για το δεύτερο ζητούμενο, πάλι, τα πράγματα είναι επίσης ξεκάθαρα, λίγο πολύ. Αυτό που απαιτείται είναι να παραμεριστούν οι εμμονές, οι εγωισμοί και οι όποιες προκαταλήψεις – ιστορικής προέλευσης η άλλης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο και με ένα αναβαθμισμένο σε ρόλο Ευρωκοινοβούλιο, η Ένωση μπορεί με γοργό ρυθμό να αναπτύξει πολιτικές συνοχής και ανάπτυξης.

---

Ο Μιχάλης Αγγελόπουλος είναι νομικός, πρώην δήμαρχος Σάμου και Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Κ.Ε.∆.Ε.). Είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής με τη ΝΔ.